Bağırsak Kanseri Nedir?

Tanım

Bağırsak kanseri, kalın bağırsakta herhangi bir yerde (kolon ya da rektum) görülen kanser türüdür. Bağırsağın hangi bölümünde başladığına bağlı olarak; kolon kanseri, rektum kanseri ya da kolorektal kanser olarak isimlendirilebilir.

Bağırsak kanseri, bağırsağın iç astarında (mukoza) gelişir. Çoğunlukla bağırsak duvarında “polip” denilen küçük, bölgesel orantısız büyümelerden meydana gelir. Polipler genelde zararsızdır (iyi huylu) ancak bazı polipler zamanla kansere yol açabilir. Poliplerin kanserli olmasını önlemek için kolonoskopi esnasında müdahale edilebilir.

Tedavi edilmediği taktirde, bağırsak kanseri bağırsak duvarlarının daha iç katmanlarında büyüyebilir ve bu durumda oradan lenf düğümlerine sıçrayabilir. Eğer kanser daha ileri seviyeye çıkarsa, diğer organlara da sıçrayabilir(metastaz).

Bağırsak

Bağırsak, sindirim sistemine ait alt gastrointestinal sistemin parçasıdır. Sindirim sistemi, ağızdan başlayarak anüsle son bulur. Vücudun, gıdaları sindirimine yardımcı olarak enerjiye dönüştürmesini sağlar. Ayrıca besinlerin içeriğindeki vücut için gereksiz bölümleri de vücuttan uzaklaştırır.

 İnce Bağırsak

Yiyeceklerin içindeki gerekli bileşenleri emer ve 4-6 metre uzunluğundadır. Kalın bağırsaktan dar ancak daha uzundur. Üç bölümü vardır:

• Duodenum: Mideden, parçalanmış yiyecekleri alan ilk bölüm.
• Jejunum: İnce bağırsağın orta kısmıdır.
• İleum: Atık maddeleri, kalın bağırsağa yollayan ince bağırsağın son ve en uzun kısmıdır.

Kalın Bağırsak

Bu kısım yaklaşık 1.5 metrelik bir tüptür. Su ve tuzları emerek arta kalan maddeleri atık maddeye dönüştürür (dışkı). Üç bölümden oluşur:

• Çekum: İnce bağırsaktan atıkları alır.
• Kolon: Kalın bağırsağın uzunluğunun büyük bölümünü sahiplenen ana çalışma bölgesi.
• Rektum: Kalın bağırsağın son 15-20 cm’lik kısmı.

Anüs

Bu kısım, bağırsağın sonundaki açıklıktır. Bağırsak hareketleri esnasında, anal kaslar dışkıyı serbest bırakmak amacıyla gevşer. Anal kanser ise bağırsak kanserinden farklı şekilde tedavi edilmektedir.

Bağırsak Kanseri Ne Kadar Yaygındır?

Her yıl 15,500 kişiye bu kanser türünün teşhisi konulduğu tahmin edilmektedir. 50 yaşından büyük insanlarda daha yaygın olmasıyla birlikte her yaşta görülebilir.

Semptomlar

Bağırsak kanserinin ilk evrelerinde hiç semptom görülmeyebilir. Bu yüzden tarama yaparak erken teşhis şansını artırmak çok önemlidir. Bağırsak kanseri olan insanlarda:

• Dışkıda veya kullanılan tuvalet kağıdında kan
• Kabızlık, ishal, daha küçük veya daha sık bağırsak hareketleri
• Dışkı görünümünde değişiklik (dar veya mukuslu)
• Bağırsak hareketleri esnasında, karında dolgunluk veya şişlik hissi/rektumda değişik his.
• Bağırsaktaki boşalmanın tamamlanmamış olması hissiyatı
• Sebepsiz kilo kaybı
• Bitkinlik ve kırgınlık
• Rektumda ya da anal bölgede acı
• Rektumda ya da anüste yumru
• Karın ağrısı
• Kan değerlerinde düşüş (anemi ya da demir eksikliği), yorgunluk ve kırgınlık hissi verebilir.
• Bağırsakların tıkanması gibi belirtiler olabilir.

Bu semptomların görülmesi bağırsak kanseri olduğunuz anlamına gelmez. Diğer durumlarda; hemaroid, divertikülit, inflamatuar bağırsak hastalığı ya da anal fissür vb. diğer durumlar da bunlara sebep olabilir.

Bağırsak fonksiyonundaki değişiklikler çok görülür ve ciddi bir sorun teşkil etmezler genelde. Ancak herhangi bir kanama anormal bir durumdur ve doktora görünmelisiniz.

Açıklayamadığınız bir semptom fark etmeniz durumunda doktorları ziyaret etmeyi ihmal etmeyin!

Risk Faktörleri

Bağırsak kanserinin ana nedenleri bilinmiyor. Ancak araştırmalar, kimlerin risk altında olabileceğine dair birkaç durumu göz önüne seriyor:

• Yaşlılık: Bu kanser türüne yakalanan insanların çoğu 50 yaşından büyüktür.
• Polipler: Bağırsakta fazla miktarda polip.
• Bağırsak Hastalıkları: Ülseratif kolit ya da Crohn hastalığına sahip kişiler (8 yıldan fazla).
• Yaşam Tarzı: Kilolu olmak; kırmızı et, salam, jambon ya da alkol ve sigara gibi ağır ürünleri fazlaca tüketmek.
• Aile Geçmişi: Ailede bu kanser türüne sahip kişiler olması.
• Diğer Hastalıklar: Bu kanser türünü geçirmiş kişilerde hastalığın nüksetme ihtimali daha yüksektir. Yumurtalık veya rahim kanseri geçiren bazı kişilerde bu kanser türü gözlemlenebilir.
• Nadir Genetik Rahatsızlıklar: Kalıtsal bozukluk da bu kansere sebep olabilir.

Genetik Risk

Bazı durumlarda bağırsak kanseri soydan gelebilir. Yakın aile üyeleri bu hastalığa sahipse, bu durum sizin hastalığa yakalanma riskinizi artırabilir. Özellikle 55 yaşından önce teşhis edildiyse ya da ailede aynı tarafta bağırsak kanseri olan iki veya daha fazla yakın akraba olması durumunda geçerlidir. Rahim kanseri gibi diğer kanserlerin de soyunuzda bulunması bu hastalığa yakalanma riskinizi artırabilir.

Bazı insanlarda bu yakalanma riskini artıran kalıtsak olarak hatalı bir gen bulunmaktadır. Bu genler nadiren hastalığa sebep olmaktadır (5-6%). İki genetik durum bazı soylarda gözlemlenebilir:

• Soysal Adenomatöz Polipoiz (FAP): Bu durumun gözlemlendiği vakalarda bağırsakta yüzlerce polip oluşma durumu ortaya çıkmıştır. Eğer polipler temizlenmezse, kanser geliştirme riski barındırır.
• Lync Sendromu: Bu sendromda, hücrenin DNA’sını onarmasını destekleyen genlerin bozulması durumu ortaya çıkar.

Profesyonel Sağlıkçılar

Genel pratisyeniniz, semptomlarınız için ilk testlerinizi düzenleyecektir ya da pozitif tarama durumuna sahipseniz daha ileri seviye testlere başvuracaktır. Eğer testler kanseri işaret etmiyorsa, bu alanda uzman kişileri (kolorektal cerrah ya  da gastroenterolog) tercih edebilirsiniz ve onlar da daha üst düzey testlere başvurabilirler.

Eğer bağırsak kanseri teşhisi yapıldıysa, uzmanlar tedavi seçenekleri hakkında konuşma yapacaklardır. Bu konuşma multidisipliner ekip(MDT) olarak bilinen ve sağlık profesyonellerinden oluşan bir toplantıda yapılacaktır.

Tedavi esnasında/sonrasında birçok profesyonel sağlıkçı göreceksiniz; genetik danışman, stomal terapi hemşiresi, medikal onkolog, diyetisyen, psikolog vb. Her biri uzman oldukları konularda sizinle iletişime geçecektir.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/bowel_cancer/bowel-cancer.html

Görsel Kaynak: https://www.diabetes.co.uk/diabetes-complications/colon-cancer.html

Editör: Selin Su GÜNDÜZ