CLN11 Hastalığı

İçindekiler

Tanım

CLN11 Hastalığı, öncelikle Sinir Sistemi‘ni etkiler. Bu hastalığı sahip olan bireylerde, sıklıkla ergenlik döneminde ya da erken yetişkinlik döneminde semptom ve belirti gösterir. Tekrarlayan nöbetler (epilepsi), denge ve koordinasyon problemleri (serebellar ataksi), entelektüel fonksiyonda azalma ve görme kaybı ile karakterizedir. Bahsedilen hastalıkta genel olarak nöbetlerde kas sertliği (rijidite), genelleştirilmiş konvülsiyonları (tonik-klonik nöbetler) ve bilinç kaybı içerir.

Zaman içerisinde görme kaybı, kademeli olarak ilerler. Gözün arkasında bulunan ışığa duyarlı tabakanın (retina) parçalanmasıyla beraber Retinitis pigmentosa gelişir. CLN11 hastalarında, göz merceğinin bulanıklaşması (katarakt) hızlı ve istemsiz göz hareketlerini (nistagmus) geliştirebilir. Etkilenen bireylerde yürüme problemleri, kas seyirmeleri (miyoklonus), konuşma bozukluğu (dizartri) ve düşme (yürüme bozukluğu) geliştirebilir.

Zamanla CLN11 Hastalığı’na sahip kişiler, eylemleri planlama, uygulama becerisi, problem çözme stratejilerini ve kısa süreli hafıza kaybı ile yürütme işlev kaybı gelişir. Bununla beraber dürtüsel ve sinirli hale gelebilir. Bu durumdan etkilenen bazı bireylerde, hayvanları ve insanları içeren görsel halüsinasyonlar yaşar.

CLN11 Hastalığı, Nöronal Seroid İpofussinozlardan (NCLS) biridir. Bu bozuklukların tümü sinir sistemini etkiler, hareket, düşünme yeteneği ve tipik olarak görme sorunlarına neden olur. Farklı NCLS’ler genetik farklılık sebebiyle ayrılır. Her hastalığa göre Seroid Lipofussinoz, Nöronaldan sonra alt tipi belirlemek için sayı anlamında olan ‘CLN’ denir.

Sıklık

Bu hastalığın prevalansı bilinmemektedir. Bilimsel olarak lüteratürde en az 11 vaka bulunmaktadır.

Nedenler

CLN11 Hastalığı, GRN genindeki mutasyon sonucunda görülür. Bu gen, progranulin proteinini sentezlenmesinden sorumludur. Progranulin proteini, hücrelerin büyümesini, bölünmesini ve hayatta kalmasını kontrol eden vücuttaki birçok farklı dokuda aktif olan bir proteindir. Progranülinin beyindeki görevi tam olarak bilinmemektedir. Fakat sinir hücrelerinin (nöronların) hayatta kalması için önemli role sahiptir.

Bu hastalığa neden olan GRN gen mutasyonları, fonksiyonel olarak progranulin proteininin tamamen kaybolmasına neden olur. Progranulin proteininin eksikliği, mekanizması kesin olarak bilinmemektedir ama sinir hücrelerinin ölümüne neden olur. CLN11 Hastalığı’nda yaygın nöron kaybı, ergenlik döneminde ya da erken yetişkinlik döneminde semptomların ve belirtilerin gelişmesine neden olur.

Kalıtım Modeli

CLN11 Hastalığı otozomal resesif bir hastalıktır ve kalıtsaldır. Bu da her hücredeki iki genden birinin mutasyonlu olduğunu gösterir. GRN geninin her iki kopyasından birinde mutasyon olması, herhangi bir fonksiyonel progranulin proteininin üretimini engeller.

CLN11 Hastalığı olan kişilerin ebeveynlerinin her biri, her hücrede mutasyona uğramış GRN geninin kopyasını bulundurur ve genellikle normal progranulin protein miktarının yaklaşık yarısını üretir. GRN gen mutasyonu olan kişilerde tipik olarak CLN11 Hastalığı’ndaki gibi belirti ve semptomları göstermez. Fakat kişi kırklı ya da altmışlı yaşlar arasında, bilişsel gerilemenin olduğu GRN gen mutasyonu ile bağlantılı olarak Frontotemporal Lober Dejenerasyonu geliştirilir.