Mert Yalçıntaş İçindekiler
Tanım
Pankreas kanseri, erken safhalarda semptom göstermez. Bu nedenle çoğu insan bu teşhisle karşılaştığında aslında kanser, ileri evrelere kadar ilerlemiş olur. Eğer kanser yakınlardaki organlara, kan damarlarına yayılmışsa (bölgesel ileri safha – bazı kanser türleri için 3. evre) ya da vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa (metastaz – tüm kanserler için 4. evre), kanseri ameliyatla çıkarmak çok da mümkün olmayabilir.
Bunun yerine, kanserin yayılmasını ve büyümesini engellemekle birlikte hastalığı tedavi etmeye çalışmadan semptomları azaltmak ana hedef olacaktır. İleri pankreas kanserinin semptomları:
- Sindirim problemleri
- Ortak safra kanalının daralması kaynaklı sarılık hastalığı
- Mide ya da ince bağırsakta gerçekleşen tıkanıklık kaynaklı devam eden kilo kaybı ve kusma
- Karında ve sırt bölgesinde ağrı
Bazı insanlar, palyatif tedavinin sadece hayatının sonuna gelmiş kişilere yapıldığını düşünebilir fakat palyatif tedavi, pankreas kanserinin herhangi bir evresinde hastalığın teşhis edilmesine yardımcı olmakla birlikte hastaların semptomlarını yönetmesinde ve hayat kalitesini mümkün olduğunca arttırmasında önemli rol oynamaktadır. Bazı araştırmalar, palyatif ekibin hastalığı erken teşhis edip kontrol altına alması bağlamında hastanın daha iyi hissedeceğini ve ömürlerinin daha uzun olabileceğini göstermiştir.
Semptomları Hafifletmek İçin Ameliyat
Tümörün, ortak safra kanalına baskı yapması tıkanmayla birlikte safranın bağırsağa geçmesine sebep olabilir. Safranın kanda birikmesi, cilt ve göz beyazında sararmaya, iştahta azalmaya, sindirimin etkisizleşmesine, kilo kaybına, idrarda koyulaşmaya ve soluk dışkıya sebebiyet verebilir. Eğer kanser, duodenumu (ince bağırsağın ilk kısmı) bloklarsa, besinler bağırsağa geçemez ve midede birikir. Bu durum da bulantı ve kusmaya sebebiyet verir.
Tıkanmaları Düzenlemek İçin Ameliyat Seçeneği
Ortak safra kanalında veya duodenumda oluşan tıkanmalar, engellemeler olarak da bilinir. Ameliyat seçenekleri, bu durumlara müdahale amacıyla şunları içerebilir:
- Stent Takılması: Küçük tüplerin, safra kanalına ya da duodenuma (en yaygın metottur) yerleştirilmesi
- Bypass Ameliyatı: Safrayı, tıkanıklığın etrafına yönlendirmek maksadıyla ince bağırsağı safra kanalına ya da safra kesesine bağlamak ve midenin düzgün boşaltılması için duodenumu atlamak amacıyla bağırsağın bir kısmını direkt olarak mideye bağlamak
- Gastroenterostomi: Mideyi jejunuma (ince bağırsağın orta kısmı) bağlamak
- Havalandırma Gastrostomisi: Atıkların, vücudun dışındaki küçük bir torbada toplanmasını sağlamak için mideyi karnın üzerindeki bir açıklığa bağlamak
Bazı durumlarda pankreatik tümörün, ameliyat ile alınması planlanmış olsa da ameliyat esnasında kanserin yayıldığı gözlemlenebilir. Eğer tümör alınamazsa cerrah, semptomları rahatlatmak için yukarıda listelelene işlemlerden birini yapabilir.
Stent Yerleştirmek
Eğer kanser çıkarılamazsa ve ortak safra kanalına veya duodenuma baskı yaparsa, stente ihtiyaç olabilir. Stent, plastik veya metalden yapılmış küçük bir tüptür. Safra kanalını ya da duodenumu açık tutar ve safranın ya da besinlerin bağırsağa akmasını sağlar.
Safra kanalı stenti, biliyer stent olarak da bilinir. Genellikle endoskop kullanarak yerleştirilir. Endoskop; ağızdan, mideden ve duodenumdan safra kanalına geçene kadar uzanır. Bu tedavi prosedürü ayakta da alınabilir ya da isteğe bağlı 1 veya 2 gün hastanede de kalınabilinir. Bazen stentin direkt olarak deriden ve karaciğerden safra kanalına sokulması icap edebilir. Duodenum stenti, duodenal stent olarak da bilinir. Genelde ağız yoluyla endoskop kullanılarak yerleştirilir.
Tıkanma kaynaklı semptomlar 2-3 haftada yok olacaktır. İştahınız geri gelecek ve kilo alabileceksiniz.
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek veya büyümesini yavaşlatmak için ilaç kullanımıdır. Pankreas kanserinde şu sebeplerden kullanılır:
- Eğer kanser ameliyatla çıkarılamayacak bir evredeyse, kemoterapi operasyon öncesi veya sonrasında kullanılabilir.
- Cerrahi operasyon kanseri çıkartamazsa kemoterapi, palyatif tedavi olarak kanserin büyümesini önleyebilir ve semptomların hafiflemesini sağlayabilir.
- Bazı 3. evre kanserler için, kemoterapi ve radyasyon terapisi eşlenerek kullanılabilir. Bu kemoradyasyon olarak bilinir.
Medikal onkolog sağlığınıza, semptomlarınıza, tarama ve kan testlerinize bakarak tedavinin nasıl ilerlediğini değerlendirecektir. Kan testleri, vücudunuzun kemoterapiyle başa çıkıp çıkamayacağını gösterir. Tıbbi danışmanınıza almayı planladığınız veya halihazırda kullandığınız reçeteli/reçetesiz ya da doğal ilaçlar hakkında bilgi vermelisiniz çünkü bunlar kemoterapiyi etkileyebilir.
Radyasyon Terapisi
Radyasyon terapisi, kontrollü dozlarda radyasyon kullanarak kanser hücrelerini yok eder veya çoğalmamaları için zarar verir. Radyasyon genellikle, kanseri hedef almaya odaklanmış röntgen ışınları şeklindedir. Tedavi, acı vermez ve diğer hücrelere zarar vermemek için dikkatlice planlanır.
Radyasyon Terapisi Verildiğinde
Kemoradyasyon – 3. evre kanserlerde (bölgesel ileri evre) cerrahi operasyon mümkün olmayabilir. Bu durumda radyasyon terapisi kemoterapi ile birleştirilebilir ve bu kombin, kanserin büyümesini yavaşlatabilir. Bu kombine kemoradyasyon denir. Kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerini radyasyon terapisinin karşısında çok daha hassas yapar. Bu yöntem, ameliyat öncesinde veya sonrasında kullanılabilir.
Kendi Başına Radyasyon Tedavisi – Radyasyon tedavisi, kısa periyotlar halinde semptomları rahatlatmak için kendi başına da kullanılabilir. Örneğin, tümör bir sinire ya da başka bir organa baskı yapıyorsa bu acı verici olabilir veya kanamaya sebebiyet verebilir. Birkaç doz radyasyon tedavisi bu semptomları hafifletecek kadar tümörü küçültebilir.
SBRT – Stereotaktik vücut radyasyon tedavisi (SBRT) yeni bir tekniktir ve her tedavi seansında kısa periyotlarda yüksek doz radyasyon yollanması şeklinde uygulanır. SBRT, pankreas kanseri için standart bir tedavi yöntemi değildir ama klinik deneylerle araştırması yapılmıştır. SBRT, bazı kanser merkezlerinde bir tedavi opsiyonu olabilir.
Radyasyon Terapisinin Yan Etkileri
Radyasyon terapisinin yan etkileri olabilir ve bunlar genellikle tedavi edilen bölgede gelişebilir. Pankreas kanserinin tedavisinde ana bölge karın bölgesidir. Karın bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi şu yan etkileri gösterebilir:
- Yorgunluk
- Bulantı ve kusma
- İshal
- İştahsızlık
- Reflü (mide asidinin özofagusa akması)
- Ciltte tahriş
Çoğu yan etki genelde tedaviden birkaç hafta sonra gözlemlenir ama daha geç de ortaya çıkabilir. Geç gelen yan etkiler, yaygın değildir ancak karaciğer, böbrek, mide ya da ince bağırsağa hasar verebilir. Radyasyon onkoloğu bu yan etkileri idare edebilmeniz için sizi bilgilendirecektir.
Palyatif Bakım
Palyatif tedavi, sağlık uzmanlarından oluşan bir ekibin duygusal, fiziksel, sosyokültürel ve ruhsal ihtiyaçların karşılanması için birlikte çalışmasıdır.
Uzman palyatif bakım hizmetlileri, daha karışık ve zor ihtiyaçları olan kişilerle görüşür ve diğer sağlık uzmanlarıyla da fikir alışverişi yapabilir. Teşhisten kısa bir süre sonra uzman palyatif bakım servisiyle iletişime geçmek size ve ailenize durumunuz hakkında daha çok bilgi sahibi olma imkanı verir.
Palyatif bakım ekibi danışman, sosyal hizmet çalışanı ile birlikte manevi bakım uzmanından oluşabilir ve aileye destek sağlar.
Görsel Kaynak: https://www.ucsfhealth.org/education/pancreatic-cancer-symptom-management
Editör: Ahmet Alperen CANBOLAT
