Yunus Emre AY
D Vitamini Aslında Bir Hormondur
D vitamini ihtiyacınızı almak için sıcak aylarda düzenli olarak güneş altına çıkmanız gerektiğini muhtemelen sıklıkla duyuyorsunuzdur. Maalesef ki çoğunlukla vitamin olduğu düşünülen bu yapı aslında bir hormondur. Prohormonlar, vücut hormonuna dönüştürmektedir. Diğer vitaminlerin aksine D vitamininin sadece %10’luk bir kısmı yiyeceklerden ( süt ve süt ürünleri ve balık) ve ihtiyaç duyulan diğer kısmını vücut kendisi karşılar. Bu hormonu ve vücuttaki görevini öğrenmek sağlıkla ilgili konularda daha iyi karalar vermenizde yardımcı olacaktır.
D vitamini, böbreklerde üretilen ve kandaki kalsiyum seviyesini kontrol eden ve bağışıklık sistemini etkileyen bir hormon konumundadır. Bunun yanı sıra kalsitriol, ergokalsiferol, kalsidiol ve kolekalsiferol olarak da bilinmektedir. Bunlar arasında, kalsidiol, doktorların kandaki D vitamini seviyelerini ölçerken en çok kullandıkları formdur.
Vücut güneş altında ışığın vücuda çarpması ile oluşan kimyasal reaksiyonlar ile D vitamini üretebilmektedir. Bu işlem sonucunda kolekalsiferol üretilir ve bu ürün karaciğer tarafından kalsidiole dönüştürülür. Daha sonra ise böbrekler hormonu vücuttaki aktif hormon hali olan kalsitriole dönüştürür.
D vitamini proteinlerde, D vitamini reseptörü olarak adlandırılan bölgeye bağlanarak etkisini gösterir. Bulunan bu reseptör neredeyse bütün hücrelerde bulunmaktadır ve vücutta gerçekleşen birçok işlevi etkiler.
D Vitamini Ne İşe Yaramaktadır?
D vitamini, vücudun kalsiyum emmesine yardımcı olur bu sayede kandaki kalsiyum seviyesi istenilen aralıklarda tutulur. Bu olay kemiklerin güçlü ve sağlıklı olmasına ve mineralizasyonun sağlanmasında yardımcı olur. Bunlara rağmen bu işlev sadece hormonun işlevlerinden birisidir.
D vitamini çok çeşitli bölgelerde işlev gösterdiği için eksikliği çeşitli bölgelerdeki sağlık sorunları ile alakalı olabilir ancak bu hormonun vücudun farklı bölgelerini neden etkilediğine dair araştırmalar hala devam etmektedir. Mesela, D vitamini normalden az olan bir bireyde enfeksiyonlara ve hastalıklara, kardiyovasküler hastalıklara, ruhsal hastalıklara, depresyona ve duyu hali bozuklarına daha yatkın hale getirir. Bazı çalışmalar ayrıca D vitamini eksikliğinin obez olma durumunu arttırdığını ortaya koymuştur. Araştırmacılar, D vitaminin beyinde bulunan adrenalin, nöradrenalin ve dopamin gibi maddelerin düzenlenmesinde yardımcı olduğunu keşfetmişlerdir. Ayrıca serotonin tükenmesinden de korunmaya yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı düşük D vitamini seviyesi, bir bireydeki depresyon seviyesini önemli ölçüde etkilemektedir. D vitaminin bu kadar çok sağlık sorunuyla nasıl ilgili olduğunu anlamak için D vitaminini daha iyi tanımak gerekir.
D Vitaminine Bağlı Bazı Problemler
Son dönemlerde vücudumuzu güneş ışınlarından korumaya çalışmak için odaklanmak ve dışarı hayat tarzından kapalı ortamda yaşamaya geçiş ile dünyanın bir çok yerindeki insanlarda D vitamini eksikliğine bağlı ciddi sağlık sorunlarına yol açmıştır. D vitaminin aşırı az olması, çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde ise kemik erimesi gibi sorunlara yol açabilir. D vitamin eksikliği yüzünden kemikleri zayıf olan kişiler düşmeye de meyillidirler. D vitamininin normalden az olması zayıf işleyen bir bağışıklık sistemine, kardiyovasküler hastalığa, depresyona, diyabetin gelişmesine ve multipl skleroza da neden olabilmektedir. Bunun dışında belirli kanser türleriyle de ilişkilendirilmiştir.
İnsanlar nadiren zararlı seviyelerdeki D vitamini seviyeleri ile mücadele etseler de, vücudunuzda çok fazla vitamin varsa, kandaki kalsiyum seviyelerinin yükselmesine ve hiperkalsemiye neden olabilir. Bu durum kafa karışıklığı, depresyon, baş ağrısı, kabızlık, mide bulantısı ve susuzluk hissini tetikleyebilir.
Kaynak: https://www.hormone.org/your-health-and-hormones/glands-and-hormones-a-to-z/hormones/vitamin-d
Editör: Seray YETKİN