Eray Karataşoğlu
Tanım
Karotenoidler, bitkiler tarafından üretilen ve bitkilerin ışık enerjisini soğurmalarını ve soğurulan enerjinin kimyasal enerjiye dönüştürülmesinde kolaylık sağlayan bir tür yardımcı pigmenttir. İki çeşit karotenoid bulunmaktadır. Bunlar ksantofil ve karoten olarak ikiye ayrılırlar. Bu farklılık sadece oksijen içeriklerine bağlıdır. Karotenoidler, 8 izopren molekülünden oluşan benzer bir baz yapısına sahiptir. 5 karbonlu bir birleşik olan izoprenden 8 tanesine sahip olması toplamda 40 karbon eder. Tüm karotenoidler bu yapıya sahiptir ve bu yapıya sahip olmalarından dolayı tetraterpenoidler olarak da adlandırılırlar.
Yardımcı pigmentler, örneğin karotenoid, bitkiler tarafından çeşitli sebeplerden dolayı kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları, birincil pigment olan klorofilden farklı ışık dalga boylarını yakalamak için kullanılmaktadır. Diğer karotenoidler ise ışık tarafından uyarılmış olan klorofilden enerjiyi alarak zincirin sonuna doğru aktarmak için kullanılmaktadır. Yeşil klorofillerin yapraklarda bol miktarda bulunması sebebiyle yaprak tipik olarak yeşil renkte görünse bile sonbaharda yaprak rengi kırmızı ve kahverengi tonlarında görünür. Bunun sebebi, sonbaharda ışık miktarının azalmasına bağlı olarak klorofillerin indirgenmesidir. Yapraklar bu durumunda ölseler bile karotenoidler hala varlığını sürdürürler, karotenoidlerin varlığı yaprakta çeşitli turuncu ve kırmızı renklerin görülmesine sebep olur.
Hayvanlar doğal yolla karotenoid üretemezler. Bu ihtiyaçlarını beslenme yoluyla gidermek zorundadırlar. Tam anlamıyla karnivor olan hayvanlar, bitki yemeyen hayvanlar, beslendikleri avdaki depolonan yağ rezevlerindeki fazlalıktan karotenoid ihtiyaçlarını giderirler. Bazı hayvanlarda bu karotenoidleri yoğunlaştırmak ve açığa çıkarmak için bazı yollar geliştirmişlerdir. Flamingo, somon balığı ve ıstakoz gibi hayvanlar, vücutlarında depoladıkları karotenoidler yüzünden benzer bir renklenme geliştirmişlerdir.
Karotenoidlerin, bazı diğer antioksidanlar gibi, belirli kanserlere karşı bazı koruyucu etkileri görülmektedir. Daha fazlası, diyetlerde belirli karotenoidlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu karotenoidler, vücutta gerekli olan vitaminlerin üretilmesinde kullanılır. Karotenoidler ayrıca kolesterol gibi hayvansal moleküller ve metabolizmayı düzenlemek için gerekli bazı hormonlar için bir baz görevi görür.
Kaynak: https://biologydictionary.net/carotenoids/