Tiroid Kanseri Tedavisi Nedir?

Tanım

Uzman hekim tiroid kanseri için önereceği tedavi yönteminde tiroid kanserin türüne ve evresine, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu gibi parametreleri göz önünde bulundurup hastayı yönlendirecektir.

Aktif Gözetim (Sürveyansı)

Bazen doktorlar kanseri hemen tedavi etmektense hastanın yakından izlemesini önerebilmektedir. Bu durum aktif sürveyans olarak bilinmektedir ve düzenli ultrason ve fiziksel muayeneleri içermektedir.

Aktif sürveyansın, kanserin tiroid bezinden metastaz yaptığına dair hiç bir ipucunun olmadığı küçük papiller tiroid kanserleri için güvenli olduğuna dair iyi kanıtlar mevcuttur. Tümör eğer 10 mm çapından küçük ise, herhangi bir belirti ve semptom göstermiyor ise ve risk taşımıyor ise kabul edilebilir iyi bir seçenek olabilmektedir.

Bazı hasta bireyler tedavinin muhtemel yan etkilerini kanserin etkisinden daha yüksek olacağı durumlardan aktif sürveyansa sahip olmayı tercih etmektedirler. Bazı hasta bireyler ise tedavi olmayı tercih etmektedirler. Kanser büyür ve metastaz yapar ise tedavi hastalığın herhangi bir aşamasında düşünülebilir.

Doğurganlık Endişeleri

Tiroid kanseri teşhisi konulan kadın hastalar genel olarak 40 yaşın altında olmakla birlikte çocuk doğurma yetenekleri üzerinde endişeleri olabilmektedirler. Doğurganlık yeteneği cerrahi operasyondan ve radyoaktif iyot tedavisinden etkilenmemektedir. Ancak tedaviden sonra uzman hekimler doğurganlığı altı ay boyunca ertelemeyi önermektedirler.

Hasta bireyler konuşma ve iletişim ihtiyacında olabilirler bu yüzden kendi ülkelerindeki güvenilir ve şefkatli hemşireler ile görüşmek için acil numaraları arayıp başvurabilmektedirler.

Cerrahi

Tiroid kanseri için en yaygın tedavi türü diğer kanser türlerinde olduğu gibi cerrahi operasyondur. Genel anestezi verildikten sonra uzman cerrah hastanın boynuna 5-7 cm kesit atar. Ne kadar doku çıkarılacağı kanserin metastazına bağlı kalmaktadır:

• Kısmi tiroidektomi: Kanserden etkilenmiş lob ya da tiroide ait bölüm bu işlem ile çıkarılmaktadır. Kanser küçük ise ve ultrasonda diğer lob normal gözüküyor ise bu cerrahi operasyon bölümü, bir seçenek olabilmektedir. İnce iğne aspirasyon yöntemi tiroid kanseri teşhisi için kullanılabilmektedir.
• Toplam tiroidektomi: Bu işlem tüm tiroidin çıkarılması anlamına gelmektedir.
• Lenf Düğümü Çıkarma: Kanser metastaz yapmış isee lenf düğümlerinin çıkarılması gerekebilmektedir. Bu çıkarma işlemi boyun diseksiyonu olarak da isimlendirilmektedir. Kanser bilindiği üzere nüks edebilen bir hastalık türüdür. Nüks durumu yaşanmaması için tiroidin arkasında yer alan lenf düğümleri çıkarılabilmektedir.
• Diğer Dokular: Çok nadir durumlarda uzman cerrah tiroidin yanında yer alan ve kanser etkilenen varsa o dokuları da cerrahi işlem ile çıkarmaktadır.

Cerrahi operasyon esnasında alınan doku örnekleri uzman bir patolog tarafından incelenmektedir. İnceleme sonrası elde edilen bulgular ya da sonuçlar kanser türünün doğrulanmasını sağlamaktadır ve ayrıca lenf düğümlerine metastaz yapıp yapmadığını da açıklayacaktır.

Cerrahi Operasyondan Sonra Ne Beklenmektedir?

Çoğu vaka cerrahi işlem sonrasında 1-2 hafta içerisinde iyileşme göstermektedir ancak bazı vakaların iyileşme süreleri daha uzun olabilmektedir.

• Boğuk Ses: Cerrahi işlemden sonra hasta bireyin sesi boğuk ya da kısık çıkabilir kendisini yorgun hissedebilir. Bu durum geçici olmakla birlikte zaman içerisinde düzelmektedir.
• Boyun Ağrısı: Kesiğin yapıldığı bölgede ağrı meydana gelmesi doğal bir durumdur. Cerrah işlemden sonra boyun ve sırt ağrıları meydana gelebilir. Ağrı kesici ilaçlar, boyun masajı, fizyoterapi ve boyun için üçgen şekilli yastık ağrıları hafifletmeye yardımcı olmaktadır.
• Yeme ve İçme: İyileşme sürecini hızlandırmak için sağlıklı ve besleyici gıdalardan yararlanmak gerekmektedir.
• Ağrılı Yutma: Cerrahi işlemden dolayı ilgili bölgede yutma durumu zorluk çıkarmaktadır bundan dolayı yutması kolayı yumuşak besinler tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
• Yara İzi: Boyundan köprücük kemiğine uzanan yaklaşık 5-7 cm arasında bir yara izi olacaktır. Yara izi zamanla geçmektedir.
• Etkinlik Seviyeleri: Çoğu vaka cerrahi operasyondan sonra birkaç hafta içerisinde eski aktivitelerine geri dönmektedirler ancak yorucu işlerden, ağır egzersizlerden ve boynu hızlı döndürmekten kaçınmaları gerekmektedir.
• Ruh Hali Değişiklikleri: Hormon değişikliği bu tarz hastalıklarda ilgili vakalarda gözlemlenebilen bir sonuçtur böylelikle de hormon seviyelerindeki modifikasyonlar ruh halinin de değişikliğine neden olmaktadır. Panik atak ya da endişe gibi durumlara maruz kalındığı takdirde doktordan veya hemşireden yardım alınabilir. Bazı insanlar meditasyon ve gevşeme tekniklerini önermektedirler.
• Düşük Kalsiyum Seviyeleri: Cerrahi işlem paratiroid bezini etkilediyse sonuç olarak kalsiyum seviyelerinde bir düşüş yaşanabilmektedir. Düşük kalsiyum seviyesine sahip bireylerde baş ağrıları ve ellerde, ayaklarda ve dudaklarda karıncalamalar meydana gelmektedir ve kas krampları oluşmaktadır. Uzman doktor hasta birey/bireylerin kalsiyum seviyelerini gözlemlemek için kan testi yaptıracaktır ayrıca D vitamini takviyesi ve kalsiyum takviyesi yaptıracaktır.

Tiroid Hormon Replasman Tedavisi

Kısmi tiroidektomi geçiren birçok hasta birey tiroid hormon replasman tedavisine ihtiyaç duymaz çünkü kalan lob yeterince hormon sentezlemektedir.

Toplam tiroidektomi işlemi uygulandığı takdirde, vücut artık metabolizmayı koruyan hormonları sentezlemeyecek ve hasta bireylere T4’ün (tiroksin) yerini alması için bir hormon tableti reçete edilecektir. Hasta bireyler hayatlarını idame ettirebilmek için her gün bir tiroid hormonu tableti almaları gerekmektedir. Tiroid hormon tabletleri almanın iki yolu vardır:

• Vücudun Metabolizmasını Normal Sağlıklı Bir Hızda Çalışmasını Sağlamak: Hormon replasman tableti alınnmadığı takdirde metabolizma yavaşlar, depresyon ve kilo kayıpları gözlemlenmekle beraber hipotiroidizm semptomları oluşmaktadır.
• Kanserin Yeniden Nüks Etme Riskini Azaltmak: Tiroid tabletlerini kullanmak beyindeki hipofiz bölgesinden salgılanan tiroid stimüle/uyarıcı hormon (TSH) salınımını azaltmaktadır. TSH seviyesinin yükselmesi tiroid kanseri hücrelerini tetikleyip kanseri tekrardan nüks ettirebilmektedir.

Hasta birey doktor tarafından bu tablet için uygun dozaj seviyesinde ilacı kullanıp gözetim altında tutulacaktır ve her 6-8 haftada bir kan testi yaptıracaktır akabinde uygun dozaj seviyesini yakalayan hasta semptom geliştirmeyecektir.

T4 İlaçlarını Almak İçin İpuçları

• İlacın ve metabolizmanın rutini için her gün aynı saatte ilaç alınmalıdır. Aç karnına su ile alınıp, yemekten önce 30 dakika beklenmelidir.
• İlaçlar buzdolabında saklanmalıdır. Buzdolabında durmadan 30 gün dayanma süresi vardır hatta bazı T4 ilaçları bozunmamaktadır.
• İlaç saati kaçırıldığı takdirde akla gelindiği zaman ilaç hemen alınmalıdır.
• Kalsiyum ve demir takviyesi alınmadan önce iki saat beklenmelidir nitekim midenin T4’ü emme yeteneğini etkilemektedir.
• Diğer ilaçları ya da takviyeleri almaya devam etmenin güvenli olup-olmadığını doktor ile görüşülmelidir.
• Hamileler ya da hamile kalmak isteyenler olası bir yüksek doz ilaç kullanımında ya da gerektiğinde doktor tavsiyesi alınmalıdır.
• Doktor ile görüşmeden ve tavsiyesi alınmadan T4 ilacı bırakılmamalıdır.

Radyoaktif İyot Tedavisi

Radyoaktif iyot (RAI) I131 olarak da isimlendirilmektedir ve bir tür radyoizotop tedavisi yöntemidir. Radyoizotop haplar radyoaktif maddelerden oluşmaktadır. RAI vücuda sirayet etmektedir ancak tiroid hücreleri ya da tiroid kanser hücreleri tarafından emilmektedir. RAI nispete diğer vücut hücrelerine zarar vermemektedir ancak tiroid hücrelerini ya da tiroid kanser hücrelerini imha etmektedir.

Cerrahi işlemden sonra azıcık da olsa kanser hücreleri kalabilmektedir. Tiroid dokusu hücrelerini (sağlıklı hücreleri) ve kanser hücrelerini yok etmek için RAI önerilmektedir. Gene olarak lenf düğümlerine ya da cerrahi operasyondan sonra kanserin nüks riski yüksek olan papiller ve foliküler tiroid kanserleri için  tavsiye edilmektedir.

RAI, medüller ve anaplastik tiroid kanserine etki etmez çünkü bu dokularda iyot kullanılmamaktadır.

RAI Tedavisi Ne Zaman Uygulanmalı?

RAI çoğu zaman cerrahi operasyondan birkaç hafta sonra herhangi bir şişlik giderildikten sonra verilmemektedir. Bunun sebebi, şişmenin kan akışını etkileyebilmesi ve RAI’nin dolaşımını iyi bir şekilde durdurabilmesinden kaynaklanmaktadır.

Hasta bireyin hamilelik durumu varsa ya da emzirmesi hala devam ediyorsa RAI tedavisi güvenli değildir bu sebeple tedavi gecikebilir. RAI cerrahi operasyondan altı ay içerisinde uygulanabilmektedir.

RAI Tedavisi İçin Hazırlık

• İyot İçeriği Fazla Olan Besinleri Sınırlamak: İyot içeriği fazla olan besinler RAI tedavisini etkisiz hale getirebilmektedir. RAI tedavisinden  iki hafta önce iyot içeriği fazla olan besinlerden kaçınmak gerekmektedir. Bunlar deniz ürünleri, tuz ve suşi dahil olmaktadır.
• Görüntü Taramaları Hakkında: BT ve diğer görüntü tarama teknikleri görüntünün kalitesini arttırmak için kontrast isimli bir boya enjeksiyonundan yararlanmaktadır. RAI tedavisini iyileştiren bu kontrastlar fakat RAI tedavisinden bir ay önce herhangi bir tarama yaptırıldıysa muhakkak doktorun haberi olması gerekmektedir.
• TSH Seviyelerini Yükseltmek: RAI tedavisinin işleyişi iyi olması için TSH seviyelerinin yüksek olması gerekmektedir. TSH seviyesini yüksek tutmak için hastalığın evresi ve hasta birey için ne uygunsa onlar referans alınacaktır.

RAI Tedavisi Görmek

RAI tedavisi uygulanacağı gün hasta, hastaneye yatırılmaktadır. Radyoizotop tedavisi gören hastanın bedeninde radyoaktif maddeler olacaktır bu yüzden hasta güvenli hale gelinceye değin hastanede yatacaktır.

Tedaviden birkaç gün sonra, vücutta herhangi bir tiroid kanseri hücresi kalıp kalmadığını teşhis etmek için tüm vücuda radyoizotop taraması yapılacaktır. Cerrahi operasyonun ardından boyunda az miktarda sağlıklı tiroid dokusu kalması nedeniyle, bu ilk taramada boyunda bir RAI tutulum alanı görmek normaldir.

RAI’nın kalan kanserli dokuyu yok etmesi birkaç ayı alabilir akabinde radyoizotop taraması hastanın lenf düğümlerine ya da herhangi bir başka doku ya organlarına kanser metastaz yapmış mı onun için önem ihtiva etmektedir.

RAI Tedavisi Esnasında Alınan Güvenlik Önlemleri

Tedavi ekibi hastanın yakınlarını radyasyona maruziyet açısından güvenlik tedbirleri alacaktır ve bu tedbirler hastaneler arasında farlılık göstermektedirler ve de şu şekildedirler:

• İzole edilmiş korumalı bir odada tutmak
• Ziyaretçi kabul etmemek veya kısıtlamak özellikle hamile kadınlar ve çocukların ziyarete kapalı olması gerekmektedir
• Eğer ziyaret izini çıkarıldıysa 2-3 metre sosyal mesafe ve odada çok durmamaları gerekmektedir
• Radyasyon seviyesini Geiger isimli bir sayaç ile ölçmek
• Vücut sıvılarını temizlemek için eldiven kullanmak
• Elleri iyice ve sık sıkı yıkamak

Hasta birey hastaneden eve taburcu edildiği vakit aşağıdaki güvenlik tedbirlerine devam etmesi beklenmektedir:

• Tek başına uyuması
• Kıyafetlerini ayrı yıkaması
• Yemek hazırlamadan önce ellerini iyi yıkamak
• Belirli bir süre vücut sıvılarına dikkat etmek
• Tuvaletten sonra sifonu birkaç kez çekmek

Bu güvenlik önlemlerine uymak, hastanın kendisini korkmuş ve yalnız hissetmesine neden olabilmektedir. Endişelerini doktorları, hemşireleri, danışmanı ile dile getirebilirler.

RAI Tedavisinin Yan Etkileri

RAI tedavisinin  tek yan etkisi geçici süreliğine radyoaktif olmak ve bolca su içmeleri önerilmektedir. Ayrıca birkaç hafta ağız kuruluğu, tat ve koku değişiklikleri yaşanmaktadır. Bazı insanlar tükürük bezlerinde şişlik ve ağrı ile devam edenBazı insanlar tükürük bezlerinde şişlik ve ağrı ile devam eden sorunlar yaşamaktadırlar.

RAI’nin yumurtalar ve spermler üzerinde kısa vadeli bir etkisi olabilir, bu nedenle bir süre doğum kontrol yöntemi kullanılması tavsiye edilmektedir. Yorgunluk gibi diğer yan etkilere genellikle tiroid hormonunun kesilmesi sebep olmaktadır. Fakat tiroid hormon düzeyleri normale dönüldüğü zaman fizyolojik olarak vücut kendisini toplayacaktır.

Diğer Tedaviler

Hedefe Yönelik Tedavi

Hedefe yönelik tedavi ilaçları ve içerisindeki anti-kanser ajan molekülleri kanserin proliferasyonunu ve metastazını engellemek için kanser hücrelerinin veya tümörün belirli bir özelliğine istila ederek ya da saldırarak imha etmeye çalışmaktadırlar. Örneğin tiroid kanseri için tirozin kinaz inhibitörleri (TKİ) kullanılmaktadır.

RAI tedavisine yanıt vermeyen ilerlemiş tiroid kanseri söz konusu olduğu zaman, hasta bireye ya da bireylere lenvatinib veya sorafenib gibi bir TKİ tavsiye edilmektedir. Bu ilaçlar, günlük olarak alınan bir hap veya kapsül şeklinde verilmektedir. Diğer TKİ’ler klinik deneylerde mevcut olabilir.

TKİ’lerin en sık meydana gelen yan etkileri ishal, deri döküntüsü, kanama ve yüksek tansiyon gibi belirti ve semptomlardır. Bazı TKİ’ler kalbin ve böbreklerin işleyişini etkilemektedirler. Bazı TKİ’ler ayrıca avuç içi ve ayak tabanı derisinde hassasiyet, karıncalanma ve kabarcıklara yol açmaktadırlar.

Tiroid Kanseri İçin Yeni Tedavi Yöntemleri

Tiroid kanseri çoğu geleneksel ve standart tedavi yöntemlerine cevap vermektedir ancak bu durumun istisnası olduğu için yeni çalışmalar yapılmaktadır ve yeni tedavi yöntemleri araştırılmaktadır.

İmmünoterapi vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanmak için bir ilaç tedavisi yöntemidir. Klinik çalışmalar şu an immünoterapinin anaplastik tiroid kanser için yararlı olup-olmadığını test etmektedir. İlerlemiş medüller tiroid kanseri için, radyopeptid tedavisi olarak bilinen bir tür nükleer tıp üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.

Dış Işın Radyasyon Tedavisi

Dış ışın radyasyon tedavisi (EBRT/External Beam Radiation Therapy) kanser hücrelerinin proliferasyonunu ve metastazını engellemek için ayarlı bir dozajda uygulanan tedavi yöntemidir.

Tiroid kanseri teşhisi konan çoğu kişinin EBRT’ye ihtiyacı yoktur, ancak belirli durumlarda tavsiye edilmektedir.

Az sayıda vakada, uygulanabilir:

• Cerrahi operasyondan sonra ya da RAI tedavisinden sonra kanser tekrardan nüks ederse EBRT tavsiye edilmektedir.
• Metastaz yapmış kanserin ilgili dokuda ağrılar oluşturduysa bu ağrıları dindirmek için palyatif tedavi olarak EBRT tavsiye edilmektedir.
• Medüller ya da anaplastik tiroid kanserleri gibi kanser türlerinin kontrolünü sağlayabilmek için EBRT tavsiye edilmektedir.

EBRT haftada beş gün  uygulanmaktadır. Tedavi esnasında takılması için plastik bir maske kullanılmaktadır ve bu plastik maske, hasta bireyin hareketsiz kalmasına yardımcı olmaktadır ve böylece radyasyon her seansta hasta bireyin boynunu aynı bölgesini hedef almaktadır.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerinin büyümesini engelleyip, öldürüp ve yayılmasını önleyen kimyasal ajanlardan oluşan bir ilaç tedavisi yöntemidir. Tiroid kanseri vakalarında çok tercih edilmeyen kemoterapi genellikle RAI tedavi yöntemine ya da EBRT’ye yanıt vermeyen vakalar için tercih edilmektedir.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/thyroid_cancer/thyroid_cancer_treatment.html

Görsel Kaynak: https://news.medsbla.com/medical-news/endocrinology/lack-of-choice-in-receipt-of-radioactive-iodine-for-thyroid-cancer/

Editör: Ecem Bolat