Konjenital Safra Asidi Sentez Eksikliği Tip 1

İçindekiler

Tanım

Konjenital safra asidi sentez eksikliği tip 1 hastalığında hepatositlerin (karaciğer hücrelerinin) safra adı verilen bir sindirim sıvısının sentezi ve salınmasındaki bozukluklar doğrultusunda oluşmaktadır. Ayrıca bu durum kolestaz ile de ayırt edilmektedir.

Hepatositlerin üretmiş olduğu safra sindirim sırasında yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerini ve yağların emilimi için önem ihtiva etmektedir. Bu hastalığı taşıyan bireylerde safra salınımını harekete geçiren, yağları ve yağda çözünen vitaminlerin emilmesini sağlayan, safranın bir bileşeni olan safra asidini sentezleyememektedirler. Böylece normal olmayan bir safra şekli sentezlenmiş olur.

Konjenital safra asidi sentez eksikliği tip 1’e ait semptomlar yaşamın ilk evrelerinde meydana gelir fakat yetişkin bireylerde de belirtiler ilk kez gözlemlenebilmektedir. Hasta bebeklerde belirtiler arasında; kilo almada problemlerin oluştuğu, beklenen düzeyde gelişim gösterememeleri, büyümede sorunlar, safra salınımının düzensizliği ve nadiren gelişen hücrelerdeki safra birikimi cildin ve gözlerin sararmasına neden olarak sarılığın oluşması gibi semptomlar gözlemlenen belirtilerdir. Dışkılarında aşırı yağ oluşumu da bu hastalığın spesifik özellikleri arasındadır.

Hastalığın seyri ilerledikçe semptomlar daha şiddetli olabilmektedir. Hasta bireyler hepatomegali (karaciğer genişlemesi/büyümesi), siroz ve diğer karaciğer anormallikleri geliştirme durumlarının yanında splenomegali (dalak genişlemesi) oluşması da söz konusudur. Bu hastalığı taşıyan bazı bireylerde yağda çözünen bir vitamin olan D vitamininin emilmesinde oluşan kusurlardan dolayı bir kemik hastalığı olan raşitizm meydana gelmektedir.

Konjenital safra asidi sentez eksikliği tip 1 hastası bireylere erken tanı konmalı ve tedavi stratejisi belirlenmelidir nitekim erken müdahale yapılmaz ise erken yaşta siroz gelişim gözlemlenebilir ve bunun sonucunda da hasta birey hayatını kaybedebilir.

Sıklık

Hastalığın gerçekleşme oranı pek bilinmese de safra asidi sentez eksikliği, tüm konjenital olanların en sık görülenidir. Buna ilave olarak araştırmacılar hastalığın prevalansını milyonda 1-9 arasında gerçekleştiğine inanmaktadırlar.

Nedenler

Konjenital safra asidi sentez eksikliği tip 1 hastalığının altında yatan genetik neden HSD3B7 genin kaynaklanmaktadır. Bu gen önemlidir çünkü karaciğer hücreleri tarafından sentezlenen safra asitlerinin üretiminde rol oynayan 3 beta-hidroksisteroid dehidrojenaz tip 7 (3β-HSD7) isimli enzimin üretimi için gerekli olan genetik kodlarla beraber talimat vermektedir. Safra asitlerinin üretimi çoklu basamaklardan oluşup kolesterol tarafından üretilmektedir. Bu çoklu aşamadan ikinci aşama olan 7alfa(α)-hidroksi-kolesterolün 7α-hidroksi-4-kolesten-3-on’a dönüşümünü 3β-HSD7 enzimi gerçekleştirmektedir.

HSD3B7 genindeki meydana gelen genetik kusurlar sonucunda 3β-HSD7 enzimi işlevini yitirir. Gerekli olan fonksiyonu sergileyemeyen 3β-HSD7 enzimi 7α-hidroksikolesterolün 7α-hidroksi-4-kolesten-3-on’a dönüşümünü de gerçekleştiremez hale gelir. Bu dönüşüm gerçekleşmediği zaman karaciğerden bağırsağa transferi gerçekleşemeyen 7α-hidroksikolesterol anormal safra asidi komponentlerine dönüşmektedir. Normal işleyiş olarak safra asitlerinin yağları sindirmesi gerekmektedir ancak meydana gelen bu kusurlardan dolayı karaciğerde dönüşümü yapılmayan kolesterol ve diğer yağlar birikir bununla birlikte yağda çözünen vitaminlerin emilimi gerçekleşmez. Sonuç olarak konjenital safra asidi sentez eksikliği tip 1 hastalığı ve semptomları kaçınılmazdır.

Kalıtım Modeli

Hastalık otozomal kalıtım modeli geçişli olup bu da her bir hücrede yer alan genin her iki formunun da mutasyonlu olduğu bilinmektedir. Otozomal çekinik kalıtım modeli ile kalıtılan hastaları taşıyan bireylerin ebeveynlerinde ilgili hastalıktan sorumlu genin bir adet mutasyonlu kopyasını taşımaktadır fakat hastalığa ait semptomları göstermezler.