Hayrunnisa Uysal
İçindekiler
Tanım
Çıplak lenfosit sendromu tip II (BLS II), kombine bağışıklık yetmezliği olarak sınıflandırılan kalıtsal bir immün sistem rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlığa sahip bireyler virüslere, bakterilere ve mantarlara karşı neredeyse tüm bağışıklık sistemi korumasından mahrumlardır. Çok ciddi veya hayati tehlikeye yol açan tekrarcı ve ısrarcı enfeksiyonlara sahip olmaya eğilimlilerdir. Bu enfeksiyonlara, normal bağışıklık sistemine sahip kişilerde hastalığa sebep olmayan “fırsatçı” organizmalar sebep olur.
BLS II çoğunlukla yaşamın birinci yılında teşhis edilir. Hastalıktan etkilenen bebeklerin büyük bir kısmının solunum, sindirim ve boşaltım sisteminde ısrarcı enfeksiyonlar görülmüştür. Enfeksiyonlar sebebiyle hasta bebekler besinlerin emiliminde zorluk çekerler ve akranlarına göre daha yavaş büyürler. Israrcı enfeksiyonlar, organ yetmezliğine sebep olur. Tedavi olmayan BLS II’li bireyler genellikle erken çocukluk döneminden sonra hayatta kalamazlar.
BLS II’li kişilerde, enfeksiyonla savaşan lenfositlerin yüzeylerinde majör doku uyumluluk kompleksi (MHC) sınıf II proteinleri adı verilen özelleşmiş proteinler eksiktir ve rahatsızlık da ismini bu durumdan alır. İlgili hastalıkların en yaygını ve üzerinde en çok çalışılan formu olduğundan dolayı, genellikle BLS II’den kısaca BLS olarak bahsedilir.
Sıklık
BLS II nadir görülen bir rahatsızlıktır. En az 100 vaka tıp literatürüne rapor edilmiştir. BLS II dünya genelinde çeşitli milletlerde görülür ancak özellikle Akdeniz Bölgesi ve Kuzey Afrika’da yaygın olduğu görülmüştür.
Nedenler
BLS II’ye CIITA, RFX5, RFXANK veya RFXAP genlerindeki mutasyonlar sebep olur. Bu genlerin her biri, MHC sınıf II genleri olarak adlandırılan genlerin transkripsiyonunun kontrolünde rol oynayan bir proteinin yapımı için talimatlar sağlar. Transkripsiyon, protein sentezinin başlangıç adımıdır ve CIITA, RFX5, RFXANK ve RFXAP proteinleri, MHC sınıf II proteinlerinin üretimi için büyük bir öneme sahiptir.
RFX5, RFXANK ve RFXAP proteinleri bir araya gelerek sınıf II MHC gen transkripsiyonunun düzenlenmesinde yer alan ve DNA’nın bazı bölgelerine bağlanan düzenleyici faktör X olan RFX kompleksini oluşturur. CIITA proteini, RFX kompleksi ile etkileşim halinde kalır ve gen transkripsiyonunu etkinleştiren diğer proteinlerin bir araya gelmesini sağlayarak MHC sınıf II proteinlerinin üretimine katkı sağlar.
MHC sınıf II proteinleri vücudun bakteri, virüs ve mantar gibi yabancı istilacılara karşı korunmasında oldukça büyük bir öneme sahiptir. Lenfositlerdeki MHC sınıf II proteinleri, vücudun enfeksiyonları tanıyıp savaşmasına yardımcı olmak için yabancı istilacıların peptitlerine bağlanır, böylece özel bağışıklık sistemi hücreleri onlarla etkileşim halinde olabilir. Bu özel hücreler, peptitleri zararlı olarak algıladığında bağışıklık tepkilerini başlatıp bu yabancı istilacılardan kurtulmak üzere lenfositlerin tetiklenmesini sağlar.
CIITA, RFXANK, RFX5 veya RFXAP genindeki mutasyonlar, sınıf II MHC genlerinin transkripsiyonunun gerçekleşmesine engel olur, bu durum bazı lenfositlerin yüzeylerinde MHC sınıf II proteinlerinin yok olmasına sebep olur. Lenfositlerdeki bu proteinlerin var olmaması vücudun bakterilere, virüslere ve mantarlara karşı bağışıklık yanıtlarının bozulmasına yol açar ve BLS II sendromuna sahip bireylerin kalıcı enfeksiyonlara sahip olmalarına neden olur.
Kalıtım Modeli
Bu sendrom, otozomal resesif şekilde kalıtsaldır yani her hücredeki genin her iki kopyası da mutasyona uğramıştır. Otozomal resesif hastalığa sahip bireylerin ebeveynlerinin her ikisi de mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır. Ancak çoğunlukla bu hastalığın belirtilerini ve semptomlarını göstermedikleri gözlemlenmiştir.
Bu Hastalığın Diğer İsimleri
- Tip 2 Çıplak Lenfosit Sendromu
- Tip BLS II
- Sınıf II Majör Doku Uyumluluk Kompleksi Eksikliği
- Sınıf II MHC Eksikliği
- Sınıf II HLA Antijenlerinin Eksikliğine Bağlı SCID
- SCID, Sınıf II HLA-Negatif
- SCID, Sınıf 2 HLA-Negatif
- Sınıf II İnsan Lökosit Antijenlerinin Yokluğuna Bağlı Şiddetli Kombine Bağışıklık Yetmezliği
- Şiddetli Kombine Bağışıklık Yetmezliği, Sınıf II HLA-Negatif
Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/bare-lymphocyte-syndrome-type-ii/
Görsel Kaynak: https://www.dovemed.com/diseases-conditions/bare-lymphocyte-syndrome-type-2/
Editör: Emine Öykü GÜNER