Fulya UÇAR
İçindekiler
Parlak Bakteri!
Tanım
Mikroplar her yerdedir. Örneğin parlayan feneriyle dünya çapında ünlü olan fener balığını ele alalım. Işık fener balığı tarafından üretilmez, bakteriyel işbirlikçisi tarafından üretilir.
Yaşayan Işık
Fotobakteri fosfor, bir biyolüminesan mikroptur. Lusiferaz adı verilen bir enzimin yardımıyla ışık üreten bir bakteridir. Bu enzim oksijenle tepkimeye girdiğinde mavimsi bir ışık üretir. Bu bakteriler, diğer canlılarla simbiyoz (doğal işbirliği) halinde yaşarlar.
Işıldak Balığı
Bu bakteriler fener balığının özelleşmiş organlarında bulunur. Bakterinin ışık üretmesi için balığın bu organa oksijen hücum ettirme özelliği vardır ve bu yolla bakteri ışık düğmesi olarak çalışır. Balık, ışığı iletişim kurmak ya da düşmanlarını yanlış yönlendirmek için kullanır. Karşılık olarak bakteri, bu organlarda büyümek için balıktan gerekli besinleri alır. Sonuç olarak bu durum iki taraf için de kazançlıdır.
Fener Balığı
Denizin derinliklerinde fener balığı ile simbiyoz halinde yaşarlar. Bu garip görünüşlü balığın ışık organı olarak çalışan bir feneri vardır. Fotobakteri fosforun yardımıyla balık bu çengeli yem olarak kullanır. Balık avını ağzına yönlendirir ve bakterinin görevine karşılık olarak da ona besin ve güvenli alan sunar.
Yardımcı
Simbiyotik ilişkilerde, iki farklı tür beraber çalışır ve en az bir tanesi bu birliktelikten yarar sağlar. Fener balığı ve fotobakteri fosfor birlikteliğinde iki tür de yarar sağlar. Bakteri, balığın ışık organında kolonileşir ve balığın iletişim kurmasına, avının dikkatini çekmesine ve ışık yayarak avcılardan kaçmasına yardımcı olur.
Balık, kapakçıkların yardımıyla biyolüminesanı kontrol edebilir. Bakteri de karşılık olarak besin, oksijen ve yaşamak için güvenli bir yer elde eder. Fotobakteri fosfor, ışık organının kendisinde değil fener balığının bağırsaklarında bulunur. Yaşaması için gerekli olan besinleri buradan sağlar. Bağırsaklar ışık organına bağlıdır ve bakteri akışı bu küçük kapakçıklarla kontrol edilir.
Parlak
Fotobakteri fosfor, en parlak biyolüminesan bakterilerden biridir. Denizin derinliklerinde neredeyse hiç oksijen bulunmadığı için bu biraz garip bir durumdur. Az oksijen genellikle az büyüme demektir. Bakteri büyümeyi durdurur fakat lusiferaz enzimi üretimi durmaz. Hücreler sonuç olarak yüksek konsantrasyonda lusiferaz bulundurur ve bu da daha yoğun parlaklık sağlar.
Biyolüminesans, sadece fotobakteri fosfor ve fener balığı için kullanışlı değildir. İnsanlar için de yararlı kullanımları vardır. Örneğin suyun toksisitesini ölçmek için kullanılır. Fotobakteri fosfor, biyolüminesansın ölçüleceği bir çipe yapıştırılır. Biyolojik olarak bozulabilen toksinler, yayılan ışığın parlaklığında azalmaya yol açar. Daha çok toksin, parlaklıkta daha çok azalma demektir.
Kaynak: https://www.micropia.nl/en/discover/microbiology/photobacterium-phosphoreum/?__cat=i-p
Görsel Kaynak: https://www.micropia.nl/en/discover/microbiology/photobacterium-phosphoreum/
Editör: Merih Birtanem ZEREN