Seray Yetkin
Giriş
Omicron varyantı ilk kez Güney Afrika’da kasım ayında karşımıza çıktı ve o günden bu güne birçok ülkeye yayıldı. Birkaç hafta ya da ay içinde görülen en yaygın varyant olması bekleniyor. Yapılan ilk epidemiyolojik çalışmalar Omicron varyantının şuan görülen en yaygın varyant olan Delta’ya kıyasla daha bulaşıcı olduğunu gösteriyor. İki doz aşı olmuş bireylerde ve daha önce hastalığı geçirmiş bireylerde bile bulaştırıcı özelliğe sahip.
Pasteur Enstitüsü ve Aşı Araştırma Enstitüsündeki bilim insanları, çeşitli kurumlarla yaptığı işbirliklerinde (KU Leuven, Orléans Regional Hospital, Hôpital Européen Georges Pompidou, Inserm ve CNRS), Omicron varyantının risk altındaki bireylerde hastalığın şiddetli bir hal almasının önüne geçmek amacıyla klinik uygulamada kullanılan monoklonal antikorlara ve ek olarak daha önce SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş veya aşılanmış bireylerin kanındaki antikorlara olan duyarlılığını inceledi. Bu duyarlılığı Delta varyantıyla kıyasladılar. Bu araştırma sonucunda ise araştırmacılar, Omicron’un nötrleyici antikorlara Delta ile kıyaslanınca çok daha az duyarlı olduğunu gösterdi.
Araştımacılar daha sonra 2 doz Pfizer ya da AstraZeneca aşısı olmuş insanların kan örneklerini inceledi. Aşılanmadan 5 ay sonra, antikorların Omicron varyantını nötralize etmediğini tespit ettiler. Bu etkinlik kaybını SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş ama hastalığı üzerinden 12 ay geçmiş insanların antikorlarında da gözlemlediler.
Daha önce enfekte olmuş bireylere Pfizer aşısının bir dozunun veya tek bir aşı dozunun uygulanmasının Omicron varyantının nötralizasyonu için yeterli antikor miktarına ulaşması için önemli bir artış yaratmıştır. Bu nedenle Omicron, klinik uygulamada halihazırda kullanılmakta olan veya iki aşı dozundan sonra elde edilmiş anti-SARS-CoV-2 antikorlarına karşı çok daha az duyarlılık göstermektedir.
Yapılan bu çalışma, ön baskı olarak bioRxiv internet sitesinde 15 Aralık 2021’de, Nature dergisinde ise 23 Aralık 2021’de yayımlanmıştır.
Omicron varyantının karakteristik özellikleri net olarak bilinmemektedir. İlk karşılaştığımız SARS-CoV-2’nin spike proteiniyle kıyaslanınca Omicron’daki spike proteini 32 mutasyon geçirmiştir. Oluşan bu son hal 26 Kasım 2021’de DSÖ tarafından endişe verici bir değişken olarak tanımlanmıştır.
Güney Afrika’da, Omicron varyantı birkaç hafta içinde diğer virüslerin yerini alarak teşhisi konuşan vaka sayısında keskin bir artışa neden oldu. Çeşitli ülkelerde yapılan analizlere göre vakaların ikiye katlanma süresinin 2 ile 4 gün arasında değişim gösterdiği düşünülüyor. Omicron varyantı, Fransa’nın da dahil olduğu onlarca ülkede tespiti gerçekleşti ve 2021’in sonunda görülen en baskın varyant haline geldi.
Yapılan çalışmada, KU Leuven’den araştırmacılar, Mısır seyehati sonrasında, orta derecede COVID-19 geliştiren 32 yaşındaki bir kadının burun sürüntü örneğinden alınan SARS-CoV-2’nin Omicron varyantını izole ettiler. İzole edilen virüsü de Omicron varyantının antikor duyarlılığını incelemek amacıyla aşılanmış veya daha önce SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş bireylerden alınan terapötik monoklonal antikorların ve serum örneklerinin kullanıldığı Institut Pasteur’deki bilim insanlarına gönderdiler.
Araştırmacılar bu örneğe eriştiklerinde, hızlı nötralizasyon denemeleri yaptılar. Bu ortak multidisipliner çaba ile viral evrim ve protein yapısının analizi gerçekleştirildi. Daha sonrasında ise araştırmacılar, klinikte kullanılmış ya da şuan preklinik gelişimde kullanılan 9 monoklona antikoru incelediler. Bu antikorlardan 6’sı antiviral etkisini kaybetti ve Omicron Delta karşılaştırması yapılınca diğer 3’ü ise 3-80 kat etkisizdi. Bamlanivimab/Etesevimab, Casirivimab/Imdevimab ve Regdanvimab antikorları artık Omicron’a karşı dirençli değildi. Tixagevimab/Cilgavimab kombinasyonu ise Omicron’u Delta’ya kıyaslayınca 80 kat daha az etkiliydi.
“Yüksek oranda bulaşıcı olan bu varyantın antikorlara karşı direnç geliştirdiğini saptadık. Terapötik monoklonal antikorlardan çoğu SARS-Cov-2’ye karşı etkisiz.” diyor Oliver Schwarts.
Bilim insanları, daha önce COVID-19 ile enfekte olmuş ve bu enfeksiyon üzerinden 12 ay geçmiş insanların kan örneklerinde ve ayrıca 2 doz Pfizer ya da AstraZeneca aşısı olmuş, aşılanma üzerinden de 5 ay geçmiş insanların Omicron varyantını nötralize etmede başarılı olduğu söylenemez. Omicron varyantının nçtralize olması için 5-13 kat daha fazla antikora sahip olmak gerekmektedir. Bu sonuçlar ışığında, aşının etkinliğinin hastalığın değişik formalarına karşı koruyucu etkisi olacağı düşünülmektedir.
“Sıradaki çalışmamızın ise hatırlatma dozunun etkinliği hakkında olmalı. Aşılar muhtemelen virüse yakalanmaya karşı daha az koruyucu ancak çeşitli formlara karşı koruyuculuğu devam etmektedir.”
“Araştımalar, Omicron varyantının aşının ve monoklonal antikorları etkinliğini engellediğini gösteriyor fakat aynı zamanda Avrupalı bilim insanlarının sorunları ve potansiyel çözümleri birlikte çalışabildiklerini gösteriyor.”
Bilim insanları, Omicron varyantının spike proteininde oluşmuş sayısız mutasyon sonucu ile immün sistemi zayıflatacak bir hale dönüştüğü kanaatine vardılar. Devam eden araştırmalar, bu varyantın neden bu kadar bulaşıcı olacağı ve hatırlatma dozunun uzun zamandaki etkinliğine yönelik olacaktır.
Kaynak: https://medicalxpress.com/news/2022-01-omicron-resistant-monoclonal-antibodies-neutralized.html
Editör: Ecem Bolat