Bağırsak ve Diyet Değişikliklerinin Yönetimi Nedir?

Tanım

Bağırsak kanseri hastası bireyler tedaviden sonra sindirim sistemleri ve bağırsakları tedaviden etkilenmektedir. Bu değişikliklerin adaptasyonu hasta bireyler için ilk başta zor olabilmektedir. Genel olarak zamanla düzelme gösterebilir fakat düzelme oluşmaz ise alternatiflerden yararlanılabilinir yardım alınabilir. Hasta bireyler eğer herhangi bir sorun ile karşı karşıya kalırlarsa aile hekimlerinden, uzman hekimlerden, uzman hemşirelerden ya da diyetisyenlerden yardım almaları önerilmektedir.

İnkontinans

İnkontinans durumu hasta bir bireyin ya da bireylerin bağırsaklarını ve mesanesini koruyamadığı zaman olarak isimlendirilmektedir. Bağırsak kanseri referans alındığı zaman farklı tedavi yöntemlerinden kaynaklanabilmektedir.

Dışkı Kaçırma (İnkontinansı)

Dışkının ya da feçesin kalın bağırsaktan atılımı cerrahi operasyon ya da radyoterapiden sonra daha hızlı gerçekleşmektedir. Bu durum tuvalete daha sık ve hızlı gidilmesine neden olmaktadır. Akabinde bağırsak hareketlerinin kontrol kaybına da yol açmaktadır. Bağırsağa yapılan cerrahi müdahale sonrası ya da radyasyon tedavisi sonrasında, özellikle gevşek dışkı söz konusu olduğu zaman yani ishal gibi durumlarda, bağırsakları boşaltma ihtiyacı ihtiva olduğu vakit anüs zayıflar ve tutma zorlaşabilmektedir.

İdrar Kaçırma (İnkontinansı)

İdrar inkontinansı kontrolsüz bir şekilde idrarın mesaneden sızdırılması olayı anlamına gelmektedir. Bağırsak kanseri hastaları için yapılan cerrahi operasyonlar sonrasında ya da radyoterapi sonrasında meydana gelmektedir. Örnek olarak radyasyon tedavisi almış bağırsak kanseri hasta bireyinin mesanesinin iç yüzeyini tahriş olmaktadır. Bazı hasta bireyler daha sık idrar çıkma gereğinde bulunabilirler ve acilen idrarlarını yapmaları gerekmektedir mesaneyi boşaltmaları gerekmektedir ancak mesane tamamen boşalmamaktadır.

İnkontinansı Yönetmenin Yolları

İnkontinansın yönetme yolları mevcut olmaktadır. İnkontinans birkaç ay içerisinde düzelmekle kalmakla beraber bazen birkaç seneyi de alabilmektedir.

• Hasta bireylerin uzman hekimleri ile tedavi hakkında görüşmeleri tavsiye edilmektedir. Uzman hekim hasta bireylerin pelvik kaslarını güçlendirmek için egzersizler önerebilmektedir fakat hastanen idrar tutma ile ilgili sorumlu hemşirelere ya da fizyoterapistlere sevk edebilmektedir.
• Hasta bireylerin bulundukları yere yakın umumi tuvaletlerin yerlerinin öğrenmeleri istenebilmektedir.

İshal

İshal, gevşek, sulu dışkının sık sık dışarı çıkması olayıdır. Ayrıca karın kramplarına, havaya ve ağrıya neden olabilmektedir. Farklı tedavi türleri ishale neden olabilmektedir:

• Cerrahi: Cerrahi operasyon esnasında alınan bağırsakların daha doğrusu bir kısmı alınmış bağırsaklar sonucunda hasta bireylerin kalın bağırsakları normalinden daha gevşek olabilmektedir. Bunun sebebi ise bağırsağın dışkı oluşturabilmesi için suyu emmesinden kaynaklanmaktadır. Bu sürdürülebilir olabilmektedir fakat ishali yönetmenin de metotları mevcut olabilmektedir.
• Radyasyon Tedavisi: Radyoterapi sonucunda ishal görülmesi muhtemel ve beklenen bir durumdur. Tedavi bittikten sonra sakinleşme evresi birkaç haftayı almaktadır. Az sayıda hasta birey için ishal devam etmektedir.
• Kemoterapi: Kemoterapi sonunda hasta bireylerde mide bulantıları ve ishal meydana gelmektedir. Bu semptomlar tedaviden sonra ortadan kaldırılmaktadır ve yavaş yavaş normal bir diyet uygulanmaktadır.

İshal Yönetmenin Yolları

İshal olan hasta bireylerde yorgunluk görülmesi muhtemeldir. Uzmanlar hasta bireyler için mümkün mertebede dinlenmeleri için tavsiyeler sunmaktadır ve hatta ev işleri ile gündelik işleri için yardım talebinde bulunmalarını önermektedirler. Reçetesiz satılan ilaçları kullanmak ve diyetinizi değiştirmek gibi ishali kontrol etmenin yolları hakkında doktor ve hemşireler ile konuşmaları da önerilmektedir. Ayrıca bir diyetisyene veya bağırsak işlevinde uzmanlaşmış bir fizyoterapiste sevk söz konusu olabilmektedir. İshal birkaç gün devam ederse bir doktora görünmekte fayda olacaktır.

• Günde kısa üç öğün yemek yenmesi ve sürekli atıştırma yapılması önerilmektedir.
• Muz, beyaz pirinç, beyaz makarna, beyaz ekmek, patates, beyaz balık ve derisiz buğulanmış tavuk gibi sindirimi daha kolay olan düşük lifli yiyecekleri önerilmektedir.
• Havuç, patates ve kabak gibi çekirdeksiz, kabuksuz ve iyi pişmiş sebzeleri yemeklere ilave edilmesi önerilmektedir.
• Aynı yemek ishale yol açıyorsa 2-3 hafta o yemeğin yenmemesi tavsiye edilir. Eğer işe yaramazsa o yemekten uzak durulabilmektedir.
• Kafein, alkol, baharatlı, yağlı yiyecekler, meyve suyu ve meşrubat gibi yüksek şekerli sıvılar ve yapay tatlandırıcılar dahil olmak üzere bağırsak aktivitesini artıran yiyeceklerden uzak durulması önerilmektedir.
• Çok fazla çiğ meyve ve sebze, tam tahıllı ekmek ve tahıllar veya baklagiller (örneğin mercimek, nohut) tüketilmemelidir çünkü bunlar ishali daha da kötüleştirebilmektedir.
• Süt ürünleri ishale neden olabilmektedir. Bunun için düşük düzeydeki laktozlu süt ürünleri ya da soya bazlı süt ürünleri tavsiye edilmektedir.
• Susuz kalınmamasına dikkat edilmelidir. Susuz kalmak ağız kuruluğuna, koyu sarı idrar, baş dönmesi ve kafa karışıklığına yol açmaktadır. Dehidrasyon acilen tedavi edilmelidir nitekim hayati tehlike yaratabilmektedir. Bu durumu önleyebilmek için bol su tüketimi yapılmalı ve bir rehidrasyon içeçiği kullanılması önerilmektedir.
• Anüs bölgesinde herhangi bir ağrı söz konusu ise ılık su ve temiz bez ile temizlenmelidir. Tedavi ekibinden bir krem önerisi veya tavsiyesi alınabilir.

Hava (Şişkinlik, Gaz)

Bağırsak kanseri tedavisi gören, özellikle ameliyat olan birçok kişi, bunun onlara genel olarak gaz olarak isimlendirilen gaz verdiğini fark etmektedirler. Bu genellikle geçici olmakla beraber zaman içerisinde düzelebilmektedir.

Hava ya da Gazın Yönetmenin Yolları

Yiyecekler insanları farklı şekilde etkileyebileceğinden, aşağıdaki ipuçları yalnızca yol göstermektedir:

• Bağırsakta meydana gelen şişkinlik sonucu oluşan gaza sebebiyet veren yiyeceklerin sınırlanması tavsiye edilmektedir. Bu yiyecekler bağırsakta sindirimi gerçekleşmeyen veya emilemeyen yüksek karbonhidrat içerikli örnek olarak brokoli ve elma gibi yiyecekleri içermektedir.
• Doğal yoğurt tüketilmesi ve nane çayı içilmesi önerilmektedir.
• Yiyeceklerinizi küçük, lokma büyüklüğünde parçalar halinde tüketilmesi önerilmektedir.
• Yemeklerin iyice çiğnenilip tüketilmesi önerilmektedir.
• İçki tüketilmesi sırasında yavaş içilmesi ve pipet kullanılmaması önerilmektedir.
• Hafif egzersizler için doktor ile görüşülmesi ondan tavsiye alınması önerilmektedir.
• Yumurta, mercimek ve nohut gibi baklagiller, büyük porsiyon süt ürünleri, gazlı içecekler ve şekersiz yiyecekler dahil gazı artıran yiyeceklerden uzak durulması tavsiye edilmektedir.
• Çiğ meyve sebzenin aşırı tüketilmesinden kaçınılması da tavsiye edilmektedir.

Takip Randevuları

Kanserin tekrar nüks etmesi ihtimaline karşın erken teşhis için düzenli olarak “check-up” yapılması gerekmektedir. Düzenli check-up’ların bağırsak kanseri ameliyatının ardından sağ kalımını iyileştirdiği keşfedilmiştir. Genellikle fizik muayeneniz olacak ve kan testleri, taramalar ve kolonoskopiler yapılmaktadır.

Olası bir nüks sırasında bağırsakta ya da bağırsağın çevresinde ve lenf düğümlerinde meydana geldiyse kanser cerrahi operasyon mümkün olmaktadır. Tümörü cerrahi operasyon ile çıkarmak semptomları hafifletebilmektedir ve hatta kanseri durdurabilmektedir.

Kanser metastaz yapıp sekonder evre geçiş yapmış ise cerrahi operasyon, kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ve radyoterapi gibi kombinize edilmiş tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Eğer bağırsaklar tıkanıklık göstermiş ise acil tedaviye gerek duyulmaktadır.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/bowel_cancer/diet-bowel-changes.html

Görsel Kaynak: https://www.express.co.uk

Editör: Doğa DEMİRBAŞ