Aspartilglukozaminüri

İçindekiler

Tanım

Aspartilglukozaminüri, bireyin zihinsel işlevlerinde ileri gerilemelere neden olan bir durumdur. Aspartilglukozaminürili bebekler doğumlarında sağlıklı görünür ve gelişimleri erken çocukluk dönemlerinde normal seyir etmektedir. 2 veya 3 yaşlarında ortaya çıkan bu durumun ilk işareti genellikle gecikmeli konuşmadır. Hafif zihinsel engellilik belirginleşir ve öğrenme yavaş bir hızda seyir eder. Zihinsel engel, ergenlikte giderek kötüleşmektedir. Bu bozukluğu olan kişilerin çoğu, öğrendikleri konuşmanın çoğunu kaybeder ve etkilenen yetişkinlerin genellikle kelime dağarcığında yalnızca birkaç kelimesi vardır. Aspartilglukozaminüri olan yetişkinler nöbet ya da hareket sorunları yaşayabilir. Bu rahatsızlığı olan kişiler ayrıca giderek zayıflayan ve kırılmaya yatkın kemikler (osteoporoz), alışılmadık derecede geniş eklem hareketleri (hipermobilite) ve gevşek cilde sahip olabilir.

Etkilenen bireyler, geniş aralıklı gözler (oküler hipertelorizm), küçük kulaklar ve dolgun dudaklar içeren karakteristik bir yüz görünümüne sahip olma eğilimindedir. Burun kısa ve geniştir ve yüzleri genellikle kare şeklindedir. Bu hastalığa sahip olan çocuklar yaşlarına göre daha uzun olabilir, ancak ergenlik çağında ani büyümenin olmaması, tipik olarak, yetişkinlerin kısa olmasına neden olur. Etkilenen çocuklar aynı zamanda sık sık üst solunum yolu enfeksiyonlarına sahip olma eğilimindedir. Aspartilglukozaminüri hastaları genellikle yetişkinliklerinin ortasına kadar yaşarlar.

Sıklık

Aspartilglukozaminüri’nin Finlandiya’da 18.500 kişiden 1’ini etkilediği tahmin edilmektedir. Bu durum Finlandiya dışında yaygın değildir, ancak görülme sıklığı bilinmemektedir.

Nedenler

AGA genindeki mutasyonlar aspartilglukozaminüriye neden olur. AGA geni, aspartilglukozaminidaz adlı bir enzim üretilmesi için talimatlar sağlar. Bu enzim, hücre içinde geri dönüşüm merkezi gibi davranan yapılar olan lizozomlarda aktiftir. Lizozomlar içinde, bu enzim belirli proteinlere (glikoproteinler) bağlı şeker molekülleri komplekslerinin (oligosakkaritler) parçalanmasına yardımcı olur. AGA gen mutasyonları, lizozomlardaki aspartilglukozaminidaz enziminin yokluğuna veya eksikliğine neden olarak, glikoproteinlerin normal parçalanmasını önler. Sonuç olarak, lizozomlarda glikoproteinler oluşabilir. Aşırı glikoproteinler, hücrenin normal fonksiyonlarını bozar veya hücrenin tahrip olmasına neden olabilir. Bir glikoprotein birikimi, beyindeki sinir hücrelerini özellikle etkiliyor gibi görünmektedir; Bu hücrelerin kaybı, aspartilglukozaminüri belirtileri ve semptomlarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal çekinik kalıtım modelinde kalıtılmaktadır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal çekinik hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.