İksir İrem Karakaş
Giriş
Yaşamış en büyük kara hayvanı olduğu düşünülen devasa, uzun boyunlu sauropodlar, Dünya’nın daha sıcak ve tropikal bölgelerinde yaşamayı tercih etmişlerdir. UCL ve Vigo Üniversitesi araştırmacıları tarafından yürütülen yeni bir çalışmaya göre bu durum, sauropodların diğer dinazorlardan farklı fizyolojik yapıya sahip olduğuna dair bir işaret.
Curren Biology dergisinde yayımlanan çalışma, diğer belli başlı dinozor türlerinin fosilleri, özellikle kutup bölgelerinde olmak üzere Dünya’nın her yerinde görülebiliyorken sauropod fosillerinin sadece alt enlemlerde bulunmasının gizemini araştırıyor.
Araştırmacılar, Mezozoik çağdan – yaklaşık 230 milyon yıl öncesinden 66 milyon yıl öncesine kadar süren dinozor çağı – kalan kayıtlı fosil oluşumlarını analiz ederek üç temel dinozor türünü inceledi: Brontosaurus ve Diplodocusların da içinde bulunduğu sauropodlar, Velociraptorların ve Tyrannosaurus rexlerin bulunduğu detheropodlar (“kertenkele kalçalı”) ve son olarak Triceratopsların bulunduğu ornithischianlar (“kuş kalçalı”).
İncelenen fosil veriler ve o zamana ait iklim veriler, kıtaların dünya çapında nasıl hareket ettiği bilgisiyle birleştirince araştırmacılar, sauropodların diğer dinozorla habitatlarına göre daha sıcak ve kurak habitatlarda sınırlı kaldığı sonucuna vardı. Bu habitatların günümüzün savanaları gibi açık, yarı kurak manzaralara sahip olması muhtemel.
Ortak yazar Dr. Philip Mannion (UCL Yer Bilimleri), “Araştırmamız, gezegenin bazı kısımları sauropodlar için her zaman soğuk göründüğünü gösterdi. Donma noktasına yakın sıcaklıklardan kaçınmış gibi görünüyorlar. Aksine diğer dinozorlar, Anktarktika içlerinden Alaska’ya kadar olan kutup bölgelerinde gelişebilmekteydi – ki o bölgeler o zaman daha sıcak iklim nedeniyle buzsuz ve yeşil bitki örtüsüne sahipti.”
“Bu durum, sauropodların diğer dinazorlardan farklı olarak termal gereksinimlerinin olduğunu, vücut ısılarının dış çevreye daha bağlı olduğunu, günümüz sürüngenleri gibi soğukkanlı olmaya biraz yakın olduğunu gösterir. Büyük boyları, onların benzersiz bir fizyoloziye sahip olacağına dair ipucu veriyor.”
Daha önce UCL’de görev almış şimdiyse İspanyadaki Vigo Üniversitesinde çalışmakta olan ve araştırmanın ilk yazarı olan Dr. Alfio Alessandro Chiarenza, “Sauropodlar soğuk bölgelerde gelişme potansiyeline sahip olmayabilir ya da o bölgelerde dinazor kuzenlerine göre daha az gelişip rekabette geride kalmış olabilirler.”
“Özelliklerin bir karışımı, sauropodların bugünkü memelilere göre daha kolay ısı atmasına yardım ediyor olabilir. Uzun boyunları ve kuyrukları onlara büyük bir yüzey alanı veriyor ve kuşlarınkine yakın ve daha verimli olan bir solunum sistemine sahip olabilirler.”
“Theropodların ve ornithischianların bazı türlerinin, vücut ısılarını korumak için kuş tüyüne ya da tüylü kürke sahip olduğu biliniyor. Ornithischianlada, yumurtalarını ısıtmak için çürüyen bitkiler tarafından üretilen ısıyı kullandığı görülürken therepodlar muhtemelen yumurtalarının üstüne oturarak onları ısıttı. Sauropodlar ise toprağın ve güneşin ısısıyla ısınması için yumurtalarını gömüyor olabilir.”
Araştırmacılar, çalışmalarına kuzeyde 50 derecenin üstünde (Kanada, Rusya, Kuzey Avrupa ve İngiltere’yi içine alan bölgeler) ve güneyde 65 derecenin altında (Anktarktika’yı içine alan bölgeler) sıfır oluşum olduğu bilgisini ekledi. Bunun aksine, sonraki dönemlerde kuzeyde 50 derecenin üstünde theropodlara and ornithischianlara dair oldukça zengin kayıtlar var.
Araştırmacılar, sauropodların nerede yaşadığına dair yansımaların doğru olup olmadığını test etmek için istatistiksel bir teknik kulandılar. Bu teknikle fosil kayıtlardaki boşlukları tamamlamayı amaçladılar ve Mezozoik çağın farklı dönemlerinde yaşamış dinozor türlerinin çeşitliliğini ve yerlerini analiz ettiler.
Fosil verileriyle iklim verilerini birleştirerek ve dinazor türlerinin habitatlarının sıcaklık aralıklarını tahmin ederek soğuk dönemlerde sauropodların yaşadığı enlem aralığının daha sınırlı olduğunu buldular.
Habitat modellemesini daha sonra Dünya’nın hangi bölgelerinin sauropodlar için ve diğer dinozor türleri için yaşamaya elverişli olabileceğini anlamak için kullandılar.
Geçmişte, dinazorların günümüzdeki sürüngenler gibi vücut ısılarının dışarıya bağlı olduğuna yani ektotermik (soğukkanlı) olduklarına inanılıyorken artık memeliler gibi vücut ısılarını kendilerinin ürettiği yani endotermik (sıcakkanlı) oldukları düşünülüyor.
Çalışmanın yazarları, sauropodların benzersiz bir ara fizyolojiye sahip olarak diğer dinozor türlerine göre daha soğukkanlı olabileceğini söylüyor.
Kaynak: https://phys.org/news/2021-12-sauropod-dinosaurs-restricted-warmer-regions.html
Görsel Kaynak: https://www.techpowerup.com/forums/threads/newly-discovered-dinosaur.173152/
Editör: Ecem Bolat