MC1R Geni Nedir?

İçindekiler

MC1R Geni: Melanokortin 1 Reseptörü

Normal Fonksiyon

Melanokortin 1 reseptörü şeklinde adlandırılmış olan bir tür proteinin oluşturulmasına yönelik direktifler MC1R geni tarafından verilir. Melanokortin 1 reseptörü, hücrelerin renklenmesi olarak bilinen pigmentasyon sürecinin olağan işleyişte devam etmesine katkıda bulunur. Bu reseptör öncelikli olarak melanosit isimli, melanin pigmentinin üretiminden sorumlu olan özelleşmiş hücrelerin yüzeyinde bulunur. Melanin, gözlere, cilde ve saça renk vermek ile yükümlü olan bir pigmenttir. Ayrıca melanin pigmenti, görme yetisinin normal olarak gerçekleşmesinde rol oynadığı, gözün arka kısmında ışığa duyarlı doku olarak bilinen retinada da bulunur.

Melanosit hücreleri, ömelanin ve feomelanin olarak adlandırılan iki farklı melanin formunu üretirler. Bu iki melanin formunun göreceli miktarları göz önünde bulundurulduğunda bir bireyin saç ve cilt renginin belirlenmesine yardımcı olur. Ömelanin pigmenti üretmeye yatkın bireylerde kahverengi ya da siyah saç rengi ve bronzlaşmaya oldukça müsait koyu bir ten rengi gözlenir. Ayrıca ömelanin pigmenti, güneş ışığının zararlı UV ışınlarına karşı vücudu korumakla sorumludur. Öte yandan feomelanin pigmenti üretmeye yatkın bireylerde kırmızı ya da sarı saç rengi, çiller ve daha az bronzlaşan açık bir ten rengi gözlenir. Feomelanin pigmenti, UV ışınlarına karşı herhangi bir koruma sağlayamadığından dolayı çoğunlukla bu pigmentin üretildiği bireyler, güneş ışığına maruziyet durumunda daha yüksek bir risk altında olurlar.

Melanokortin 1 reseptörü, melanosit hücreleri tarafından hangi melanin formunun üretileceğini kontrol eder. Melanokortin 1 reseptörü aktif hale geçtiğinde melanosit hücreleri içerisinde bu hücrelerin ömelanin pigmenti üretimini uyaran sayısız kimyasal reaksiyonu tetikler. Bu reseptör aktif hale geçemezse ya da bir şekilde işlevselliği engellenirse melanosit hücreleri ömelanin pigmenti yerine feomelanin pigmentini üretirler.

MC1R geninde gözlenen yaygın polimorfizmler, saç ve cilt renginde ortaya çıkan olağan farklılıklar ile ilişkilendirilir. Belirli genetik varyasyonlar bilhassa kırmızı saçlı, açık tenli, çilli ve güneş ışığına oldukça duyarlı bireylerde görülür. MC1R polimorfizmleri, melanokortin 1 reseptörünün ömelanin pigmenti üretimini uyarma kabiliyetini indirgeyerek melanosit hücrelerinin çoğunlukla feomelanin pigmentini üretmesine sebebiyet verir. MC1R geni, olağan insan hücrelerinin renklenmesi sürecindeki ana gen olarak görülse de araştırmacılar çeşitli başka genlerin etkilerinin de bireylerin saç ve cilt renklerinin belirlenmesinde rolü olduğunu düşünmektedir.

Melanokortin 1 reseptörü, melanositler dışında vücudun iltihaplanma ve bağışıklık yanıtlarında yer alan hücrelerde de bulunur. Bu reseptörün bu hücreler içerisindeki aktivitesi tam olarak bilinmemektedir.

Genetik Değişiklikler ile Alakalı Sağlık Koşulları

Melanom

MC1R geninde gelişen belirli gen varyasyonları, bir tür cilt kanseri olan ve melanosit hücrelerinde başlayan melanomun gelişme riskini artırır. Bu varyasyonlar, melanokortin 1 reseptörünün melanosit hücrelerinde ömelanin pigmenti üretimini uyarma kabiliyetini indirger ve bunun sonucunda açık ten rengi oluşumu gözlenir. Ömelanin pigmenti olağan koşullarda vücudu zararlı UV ışınlarına karşı koruduğu için bu pigmentin yoksunluğu durumunda vücut, güneş ışığı maruziyetine daha duyarlı hale gelir. Güneşin yaydığı UV ışınları doğrultusunda cildin zarar görmesi, melanom gelişimindeki en önemli risk faktörü olarak değerlendirilebilir.

Çalışmalar, UV ışınlarına maruziyet olmadığı durumlarda da MC1R geninde gelişen diğer gen varyasyonlarının melanom gelişimine etkisi olabileceğini ortaya koyuyor. Bu tip vakalarda melanom, açık ya da koyu ten rengine sahip bireylerde gelişim gösterebilir. Bu kanserler çoğunlukla CDKN2A ve BRAF genleri gibi melanom geliştirme riski ile ilişkili genlerde gözlenen gen mutasyonları ile bağdaştırılır. Çalışmacılar, çeşitli genetik ve çevresel faktörler, MC1R gen varyasyonları ve melanom gelişimi arasındaki karmaşık ilişkiyi anlamlandırma amacı ile araştırmalarına devam etmektedirler.

Okülokütanöz Albinizm

MC1R geninde gözlenen belirli değişiklikler, okülokütanöz albinizm tip 2 rahatsızlığına sahip bireylerin görünümlerinde değişikliklere sebebiyet verir. OCA2 geninde gelişen gen mutasyonları sonucunda meydana gelen bu albinizm türü, açık göz rengi, kremsi beyaz ten rengi, açık saç rengi ve görme bozuklukları ile nitelendirilir. Eş zamanlı olarak hem MC1R hem de OCA2 genlerinde genetik değişikliklere sahip bireyler, okülokütanöz albinizm tip 2 rahatsızlığının normal koşullarda gözlenen belirtilerini bulundurmakla birlikte normalde bu durumlarda gözlenen açık kahverengi ya da sarı saç rengi yerine kızıl saç rengine sahip olurlar.