Bosma Arhinia Mikroftalmi Sendromu

İçindekiler

Tanım

Bosma arhinia mikroftalmi sendromu (BAMS), burun ve gözlerde belirgin anormalliklere sebep olmakla birlikte ergenlik sorunlarıyla da bağdaştırılan nadir bir hastalıktır.

Bosma arhinia mikroftalmi sendromu’nun en göze çarpan özelliği, hastalığın isminde de geçen, arhinia yani dış burnun olmamasıdır. Bu rahatsızlığa sahip bireylerin çoğu burunsuz doğarken etkilenen bazı bireylerde az gelişmiş bir burun bulunabilir. Ayrıca hasta bireylerin beyin yapılarında koku alma duyusuyla ilgili eksiklikler olabilir. Bu anormallikler nedeniyle, BAMS’lı bireylerin koku alma ve dolayısıyla tatma yeteneği de zayıftır.

Bu rahatsızlığa sahip bireylerin büyük bir çoğunluğunda gözbebekleri ya anormal derecede küçüktür ya da hiç yoktur. Bu durum ciddi bir görme bozukluğuna ve körlüğe sebep olur. Çeşitli göz yapılarında ortaya çıkan boşluklar veya delikler, göz merceklerinin bulanıklaşması BAMS’ta en sık görülen göz anomalilerindendir.

Bosma arhinia mikroftalmi sendromu’lu bireylerde ortaya çıkabilecek diğer yüz ve baş anormallikleri arasında yüksek kemerli veya yarık bir damak, burun arkasındaki sinüslerin yokluğu, burun kanallarının tıkanık olması, gözyaşı kanallarının dar olması ve küçük bir üst çeneye sahip olmak yer alır. Bu anormalliklerin büyük bir çoğunluğu etkilenen bireylerde özellikle de bebeklerde nefes alma zorluğuna sebep olur. Etkilenen bazı bireyler anormal dış kulaklara sahiptir.

Hasta bireylerde, cinsel gelişimi sağlayan hormonların üretiminin azlığından kaynaklı bir durum olan hipogonadotropik hipogonadizm de vardır. Tedavi edilmediği sürece bu hormon sorunları ergenliğin gecikmesine de neden olur. Etkilenen erkek bireylerde gelişimini tamamlamamış üreme dokuları ve inmemiş testisler bulunabilir.

Sıklık

Bosma arhinia mikroftalmi sendromu, yaygınlığı bilinmeyen çok nadir bir durumdur. Tıbbi literatürde 100’den az vaka tanımlanmıştır. BAMS birkaç farklı popülasyonda bulunmuştur.

Nedenler

BAMS genellikle SMCHD1 geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanır. Diğer bilinmeyen genler de bu durumun nedenlerinden olabilir.

SMCHD1 geni, DNA’nın yapısını değiştirerek gen aktivitesini düzenlemeye dahil olan proteinin yapımı için gerekli talimatları sağlar. SMCHD1 proteini belirli genlerin susturulmasında rol oynar. Diğer işlevlerinin yanı sıra SMCHD1 proteinin burun, gözler, baş ve yüzün diğer yapılarının gelişimi için önemli olduğu bilinmektedir.

Araştırmacılar, henüz SMCHD1 gen mutasyonlarının proteinlerin işlevini nasıl etkilediğini ve Bosma arhinia mikroftalmi sendromu’na özgü gelişim sorunlarına nasıl yol açtığını tam olarak bilmemektedir. Bu gende meydana gelen değişiklikler, baş ve yüz gelişiminde rol oynayan genlerin anormal bir biçimde susturulmasına yol açabilir. Bu durum arhinia, mikroftalmi ve BAMS’ın diğer karakteristik yüz anomalilerinin altında yatan neden olabilir. Burun gelişimi ile ilgili sorunlar, üreme hormonlarının salınımını kontrol eden sinir hücreleri olan ve gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) nöronlarını etkileyebilir. GnRH nöronları gelişmekte olan burunda ortaya çıkar ve daha sonra beyne gider. Bu nöronların gelişimindeki bozukluk, etkilenen bireylerdeki hipogonadotropik hipogonadizmi açıklayabilir.

SMHCD1 gen mutasyonuna sahip bazı kişilerde BAMS’ın diğer özellikleri olmaksızın arhinia veya burunda daha az şiddetli anormallikler görülmesi, araştırmacıların semptomlara ek olarak genetik faktörlerin de bu rahatsızlığa katkısı bulunduğunu düşünmelerine yol açmaktadır. Bu ek faktörler henüz keşfedilmemiş olup hâlâ bilinmezliğini korumaktadır.

Kalıtım Modeli

Bosma arhinia mikroftalmi sendromu otozomal dominant kalıtılır. Bu, her hücrede mutasyona uğramış SMCHD1 geninin bir kopyasının bulunmasının bozukluğa neden olabileceği anlamına gelmektedir.

Vakaların çoğu, gende yeni meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanır ve ailesinde bu hastalık olmayan kişilerde görülmektedir. Bazı durumlarda, hastalıktan etkilenen birey mutasyonu etkilenen bir ebeveynden miras alabilir. Etkilenen ebeveynde genellikle koku duyusunun azalması, BAMS’ın diğer özellikleri olmaksızın arhinia veya burunda daha az şiddetli anomaliler gibi hafif semptomlar görülür.