Rene Descartes Kimdir?

Tanım

Rene Descartes analitik geometriyi buldu ve şüpheciliği bilimsel yöntemin yapı taşı haline getirdi. Tarihin en önemli filozoflarından biri olarak kabul görür.

Analitik geometrisi, daha öncesinde ayrı olarak kabul edilen geometri ve cebir alanlarını birbirine bağlayan inanılmaz bir kavramsal atılımdı. Descartes, geometride daha önce çözülemeyen problemleri cebirde daha basit bir hale getirerek çözülebileceğini gösterdi. Yatay yönü x dikey yönü y olarak baz aldı. Bu kavramlar artık matematik ve diğer birçok bilimde vazgeçilmezimiz olmuştur.

Ailesi

Ünlü düşünür, 31 mart 1596 yılında Fransız köyü La Haye en Touraine’de iyi eğitim almış üst sınıf bir ailede dünyaya gelmiştir. Köyün adı onun hatırası adına şimdilerde Descartes Indre-et-Loire’dir.

Rene’nin babası Brittany Adalet Divanı’nda avukatlık yapan Joachim Descartes’dı. Annesi de soylulardandı. Poiters Korgeneralinin kızı Jeanne Brochard’dı. Rene, Descartes çiftinin üçüncü çocuğudur. Rene, bir yaşlarındayken annesi doğum sırasında öldü. Rene’nin babası yılın altı ayı Rennes’deki Adalet Divanı’nda, evlerinden yaklaşık olarak 200 mil (300 km) uzakta çalışıyordu. Rene’ye, babasının yokluğunda büyükannesi ve büyükbabası bakıyordu. Babası Rene dört yaşındayken bir evlilik daha yaptı ve temelli olarak Rennes’de yaşamaya başladı. Aradaki mesafeye rağmen Rene ve babası arasında her zaman bir sevgi bağı vardı. Rene’nin sağlığı doğuştan kötüydü ve kronik bir öksürüğü vardı. Bu sebeple doktorlar, bebekken yaşayamayacağını söylediler. Babası Rene’ye bakması için bir hemşire tuttu. Bu hemşire, Rene’nin bakımıyla yakından ilgileniyordu. Büyüyüp bir yetişkin olduğunda Rene kendisine bakan hemşirenin hayatını kurtardığına inandı ve ona kalıcı bir emeklilik maaşı ödedi.

Eğitim

Sağlık sorunu sebebiyle Rene on veya on bir yaşlarında okula başlayabildi. Anjou’daki La Fleche’deki Cizvit Okuluna gitti. Rene’nin sağlık durumunu bilen öğretmenleri diğer öğrencilere göre daha geç kalkmasına izin verdiler. La Fleche’de yaşamının yedi veya sekiz yılını geçirdi. Bu sürede mantık, teoloji, felsefe, latince ve yunanca öğrendi. Kaldığı son iki yılında ise matematik ve fizik alanında kendini geliştirdi. Soru sormaktan sıkılmayan, olağanüstü bir meraka sahip bir çocuktu. Galileo’nun o dönemdeki şaşırtıcı keşfi olan Jüpiterin uyduları da dahil olmak üzere birçok çalışmalarından çok şey öğrendi . Bu sırada Gelileo, Aristoteles’in fiziğini çürüten büyük eserini henüz yayınlamamıştı; Katolik Kilisesi ile oluşacak sorunlardan habersiz. Rene Descartes 1614’te 18 yaşındayken La Fleche’den ayrıldı. Daha sonraki eğitim hayatı ile ilgili şunları söylemişti:

Matematik Üzerine

Öncelikle ben matematikten zevk aldım. Bunun sebebi .ise sebeplerin kesin oluşu ve mutlaklığıdır. Yalnız onun gerçek kullanımını henüz keşfetmemiştim. Bu kadar kesinlik ve mutlaklık üstüne başka hiçbir şeyin geliştirilmediğine şaşırıyorum.

Rene Descartes, 1637

Felsefe Üzerine

Zeki insanlar tarafından geliştirildiğini gördüğümde şaşırmıştım. Ama yine de içinde tartışılmamış ve şüpheye açık olan bir şey yok. Diğerlerinden daha başarılı olacağım hiç aklıma gelmezdi. Bu kadar farklı görüşler söz konusuyken birden fazlasının doğru olması imkansız görünse de sadece olası olanları yanlıştan biraz daha iyi olduğunu düşünüyorum.

Rene Descartes, 1637

Bilimler Üzerine

Herkes ilkelerini felsefeden yana kullandığı için bu şekilde sağlıksız temeller üzerine sağlam hiçbir şeyin geliştirilemeyeceğini gördüm.

Rene Descartes, 1637

Hukuk, Ordu ve Matematik

Babası, her zaman Rene’yi kendisi gibi hukuk okumasını istemişti. Rene, babasının bu hayalini 1616 yılında 20 yaşındayken kilise ve medeni hukuk diploması ve lisansı ile Poitiers Üniversitesi’nden mezun olarak gerçekleştirdi. Descartes avukat olmak yerine, Paris başta olmak üzere yaklaşık iki yıl seyahat etti. 1618 yılında Breda’da Hollanda Devlet Ordusuna katıldı. Burada bir askeri akademide mühendislik okumaya başladı. Hemen sonrasında ise Hollandalı bilim adamı ve filozof Isaac Beeckman ile tanıştı. Descartes Beeckman hakkında 1619 yılında şunları yazdı:

Beni tembelliğimden kurtaran ve eskiden öğrendiğim ve unutmuş olduğum şeyleri bana hatırlatan aslında sensin. Aklım matematiksel konulardan uzaklaştığında beni doğru yola geri döndürdün.

Rene Descartes, 1619

23 yaşındaki Descartes, matematikte yeni keşifler yapma arzusunda artık son derece kararlıydı.

Rene Descartes’ın Bilime Katkıları

Mucize

10 Kasım 1619’da Descartes, Almanya’nın Neuburg an der Donau kasabasında sobayla ısıtılan bir odada uyuyordu. Orada bulunan bilim insanlarının çalışma şeklini değiştirecek bir rüya gördü. Tanrı aracılığıyla kendisine gönderilen bir ruhun şu konularda yeni fikirler ilettiğine inanıyordu:

• Bilimsel metot
• Analitik Geometri
• Felsefe

18 yıl sonra, 1637’de fikirlerini Discours de la methode (Metodun Tartışması), La Geometrie (Geometri), Les Meteores (Meteoroloji) ve La Dioptrique (Optik) kitaplarında yayınladı. Yazmış olduğu bu eserlerden ilk ikisi onun en önemli kitaplarıdır.

Yöntem

Yöntemin Tartışmasında Descartes bilim yapmak için kendi çizgilerini belirledi. Ana düşünce çizgilerinden biri şüphecilikti. Descartes’e göre kanıtlanmamış olan her şeyden şüphe duymalıyız.

Bilimsel ilerleme için dört ana fikri şöyle sıralayabiliriz:

1.  Oluşabilecek tüm şüpheleri yok etmeden hiçbir şeyin doğruluğunu kabul etmeyin.
2.  Kesin bir çözüm yaratmak için sorunları oldukça çok parçaya bölün.
3.  Düşünceler en basit ve bilinmesi en kolay olandan başlanmalıdır. Sonrasında adım adım daha karmaşık bilgilere doğru sıralanmalıdır.
4.  Hiçbir şeyi atlamadan eksiksiz ve genel bir değerlendirme yapın.

Descartes’ın kendine özel yönteminin yıllar önce görmüş olduğu bir rüya ile fikirlerinin gerçek kaynağı olabileceğinden şüphe duymamıza neden olması ne kadar ilginç.

Analitik Geometri

Descartes, geometrideki problemleri cebirdeki problemlere çevirerek çözebileceği devrim niteliğinde keşfini yaptı. La Geometrie’de eğrilerin iki boyutlu bir düzlemde x ve y türünden ve dolayısıyla cebirde denklemler olarak ifade edebileceğini gösterdi.

Aşağıdaki resimde kullanılan Kartezyon koordinat sistemi onun onuruna adlandırılmıştır.

Descartes, çalışmalarında hiç bir zaman bir x ve y ekseni çizmedi. Bunlar onun grafiğinde varsayılmıştır. Eksenler, Leiden’deki matematikçi Frans van Schooten ve La Geometri’yi daha da geliştirirken Fransızca’dan Latinceye çeviren diğer matematikçiler tarafından resmen tanıtıldı. La Geometrie’nin Latince baskıları 1649 ve 1661 tarihlerinde yayınlanmıştır.. Descartes ayrıca günümüzde kullandığımız üslü ifadeyi de üsler için modern gösterimini tanıttı. Örneğin , aaa yazmak yerine a üssü 3 olarak yazarız. Cebirin matematiksel gücünü geometrideki problemleri çözmek için ortaya çıkaran Descartes, Antik Yunan’ın parlak geometrilerinin üstesinden gelip, artık onları mağlup eden problemlerini çözebilirdi.

Fransa’da yaşayan Pierre de Fermat analitik geometriyi Descartes’ın çalışmalarından bağımsız bir şekilde buldu. Descartes gibi Fermat da matematik üzerine zevk için çalıştı tek farkları Fermat bulduğu sonuçları çoğu zaman gizledi. Problemleri çözmek için diğer matematikçilere meydan okumak hoşuna giderdi. 1638’de Fermat, çok daha önce ortaya koyduğu problemlerin nasıl çözülebileceğini göstermek için matematikçi Marin Mersenne’e Düzlem ve Katı Locilere Giriş başlıklı bir kitabını gönderdi. Fermat’ın yaklaşımı ile Descartes’in yaklaşımı birbirinden çok farklıdır. Fermat cebirin geometri olarak nasıl ifade edilebileceğini; Descartes ise geometrinin cebir olarak nasıl ifade edilebileceğini gösterdi.

Isaac Newton’u ve Kalkülüsün İcadını Etkilemek

Matematik bilimin ilerlemesi için çok önemli bir etkendir. 1660 yıllarında Isaac Newton tarafından geliştirildi. 1670’lerde ise Gottfried Leibniz tarafından bağımsız olarak geliştirildi.

Descartes La Geometrie kitabında eğrilerin teğetlerini nasıl bulunabileceğini gösterdi. Bu aşamada diferansiyel bu konunun önemli bir parçasıdır. En büyük rakibi Fermat da bu konu hakkında çalışmalar yapıp teğet bulmayı başardı. Ama Fermat’ın yöntemleri Descartes’ınkinden daha basitti. Çalışmalarıyla hem Descartes hem de Fermat, Newton ve Leibniz’in kalkülüs gelişimine yardımcı oldular.

Kilise Korkusu Tarafından Susturuldu

1637 yılındaki yapıtını yayınlamadan dört yıl önce Descartes, The World’ü yayınlamayı başarmıştı. Ancak 1663’te Katolik Kilisesi’nin Galileo’yu sapkınlıkla suçladığını ve ömür boyu hapse çarptırıldığını öğrendi. Gelileo oldukça yaşlı olduğu için cezası kalıcı ev hapsine indirildi. Bununla yetinmeyen kilise Galileo’nun çalışmalarını da yasakladı. Galileo’nun güneşin güneş sisteminin merkezinde olduğu hipotezine Descartes’da katılıyordu. Ama kilisedeki okları üzerine çekmek istemediği için Dünya isimli kitabını yayınlamadı.

Felsefe

Descartes, tüm zamanların en büyük filazoflarından biri olarak tanınır. Ama Felsefe konusundan çok bilimini inceliyoruz. Bu sebeple kendimizi onun en ünlü cümlesini yazmakla sınırlandıracağız:

Düşünüyorum, öyleyse varım.

Bu cümleyi şu şekilde açabiliriz:

Bir insan düşünebildiği sürece vardır.

Bu cümlesi ile Descartes geri kalan tüm felsefelerin geliştirilebileceğine inanıyordu. En ünlü felsefi eseri, 1641 tarihinde yayınlanmış olan İlk Felsefe Üzerine Meditasyonlar kitabıdır.

İlk İlkelerden Doğa Kanunlarını Çıkarma

Descartes’in en donanımlı eseri olan Felsefenin İlkeleri 1644’te yayınlandı. Kitabın içeriğinde doğanın yasalarını ilk ilkelerden çıkarmaya çalıştı. Kitabı filazoflar için çok yararlı olsa da bilimi yanlıştı. Uzaktan oluşan eylemin mümkün olmadığını savundu.

Otto von Guericke 1654 yılında ilk vakum pompasını icat eden bilim adamıdır. 1662’de Robert Boyle, manyetik kuvvetin bir boşluktan geçebileceğini gösterdi ve bu hareketin uzaktan mümkün olmadığını kanıtladı. Ne yazık ki ömrü bu gelişmeleri görecek kadar uzun olmadı.

Bazı Kişisel Ayrıntılar ve Son

Descartes’in maddi durumu kendi çıkarlarının peşinden gidecek kadar iyiydi. Descartes’in 24 yaşlarında iken satmış olduğu bir dizi mülkünü babası ona hediye etti. Bu hediye hayatının geri kalanını rahatça yaşaması için yeterli bir para ediyordu.

Descartes hayatının çoğunu seyahat halinde geçirdi. Hayatının geri kalan 20 yılında ise Hollanda’nın çeşitli şehirlerinde yaşadı. Orada yaşadığı süre boyunca da matematik okudu ve öğretti. Hollanda’da daha iyi çalışabildiğini anladı. Sebebi ise Fransa’daki dikkat dağıtıcı şeylerin olmamasıydı.

Hayatı boyunca hiç evlenmemiş olsa 1635 yılında 39 yaşında iken baba oldu. Çocuğunun annesi ise Amsterdamlı bir hizmetçi olan Helena Jan van der Strom’du. Kızlarına Francine adını verdiler. Kızı ve kızının annesi ile birlikte aynı evde yaşıyordu. İnsanlara ise Francine’in yeğeni olduğunu söyledi. Kızının Fransa’da iyi bir eğitim almasını istiyordu, ama ne yazık ki kızı beş yaşındayken öldü. Küçük kızın annesi ise tekrar evlendi. Hatta Descartes düğün çeyizini ödeyerek babalık rolü oynadı.

İsveç Kraliçesi Christina tarafından 1649 yılında Descartes Stockholm’e davet edildi. Kendisinden yeni bir bilim akademisi kurmasını istediler.

Rene Descartes 53 yaşındayken, 11 Şubat 1650 yılında zatürreden öldü. Kendisinin naaşı Stockholm’deki Adolf Fredriks Kilisesine defnedildi.

Hayatta olduğu gibi ölümde de Descartes seyahat halindeydi. İlk gömülmesinden 16 yıl sonra, kalıntıları taşındı ve Fransa, Paris’teki Saint-Etienne-du-Mont kilisesine gömüldü. 1819’da, kafatası ve parmakları çıkarıldıktan sonra, bu kez Paris’teki Saint-Germain-des-Pres Manastırı’na taşındı ve şimdi burada dinleniyor.

Eserleri her ne kadar korunmaya çalışılsada 1663 yılında bazı eserleri Galileo’nun Katolik Kilisesi tarafından yasaklanan kitaplar arasına konuldu. 300 yıldan fazla süren bir zamandan sonra ise 1966 yılında eserleri yasaklanan kitaplar arasından kurtuldu.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/rene-descartes/

Görsel Kaynak:https://voccola.blogspot.com/2017/08/rene-descartes-life-as-adventurer.html

Editör: Ecem Bolat