EDAR Geni Nedir?

İçindekiler

EDAR Geni: Ektodisplasin A Reseptörü

Normal Fonksiyonu

EDAR geni, ektodisplasin A reseptörü olarak bilinen proteinin üretim emrini verir. Üretilen protein, bebeğin doğumdan önceki gelişimi için önemli rolü olan sinyal yolunun bir parçasıdır. Spesifik olarak, ektoderm ve mezoderm olarak bilinen iki embriyonik hücre tabakası arasındaki etkileşimler için ciddi öneme sahiptir. Erken embriyoda bu hücre katmanları, vücudun birçok doku ve organın temelini oluşturur. Ektoderm-mezoderm etkileşimleri; dişler, tırnaklar, ter bezleri, saç ve deri dahil olmak üzere ektodermden kaynaklanan farklı yapıların oluşumu için gereklidir. Ektodisplasin A reseptörü, ektodisplasin A1 (EDA geninden üretilen) proteini ile etkileşime girer. Hücre yüzeyinde, ektodisplasin A1, kilit ve anahtarın birbirine bağlanması gibi bu reseptöre bağlanır. Bu iki protein bağlandığı zaman, hücre aktivitelerini etkileyen bölünme, büyüme ve olgunlaşma gibi bir dizi kimyasal sinyali tetikler. Doğumdan önce başlayan bu sinyal yolağı ter bezleri, saç folikülleri ve dişler gibi ektodermal yapıların oluşumunu kontrol eder.

Araştırmalar, EDAR genindeki birçok varyasyonun (polimorfizmler), özellikle Doğu Asya popülasyonlarında kafa derisinin düz olması ve kalınlığı ile ilgili olduğunu göstermektedir. EDAR geni ise bu popülasyondaki saç özelliklerini etkileyen birçok genden biri olarak görünmektedir.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

Hipohidrotik Ektodermal Displazi

EDAR genindeki 50’den fazla mutasyonun, ektodermal displazinin en yaygın formu olan hipohidrotik ektodermal displaziye sebep olduğu bulunmuştur. Bebeğin doğumundan önce başlayan ektodermal displaziler tırnak, diş, saç, deri ve ter bezlerinin anormal gelişimine sebep olur. Hipohidrotik ektodermal displazi, terleme oranının azalması (hipohidroz), seyrek saç ve vücut kılları (hipotrikoz), birkaç diş eksikliği (hipodonti) veya dişlerin düzensiz biçimlenmesi ile karakterizedir. Bütün hipohidrotik ektodermal displazi vakalarının yaklaşık olarak yüzde 10’unu, EDAR gen mutasyonları oluşturur.

Hipohidrotik ektodermal displazi ile alakalı olan EDAR genindeki mutasyonların birçoğu, reseptör proteindeki tek bir amino asidi değiştirir. Oluşan bazı mutasyonlar, ektodisplasin A reseptörünün anormal bir formunu üretir. Diğer mutasyonlar ise hücrede fonksiyonu olan reseptörün üretimini engeller. Bütün bu genetik değişiklikler, erken gelişmekte olan ektoderm ve mezoderm arasındaki etkileşimler için gerekli olan kimyasal sinyalleri bozar ve reseptörün ektodisplasin A1 ile etkileşime girmesini engeller. Bu sinyaller olmadan, dişler, ter bazleri, saç kökleri ve diğer ektodermal yapılar düzgün bir şekilde oluşmaz, bu da hipohidrotik ektodermal displazinin karakteristik özelliklerine yol açar.

Diğer hastalıklar

EDAR gen mutasyonları, sendromu olmayan ve diş ajenezi olan bazı kişilerde de bildirilmiştir. Bu vaka, bir veya birden fazla dişin oluşmamasına sebep olur. Ektodermal displazilerin ortak bir özelliği olan diş eksikliğine rağmen, diş ajenezisi olan ama “sendromu olmayan” kişilerin diğer belirtileri ve semptomları göstermediklerini düşündür. Bu gendeki bazı mutasyonların, sadece dişlerin gelişiminde sınırlaması ve diğer mutasyonların ise birçok ektodermal doku oluşumunu etkilemesinin ardındaki sebep açık değildir.

Kromozomal konum

Sitogenetik konum: 2q13, 2. Kromozomun uzun kolunun (q) 13. Pozisyonu
Moleküler konum: 2. Kromozom üzerindeki baz çiftleri 108,894,471 – 108,989,256