Beyza Nur Demirsoy
Tanım
Yapay kan, oksijeni tüm vücuda taşıyarak ve dağıtarak tüm insan kanının transfüzyonunun yerini özel olarak tasarlanmış kimyasalların aldığı gelişmiş bir transfüzyon tıbbı konseptidir. Son yıllarda bu amaca ulaşmak için çeşitli bileşikler oluşturulmuş ve mükemmel kan değişimi arayışında sürekli iyileştirmeler yapılmıştır. Mevcut teknoloji, eski sığır kanından elde edilmiş hemoglobinden ya da perflorokarbonlar kullanarak suni kan üretmektedir. İlk onaylı oksijen taşıyan kan ikamesi ise Green Cross of Japan tarafından üretilen Fluosol-DA-20 adlı perflorokarbon bazlı bir üründü. 1989 yılında Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştı.
Yapay Kan Üretiminin Avantajları Nelerdir?
- Uyumluluk testi gerektirmez.
- Kan yoluyla bulaşan hastalıklar içermez.
- Uzun raf ömrüne sahip olmaları ve soğutma gerektirmez.
- Transfüzyon için mevcut kan ürünlerini tamamlayabilir ve güvenli ve etkili ürünlerin istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesini sağlayabilir.
- Özellikle travma ve cerrahi ortamlarda kan nakli ihtiyacını önemli ölçüde azaltma ve böylece banka bağışlarına olan bağımlılığı azaltma potansiyeline sahiptir.
- Ayrıca, kan ikameleri evrensel kan grubu o negatifine ait olduğundan, kan grubuna bakılmaksızın hastalara verilebilir.
- Yapay kan uygulayan hastalar immünolojik reaksiyonlar yaşama riskleri azaltılabilir.
- Kan ikameleri üretildiğinde, bakterileri ve virüsleri yok etmek için sterilize edilebilirler. Bu, kan transfüzyonunda bulaşıcı hastalık riskini ortadan kaldırmaktadır.
- İnsan kanından daha uzun bir raf ömrü ile, bazı kan ikameleri soğutulmadan bir ila üç yıl saklanabilir.
- Yapay kan, hastanelerin dışında güvenli bir şekilde rafa kaldırılabilir ve daha sonra acil durumlarda hastalara hızla uygulanabilir.
- Ayrıca, dini inançları gereği bağışçılardan kan kabul etmeleri engellenen hastalar, kan ürünlerinden türetilmemiş PFC’ler gibi kan ikamelerinden yararlanabileceklerdir.
Bu yüzden , yapay kanın gelecekte sağlık sektörünün gelişimini önemli ölçüde etkilemesi bekleniyor. Fakat normal kan dört ana bileşik olan plazma, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositleri içerirken yapay kan sadece hemoglobin bulundurmaktadır. Yani sadece O2 taşıyıcılığı yapabilmektedir.
Kısacası yapay kan sayesinde bir kişinin kırmızı kan hücrelerinin kendi başına yapamadığı durumlarda oksijen taşınabilir. Gerçek kanın aksine yapay kan, bakteri ve virüsleri öldürmek için sterilize edilebilir. Doktorlar ayrıca kan grubu ne olursa olsun hastalara verebilir.
Kaynaklar:
- Sarkar S. (2008). Artificial blood. Indian journal of critical care medicine : peer-reviewed, official publication of Indian Society of Critical Care Medicine, 12(3), 140–144. https://doi.org/10.4103/0972-5229.43685
- Haldar, R., Gupta, D., Chitranshi, S., Singh, M. K., & Sachan, S. (2019). Artificial blood: A futuristic dimension of modern day transfusion sciences. Cardiovascular & Hematological Agents in Medicinal Chemistry (Formerly Current Medicinal Chemistry-Cardiovascular & Hematological Agents), 17(1), 11-16.
- https://www.phlbi.org/divisions/blood-disorders/artificial-blood/
Görsel Kaynak: https://sac-nd.com/important-questions-about-blood-tests/
Editör: Yasemin CANKAT