CLN6 Hastalığı

İçindekiler

Tanım

CLN6 hastalığı öncelikli olarak sinir sistemini etkileyen bir genetik rahatsızlıktır. İşaret ve semptomları, genellikle erken ya da geç çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise yetişkinlik döneminde saptanabilir.

CLN6 hastalığından etkilenen çoğu çocuk, ilk olarak önceden edindiği becerilerini kaybeder. Etkilenen bireylerde ayrıca tekrarlayan nöbetler, hareketleri koordine etmede zorluk, kas seğirmeleri, konuşma bozukluğu ve görme kaybı gelişebilir. Hareket kabiliyeri zamanla daha da kötü bir hal alır. Etkilenen birey artık yürüyemez, kalkamaz, yardımsız oturamaz hale gelir. Entellektüel işlev de zamanla azalır. CLN6 hastalığı olan çoğu çocuk yetişkinliğe kadar bile hayatta kalamaz.

CLN6 hastalığına sahip bazı bireyler ise semptomları yetişkinliğe, yaklaşık 30 yaşa, kadar göstermeyebilir. Bu bireylerin epilepsi, ataksi, dizarti ve ilerleyen zihinsel engelliği gibi sorunları olabilir. Bu rahatsızlık genellikle görme kaybına yol açmaz. Bu durumdaki bireyler genellikle tanı koyulduktan 10 yıl sonraya kadar yaşayabilirler.

CLN6 hastalığı, topluca Batten hastalığı olarak da adlandırılabilen nöronal seroid lipofusinozlar (NCL’ler) olarak bilinen bir grup bozukluktan biridir. Tüm bu bozukluklar sinir sistemini etkilemektedir. Tipik olarak görme, hareket ve düşünme yeteneği ile ilgili kötüleşen sorunlara neden olmaktadır. NCL grubuna dahil edilen rahatsızlıklar ancak genetik nedenleri ile ayırt edilebilir. Her hastalık tipine, seroid lipofusinoz, nöronal anlamına gelen “CLN” adı verilir ve ardından alt tipini belirtmek için bir sayı verilir.

Sıklık

CLN6 rahatsızlığının görülme sıklığı çok bilinmemektedir; bilimsel literatürde tanımlanmış 125’ten fazla vaka bilinmektedir. Toplu olarak, tüm NCL türleri Dünya genelinde tahmini 100.000 kişiden 1kişiyi etkiler.

Nedenler

CLN6 genindeki mutasyonlar aynı isimli CLN6 rahatsızlığına sebep olmaktadır. Bu genin oluşturduğu proteinin görevi tam olarak bilinmemektedir. Protein işlenmesine ve taşınmasına dahil olan protein hücrede ER yapısında bulunmaktadır. Araştırmalara göre, CLN6 proteini artık hücrede ihtiyaç duyulmayan materyallerden kurtulunmasını sağlamaktadır.

Çoğu CLN6 gen mutasyonları, çabuk degrade olabilen bir yapıya sahip CLN6 proteinin üretimi ile sonuçlanmaktadır. Bu sebeple, CLN6 proteininin miktarında düşüklük meydana gelir. Bu proteinin kaybının CLN6 hastalığının belirti ve semptomlarına nasıl neden olduğu bilinmemektedir. Bunun yanı sıra, proteinin hızlı bozunmasının çocuklukta CLN6 hastalığının başlamasına katkıda bulunma ihtimali olasıdır.

CLN6 rahatsızlığının yetişkinlik döneminde oluşması durumunda, CLN6 gen mutasyonları, CLN6 proteinin işlevinde düşüşe sebep olur. Araştırmalar, CLN6 gen mutasyonlarının yeterli fonksiyonel proteinin üretilmesine izin verdiğini ve böylece bozukluğun belirti ve semptomlarının yaşamın ilerleyen zamanlarında geliştiğini öne sürüyor.

CLN6 rahatsızlığı da tıpkı diper NCL’ler gibi, protein ve diğer bileşenlerin lizozomda birikmesiyle oluşmaktadır. Bu birikimler vücudun her bölgesinde oluşmaktadır ancak sinir hücreleri bu birikmelere karşı daha duyarlıdır. Birikimler sonucunda hücre hasarı hücre ölümüyle sonuçlanmaktadır.

Beyindeki ve diğer dokulardaki sinir hücrelerinin ilerleyici ölümü, CLN6 hastalığının belirti ve semptomlarına yol açar. CLN6 hastalığında lizozomlardaki maddelerin oluşumunda CLN6 genindeki mutasyonların nasıl yer aldığı tam olarak bilinmemektedir. Bu birikimler, CLN6 hastalığı olan çocuklarda, etkilenen yetişkinlerden daha fazla vücutta daha fazla hücrede meydana gelmektedir.

Kalıtım Modeli

Otozomal çekinik olarak kalıtılan bu rahatsızlık hücredeki genin iki kopyasında da mutasyon olmasının sonucudur. Otozomal çekinik karakterdeki bir bireyin ebeveynleri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşımaktadır ancak kendileri rahatsızlığın işaret ve semptomlarını göstermezler.