Branchio-Okulo Yüz Sendromu

Tanım

Branchio-okulo yüz sendromu, özellikle yüz ve boyundaki yapıların doğumdan önce gelişimini etkileyen bir durumdur. Karakteristik özellikleri, boyunda deri anormalliklerini, göz ve kulaklarda şekil bozukluklarını ve belirgin yüz özelliklerini içerir.

“Branchio-” gelişmekte olan embriyoda, yüz ve boyundaki dokulara yol açan yapılar olan brankial arkları ifade eder. Branchio okulo yüz sendromlu bireylerde, birinci ve ikinci brankial arkları düzgün gelişmez ve bu da tipik olarak boyunda ya da kulakların yakınında anormal cilt lekelerine yol açar. Bu lekeler, alışılmadık derecede ince, tüylü ya da kırmızı olabilir ve yoğun kan damarlarıyla (hemanjiyomatöz) dolu olabilir. Bireylerin az bir kısmında, timus olarak adlandırılan bezden doku, anormal şekilde boyun derisi(dermal timüs)’nde bulunur. Brankial ark gelişimi ile ilgili problemler, branchio okulo yüz sendromunun diğer birçok özelliğinin altında yatmaktadır.

“Okulo-“ gözleri ifade eder. Branchio okulo yüz sendromuna sahip birçok kişi, görsel bozukluklara neden olabilen göz kusurlarına sahiptir. Bu anormallikler, küçük göz küresini (mikroftalmi), göz küresi yokluğunu (anoftalmi), gözleri oluşturan yapılarda boşluk ya da yarık (koloboma) veya gözyaşı kanallarının tıkanması (nazolakrimal kanal stenozu)’nı içerir.

Yüz gelişimi ile ilgili problemler, branchio-okulo yüz sendromlu kişilerde belirgin yüz özelliklerine neden olur. Birçok etkilenen birey, üst dudakta yarığa (yarık dudak) ya da ağzın çatısında (yarık damak) açıklık olan veya olmayan kötü bir şekilde onarılmış yarık dudağa (sıklıkla psödokleft (yalancı yarık dudak) olarak adlandırılır) benzeyen sivri üst dudağa sahiptir. Diğer yüz özellikleri, geniş aralıklı gözleri (hipertelorizm), gözlerin iç köşeleri arasında artan mesafe (telekantus), gözlerin yukarı bakan dış köşeleri (yukarıya doğru eğimli palpebral fissürler),  düzleştirilmiş uçlu geniş burun ve alt yüzdeki kasların zayıflığını içerir. Kulaklarda, sıklıkla etkilenir ve hatalı biçimlendirilmiş veya kepçe kulaklara neden olur. İç kulaktaki ya da kulaktaki küçük kemiklerdeki (kemikçikler) anormallikler, bu duruma sahip kişilerde duyma kaybına neden olabilir.

Branchio-okulo yüz sendromu, diğer yapı ve dokuları da etkileyebilir. Bazı etkilenen bireyler, bozuk böbrekler ya da çoklu böbrek kistleri gibi böbrek anormalliklerine sahiptir. Tırnak ve diş anormallikleri de oluşur ve bu duruma sahip bazı kişiler erken ağaran saça sahiptir.

Sıklık

Branchio okulo yüz sendromu nadir bir durumdur. Görülme sıklığı bilinmemektedir.

Nedenler

Branchio okulo yüz sendromuna, TFAP2A genindeki mutasyonlar sebep olur. Bu gen, transkripsiyon faktör AP-2 alfa (AP-2α) olarak adlandırılan proteinin yapımı için bilgi sağlar. Adından da anlaşılacağı üzere, bu protein transkripsiyon faktörüdür. Bu da, DNA’nın spesifik bölgelerine bağlanabildiği ve belirli genlerin aktivitesini kontrol etmeye yardım ettiği anlamına gelir. Transkripsiyon faktör AP-2α, hücre bölünmesi ve artık ihtiyaç duyulmayan hücrelerin kendi kendini yok etmesi (apoptoz) gibi birçok hücresel proseste yer alan genleri düzenler. Bu protein, özellikle yüz ve boyun yapılarını oluşturan brankial arkların doğumdan önceki gelişimi sırasında kritik öneme sahiptir.

Branchio okulo yüz sendromuna neden olan birçok TFAP2A gen mutasyonları, transkripsiyon faktör AP-2α proteininde tek protein yapıtaşlarını (amino asit) değiştirir. Bu değişimler, DNA’ya bağlanmasına olanak sağlayan bölgede olma eğilimindedir. Bu işlevi olmaksızın, transkripsiyon faktör AP-2α, gelişim sırasında genlerin aktivitesini kontrol edemez. Bu da, gözlerin, kulakların ve yüzün gelişimini bozar ve branchio okulo yüz sendromu özelliklerine sebep olur.

Kalıtım Modeli

Branchio-okulo yüz sendromu, otozomal baskın modelde kalıtılır. Bu da her hücredeki değiştirilmiş genin bir kopyasının bu rahatsızlığa neden olmak için yeterli olduğu anlamına gelmektedir.

Vakaların yaklaşık olarak yarısında, etkilenen birey, mutasyonu, etkilenen bir ebeveyninden miras olarak alır. Geri kalan vakalar, ebeveynleri TFAP2A geninde mutasyona sahip olmayan kişilerde oluşur. Bu durumda, mutasyon, büyük bir ihtimalle, ebeveynde üreme hücrelerinin (yumurta ve sperm) oluşumu sırasında ya da etkilenen bireyin erken fetal gelişimi sırasında rastgele bir durumda oluşur.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• BOFS
• Karakteristik fasiyesli brankial yarıkları, büyüme geriliği, delinmemiş nazolakrimal kanal ve erken yaşlanma
• Hemanjiyomatöz brankial yarıklar-dudak psödokleft sendromu
• Dudak psödokleft-hemajiomatöz brankial kist sendromu

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/branchio-oculo-facial-syndrome/

Görsel Kaynak: https://stillwewait.wordpress.com/2012/05/

Editör: Meryem Melisa KAR