Fukosidoz

İçindekiler

Tanım

Fukosidoz başta beyin olmak üzere vücudun tüm bölgelerini etkileyen bir hastalıktır. Etkilenen bireylerde yaş ilerledikçe kötüleşen bilişsel bozukluk görülürken bazı bireylerde demansın da açığa çıktığı görülmektedir. Bu bireylerde yürüme gibi motor becerilerin gelişimi ertelenir. Buna ek olarak da kazandıkları beceriler zamanla bozulur. Hastalığın semptom ve belirtilerine ek olarak; büyüme bozukluğu, anormal kemik gelişimi, nöbetler, sipastisite, anjiyokeratomlar olarak adlandırılan ciltteki küçük, koyu kırmızı benekleri oluşturan genişlemiş kan damarı kümeleri, kaba olarak tanımlanan belirgin yüz özellikleri, tekrarlanan solunum yolu enfeksiyonları ve viseronegali olarak bilinen anormal derecede büyük karın organları sayılır.

Şiddetli durumlarda semptomlar bebeklik döneminde görülür. Etkilenen bireylerin yaşamları genellikle geç çocukluk dönemine kadar sürer. Daha hafif durumlarda ise belirtiler 1-2 yaşlarında başlarken hasta bireyin yaşam süresi ortalama olarak orta yetişkinlik dönemine kadar uzayabilir.

Araştırmacılar hastalığın semptomlarına ve başlangıç yaşına göre hastalığın 2 tipini tanımlamışlardır. Ancak sonradan bu iki tip durumu, hastalığın şiddet aralığına göre belirti ve semptomları olan tek bir hastalık olarak değerlendirmişlerdir.

Sıklık

Dünya çapında yaklaşık olarak 100 vakanın belirtildiği nadir bir hastalıktır. En yaygın görüldüğü bölgeler ise İtalya, Küba ve Birleşik Devletleri’nin güneybatısıdır.

Nedenler

FUCA1 genindeki mutasyonların neden olduğu bir hastalıktır. Bu gen alfa-L-fukosidaz enziminin üretimi için talimat veren gendir. Alfa-L-fukosidaz enzimi glikoproteinler ve glikolipidlere bağlanan oligosakkarit komplekslerinin yıkımında rol oynar. Bu enzim parçalanma süresinin sonuna doğru fukoz adlı şeker molekülünün kesiminden sorumludur.

FUCA1 genindeki mutasyon ise bu enzimin aktivitesini ortadan kaldırır ya da önemli ölçüde azalmasına neden olur. Enzim aktivitesinin eksikliğine bağlı olarak glikoprotein ve glikolipidleri yıkımının tamamlanması engellenir. Yıkımı kısmen gerçekleşen bileşikler vücuttaki çeşitli hücrelerde ve dokularda kademeli olarak birikir. Böylece hücrelerin bozulmasına neden olur. Beyin hücreleri, hücre ölümü ile sonuçlanabilecek glikoproteinlerin ve glikolipidlerin birikimine karşı oldukça hassastır. Hastalığın nörolojik semptomlarının sebebi olarak bu beyin hücrelerinin ölümü düşünülmektedir. Glikoproteinler ve glikolipidlerin karaciğer, kalp, pankreas ve deri gibi diğer organlardaki birikimi de hastalığın diğer semptomlarına sebebiyet vermektedir.

Kalıtım Modeli

Otozomal çekinik olarak aktarılan bir hastalıktır. Otozomal çekinik olma durumu ise bir hastalığın ortaya çıkabilmesi için genin her iki kopyasında da mutasyon görülmesi durumudur. Bu bireylerin anne-babalarında mutasyona uğramış olan genin birer kopyası bulunmaktadır. Böylece hasta bireyin anne-babasında hastalığa ait belirti ve semptomlar gelişmemektedir.