ALSP

İçindekiler

Tanım

Aksonal sferoidler ve pigmentli glia ile seyreden yetişkin başlangıçlı lökoensefalopati (ALSP), genetik hastalığı beyinde meydana gelen modifikasyonlar ile karakterize edilmiş nörolojik bir hastalıktır. ALSP’nin spesifik özelliği lökoensefalopatidir. Lökoensefalopati, beyinde beyaz madde olarak isimlendirilen bir dokudan meydana gelmiştir ve bu doku, miyelin kılıfı ve aksonlardan oluşmaktadır. Aksonlar nöronlar boyunca uzamaktadır ve sinir iletiminin vücut boyunca transferini sağlamaktadır. Beyaz maddede meydana gelen hasarlar ve beyaz cevher lezyonları olarak isimlendirilen hasarlar manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile gözlemlenmektedir. ALSP’nin bir diğer spesifik özelliği sferoid olarak bilinen ve aksonlarda meydana gelen şişliklerdir. ALSP’de normal olmayan pigmentli glialar da mevcut haldedir. Glia hücreleri sinir sistemi hücreleri olan nöronların beslenmesini sağlayan, onları koruyan ve bakımından sorumlu olan özelleşmiş beyin hücreleridir. Miyelin ve nöronlardaki hasarın ALSP’li kişilerdeki nörolojik belirti ve semptomların çoğuna katkıda bulunduğu bilinmektedir.

ALSP’ye ait belirti ve semptomlar bireyler kırklı yaşlarına geldikleri takdirde meydana gelmeye başlar ve bu belirti ya da semptomlar gün geçtikçe iyice kötüye gitmeye başlamaktadır. Depresyon ve sosyal çekingenlik ALSP’li bireylerde ilk oluşan belirtilerdir. Etkilenen bireylerin beyninin motor kısmı ciddi anlamda hasara uğramaktadır. Hafıza kayıpları, analitik düşünme becerileri, eylemleri planlama ve uygulama ve problemleri stratejik çözme yetenekleri zarara uğrar ve bu işlevleri zaman içerisinde kaybetmektedirler. Bu fonksiyonların kaybı dikkatsizlik, kendine odaklanamama ve dürtülerin kaybı ile sonuçlanmaktadır. ALPS, demansa yol açmaktadır.

Beynin motor bölümü hasar gördüğü için bireyler yürümekte sıkıntılar çekmeye başlamaktadır. Bundan dolayıdır ki kişilerde zaman içerisinde parkinsonizm oluşmaktadır ve bunun sonucunda bradikinezi, tremor ve rijidite gibi hareket anormalliği meydana gelmektedir. Bilişsel ve motor becerilerinin etkilenmesi aynı aile içerisinde bile değişkenlik göstermektedir.

ALSP’nin daha önce her ikisi de çok benzer beyaz madde hasarına ve bilişsel ve hareket problemerine yol açan, sferoidlerle birlikte kalıtsal diffüz lökoensefalopati (HDLS) ve ailesel pigmenter ortokromatik lökodistrofi (POLD) olmak üzere iki ayrı durum olduğunun araştırmacı bilim insanları tarafından varsayımı yapılmaktaydı. HDLS ve POLD, artık araştırmacıların ALSP olarak adlandırmayı önerdikleri aynı hastalık spektrumunun bir parçası olarak kabul edilmektedir.

Sıklık

ALSP nadir gelişen bir genetik kusurdur ve insidansı bilinmemektedir. Yaygınlığı bilinmeyen ALSP, benzer belirti ve semptomlara sahip diğer genetik kusurlu sendromlar ya da hastalıklar ile karıştırılabilir bu yüzden tıp literatüründe oldukça az tanı konulmuş vakalar söz konusudur.

Nedenler

CSFR1 geninde gelişen ya da oluşan genetik modifikasyonlar sonucu oluşan gen kusurları veya mutasyonları ALSP’ye neden olmaktadır. Bu gen, yapısı glial hücreler de dahil olmak üzere belirli hücre tiplerinin dış zarında olan koloni uyarıcı faktör 1 (CSF-1) olarak isimlendirilen protein yapılı reseptör molekülünün sentezi için, gerekli genetik şifreler aracılığı ile talimatlar vererek sentezini gerçekleştirmektedir. CSFR1 protein molekülü hücrenin proliferasyonunu, gelişmesini ve farklılaşmasını sağlayan birçok hücresel süreç için sinyalizasyon yolaklarının regülasyonunu sağlamaktadır.

ALSP’deki CSF1R gen mutasyonları, muhtemelen hücre sinyalizasyon yolaklarını uyaramayan modifikasyona uğramış bir CSF-1 reseptör proteinin sentezini sağlamaktadır. Bununla birlikte, gen mutasyonlarının ALSP’li kişilerde beyaz madde hasarına veya bilişsel ve hareket sorunlarına nasıl yol açtığı net bir şekilde bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

ALSP otozomal baskın kalıtım modeli ile aktarılan bir durumdur. Otozomal baskın kalıtım modelinde ilgili hastalığa ait mutajenik genin tek bir kopyası hastalık için yeterli olacaktır. Çoğu vakada bireyler, hastalığı ebeveynlerinden miras almaktadır ancak diğer hastalarda gendeki yeni mutasyonlardan kaynaklanmaktadır ve ailesinde bozukluk öyküsü olmayan kişilerde meydana gelmektedir.