Ceren Ayvaz
İçindekiler
Tanım
Eğer doktorunuz sizde yemek borusu ve mide kanseri olduğundan şüphelenirse sizi muayene edecektir ve ileriki testler için sizi bir uzmana yönlendirecektir. Genel sağlık kontrolü ve kanserin yayılıp yayılmadığını anlamak için bazı testler yapılabilir. Yönlendirildiğiniz uzman kanserin evresini ve progrozu belirlemek için yapılan testlerin sonuçlarını kombine edebilir.
Endoskopi ve Biyopsi
Endoskopi işlemi aynı zamanda gastroskopi, özofagoskopi veya üst endoskopi olarakta adlandırılır. Bu, gastrontestinal sisteminizin iç kısmına bakılan bir işlemdir. Genelde işlemden sonra taburcu olursunuz.
Bu işlemin mide veya yemek borusunda kanamaya veya küçük bir yırtığa ve deliğe sebep olma gibi riskleri vardır fakat bu riskler çok nadir görülür. İşlemi yaptırmayı kabul etmeden önce doktorunuz her riski size açıklamalıdır.
Endoskopi Yaptırmak
Doktorunuz endoskopi öncesindeki altı saatte herhangi bir şey yememeniz veya içmemenizi söyleyecektir. Bazı durumlarda işlemden iki saat öncesine kadar berrak sıvılar içebilirsiniz. Doktorunuz size bilgi verecektir.
İşlemden önce bazı uzmanlar boğazı uyuşturmak adına lokal anestezi sıkabilir fakat genelde işlem daha rahat olsun diye damardan sakinleştirici verilir. Daha sonra ucunda hafif ve küçük bir kamera bulunan uzun ve esnek bir tüp ağzınıza, boğazınızdan ve yemek borunuzdan aşağıya, midenize ve ince bağırsağınıza geçirilecektir.
Bu işlem yaklaşık 10 dakika sürer. Uyuşuk veya zayıf hissedebileceğiniz için işlemden sonra birinin sizi eve götürmesi daha iyi olacaktır. Sonrasında boğaz ağrınız olabilir ve biraz şişkin olabilirsiniz.
Biyopsi
Doktorunuz kansere benzeyen bir bölge görürse mide veya özofagus zarından bir miktar doku alabilir. Bu işleme biyopsi denir. Daha sonra patologlar dokuyu inceler. Biyopsi sonuçları genelde 5-7 gün içinde çıkar.
Endoskopik ultrason (EUS)
Endoskopi işlemi yaptırırken EUS da yaptırılabilir. İşlemi yapan doktor ucunda ultrason probu veya sabit duran ultrason cihazı bulunan bir endoskop kullanacaktır. Bu prob organ veya tümör gibi katı bir şeyden sektiğinde ses dalgaları salar.
Bu test kanserin yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olur. Doktor EUS sırasında bakmak istediğiniz bölgeye ultrason yardımıyla bakabilir ve doku alabilir.
İleriki Testler
Biyopsi sonucu mide veya özofagus kanseri olduğunuzu gösteriyorsa, kanserin vücudunuzda başka bölgelere yayılıp yayılmadığını kontrol etmek için daha fazla test yaptıracaksınız. Sağlığınızı kontrol etmek ve tedavinin işe yarayıp yaramadığını anlamak için bazı testler tedavi sırasında veya sonrasında tekrar edilebilir.
Test Türleri
- Kan Testleri: Genel sağlığınızın kontrolü için alyuvar sayımını belirler. Ayrıca karaciğerinizin ve böbreklerinizin sağlıklı olup olmadığı anlaşılır.
- BT Taraması: Vücudunuzun içinin detaylı kesitsel resimlerini oluşturur. Bunun için x-ışınları kullanılır. Kanserin boyutu ve yayılıp yayılmadığı anlaşılır.
- PET-CT Taraması: BT taramasının PET taramasında çıkan anormalliklerin yerini saptamaya yardımcı olduğu bir görüntüleme testi. Özafagus kanserinde kanserin vücuda yayılıp yayılmadığını görmek için yaygın olarak PET-CT kullanılır. Bu tarama bazı mide kanserlerinin bulunmasında faydalı değildir.
- Laparoskopi: Doktorun midenin dış tabakasına ve periton adı verilen karın duvarının zarına kanser yayılmış mı diye bakmasını sağlar.
- Endoskopik Mukozal Rezeksiyon: Erken teşhiste bu işlemi yaptırabilirsiniz. Bu işlemde kanserin lenf bezlerine sıçrayıp sıçramadığı tespit edilir. Bazı kişilerde rezeksiyon kanseri de tedavi eder ve daha fazla tedaviye ihtiyaç duyulmaz.
- Moleküler Testler: İleri evre mide veya gastro-özofageal bileşke vakalarında doktor hedefe yönelik tedavi veya immünoterapi ilaçlarının size uygunluğunu kontrol etmek için biyopsi alınmasını isteyebilir. Alınan örnekte kanserin spesifik özellikleri aranacaktır.
Tarama yaptırmadan önce alerjiniz varsa veya önceki taramalarda tepki verdiyseniz doktora haber vermelisiniz. Ayrıca şekeriniz veya böbrek hastalığınız varsa, hamileyseniz veya emziriyorsanız doktora haber vermelisiniz.
Evreleme
Testler mide veya özofagus kanseriniz olup olmadığını ve yayılıp yayılmadığını göstermeye yardımcı olur. Kanserin ne kadar yayıldığını tespit etmeye evreleme adı verilir. Sizin için en iyi tedavinin bulunmasını sağlar.
TNM evreleme sistemi en sık kullanılan yöntemdir. Testi yapan kişi tümörün boyutuna (T1–4), lenf nodlarına sıçrayıp sıçramadığına (N0–N3), ve kanserin yayılıp yayılmadığına veya metastaz yapıp yapmadığına (M0 veya M1) sayılar verir. Rakamlar ne kadar düşükse kanser o kadar az ilerlemiştir.
TNM de çıkan sonuçlar genel genel evresini evre 1’den (erken) evre 4’e (ileri) kadar hesaplamak için birleştirilir. Doktorunuzdan bu sonuçları açıklamasını isteyin.
Prognoz
Bir hastalığın seyrinin tahminidir. Doktorunuza prognozunuzu ve tedavi seçeklerinizi sorabilirsiniz fakat bir hastalığın seyrini kesin olarak kimsenin tahmin etmesi mümkün değildir. Doktor size aynı tip ve kanser evresine sahip kişilerin seyri hakkında bilgi verebilir.
Prognozunuzu belirlemek ve tedavi seçeneklerini söylemek için doktor şunları dikkate alacaktır:
- Test sonuçlarınız
- Kanser türü
- Kanserin boyutu ve diğer dokulara ne kadar yayıldığı
- Kanserin lenf bezlerine sıçrayıp sıçramadığı
- Tedaviye nasıl yanıt verebileceği
- Yaşınız, genel sağlığınız ve tıbbi geçmişiniz.
Mide veya özofagus kanseri ne kadar erken teşhis edilirse tedaviden iyi sonuç almak o kadar olası olur. Kanser yayıldıktan sonra bulunursa tedaviye yanıt vermesi zor olabilir.
Görsek Kaynak: https://crukcambridgecentre.org.uk/sites/default/files/oesophagus.jpg
Editör: Doğa DEMİRBAŞ