Argininosüksinik Asidüri

İçindekiler

Tanım

Kalıtsal bir hastalık olan argininosüksinik asidüri, kanda amonyak birikmesine neden olur. Amonyak proteinlerin vücutta parçalanmasıyla oluşur ve miktarı arttığında zehirli olur. Sinir sistemi aşırı amonyağa karşı hassasiyet gösterir.

Argininosüksinik asidüri genellikle doğumdan birkaç gün sonra görülür. Hasta olan bebeklerde enerji eksikliği, uyuşukluk ve iştahsızlık olabilir. Solunum hızı ve vücut ısısı kontrol edilemeyebilir. Hasta bebeklerden bazıları nöbetler geçirebilir, olağandışı vücut hareketleri gözlemlenebilir veya komaya girebilirler. Argininosüksinik asidürinin komplikasyonları arasında gelişimsel gecikme ve zihinsel engellilik de olabilmektedir. İlerleyici karaciğer hasarı, hipertansiyon, cilt lezyonları ve kırılgan saçlar da görülebilmektedir.

Bazı hastalar hastalığın hafif formunu genetik olarak alabilirler. Bu durumda, bu hastalarda yalnızca hastalık veya stres dönemlerinde hafif zihinsel engellilik veya öğrenme güçlüğü gözlenebilirken, kan dolaşımlarında yüksek amonyak düzeylerine dair kanıtlar olmaksızın bile amonyak birikimi ortaya çıkabilir.

Sıklık

Bu hastalık nadir görülen bir genetik bozukluktur. 70.000 ila 218.000 yenidoğan bebekten 1’inde ortaya çıkmaktadır. Genellikle doğumdan hemen sonra yapılan yenidoğan taramalarıyla saptanabilmektedir.

Nedenler

ASL genindeki mutasyonlar argininosüksinik asidüriye neden olur. Bu durum, üre döngüsünde meydana gelen sorunlardan kaynaklandığı için üre döngüsü bozuklukları genetik hastalık sınıfına dahildir. Üre döngüsü, karaciğerde gerçekleşen bir reaksiyondur. Bu döngüde, proteinin vücut tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkan fazla nitrojen parçalanarak üreye dönüşür. Üre vücuttan idrarla atılır. Bu vücutta amonyak birikmesini engeller

ASL geni, üre döngüsünün dördüncü adımı için gerekli olan argininosüksinat liyaz enzimin üretimi için talimatlar verir. Arjininosüksinat liyaz enzimini rolü, amino asit argininin, üre döngüsünün başlarında toplanan atık nitrojeni taşıyan molekül olan argininosüksinattan üretildiği reaksiyonu başlatmaktır. Arginin sonra ornitine dönüşür.

Argininosüksinik asidürisi olan hastalarda argininosüksinat liyaz işlevsizdir ya da yoktur. Üre döngüsü normal şekilde gerçekleşemez, arginin üretilemez ve nitrojen verimli bir şekilde parçalanamaz. Azotun fazlası kanda amonyak olarak birikir. Amonyak birikmesi beyne ve diğer organlara zarar verir. Nörolojik sorunlara ve argininosüksinik asidürinin diğer semptomlarına neden olur. Arjinin eksikliğinin bu durumun özelliklerine nasıl sebep olduğu kesin olarak henüz bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Argininosüksinik asidüri, otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Yani her hücredeki genin iki kopyası da mutasyona sahiptir. Otozomal resesif olarak hastalığa sahip olan kişinin ebeveynleri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşımaktadır. Fakat çoğunlukla hastalığın semptomlarını göstermezler.