HOXA13 Geni Nedir?

İçindekiler

HOXA13 Geni: Homeobox A13

Normal Fonksiyon

DNA’nın spesifik kısımlarına bağlanarak oradaki diğer genlerin işleyişini düzenleyen bir çeşit proteinin oluşturulmasına yönelik direktifler HOXA13 geni tarafından verilir. Böyle bir sorumluluğa sahip olmasından dolayı HOXA13 geni, bir transkripsiyon faktörü olarak da isimlendirilebilir. Bu gen, çok çeşitli vücut yapılarının biçimlendirilmesini kontrol etmek amacıyla erken embriyonik gelişim sürecinde çalışan homeobox olarak adlandırılmış büyük bir transkripsiyon faktörleri ailesinin üyesidir. HOXA13 proteini özellikle el ve ayak gibi uzuvların, üreme sisteminin ve idrar yollarının oluşumunda ve de gelişiminde çok önemli bir yere sahiptir.

HOXA13 geni, alanin olarak isimlendirilmiş bir amino asitin pek çok defa tekrarlandığı üç tane bölge içerir. Gen içerisindeki alanin uzantıları, poli(A) yolları ya da polialanin yolları şeklinde de bilinir. Normal bir HOXA13 geni işleyişinde bu yolların görevinin ne olduğu tam olarak bilinmemektedir.

Genetik Değişiklikler ile İlişkili Sağlık Koşulları

El-Ayak-Genital Sendromu

HOXA13 geni üzerinde gelişen en az 14 mutasyon sonucunda el-ayak-genital sendromu rahatsızlığının ortaya çıktığı saptanmıştır. Gelişen mutasyonların yarıdan fazlasının HOXA13 geni içerisinde yer alan polialanin yollarından biri üzerinde etkisi olduğu görülmüştür. Mutasyonlar nedeniyle polialanin yollarına gereğinden fazla alanin amino asiti eklenir ve bunun sonucunda da olağandışı derecede uzun hale gelirler ve bu durum onları kararsız kılar. Farklılaşmış bir şekilde ortaya çıkan proteinler, hücre tarafından parçalandığı için erken embriyonik gelişim sırasında başka genlerin işleyişini düzenlemek amacıyla kullanılamazlar. Bununla birlikte idrar yollarının, üreme sisteminin ve el-ayak gibi uzuvların gelişimi de etkilenmiş olur.

Gelişim gösteren diğer gen mutasyonları, olağandışı derecede kısa ve işlevsel olmayan HOXA13 proteini üretimine sebebiyet verebileceği gibi proteinin bir amino asitinde değişikliklere neden olabilir. Proteinde yer alan bir amino asiti başka bir amino asit ile değiştiren mutasyonlar sonucunda, HOXA13 proteinin katlanma biçimi de değişebilir. Farklılaşmış protein DNA’ya bağlanmayabilir ya da olması gerektiği şekilde DNA üzerindeki işlevini devam ettirebilir. Farklılaşmış yapıda ancak işlevselliğini de koruyan HOXA13 proteini üretimi ile neticelenen mutasyonlar, proteinin fonksiyonsuz hale gelmesine neden olan mutasyonlardan çok daha ciddi el-ayak-genital sendromu rahatsızlığı belirtilerine yol açabilir.

Kanserler

Kromozom 7’nin kısa olan kolunu kapsayan kromozomal translokasyonlar, kan oluşturmakla yükümlü hücrelerde az rastlanan bir kanser çeşidi olan lösemi ile ilişkili vakalarla bağdaştırılmıştır. Bu kromozomal yeniden düzenlemeler sonucunda, HOXA13 geninin de dahil olduğu birkaç tane benzer homeobox genini içeren kromozom 7 bölgesinde bozulmalar meydana gelir.

Araştırmacılar, lösemi rahatsızlığına sahip bazı bireylerin kanser hücreleri içerisinde kromozom 7 ve kromozom 11 bölgesi arasında translokasyonlar olduğunu saptadılar. Bu translokasyonlar, olağandışı bir biçimde HOXA13 geninin bir kısmını ya da kromozom 7 bölgesi üzerinde yer alan benzer özellikte bir gen ile kromozom 11 bölgesindeki NUP98 isimli genin bir kısmını birleştirirler. Birleştirilmiş genden oluşan proteinler, büyük ihtimalle anormal yapıdaki hücrelere herhangi bir kontrol ya da düzenleme olmadan bölünme işlemlerine devam etmeleri sinyal yollarlar ve bunun sonucunda da kanser gelişiminde pay sahibi olmuş olurlar.