Robert Brown Kimdir?

Tanım

Robert Brown, aslına bakılacak olursa bir botanikçidir. Kendisi 1801-1805’te Flinders’ın Avustralya’ya yaptığı keşif gezisinden topladığı binlerce bitki florasını toplamış, incelemiş ve sınıflandırmıştır.

Daha sonraki yıllarda, kendi ismi ile anılan, çözeltideki küçük parçacıkların hareketi olan “Brownian Hareketi’ni” tanımladı. Bu hareket sayesinde, bitki hücre çekirdeğini tanımladı ve çekirdekleri adlandırdı.

Robert Brown, Gymnospermler (kozalaklı ağaçlar) ve anjiyospermler (çiçekli bitkiler) arasındaki farkı keşfeden ilk kişidir.

Yaşam ve Eğitim Geçmişi

Robert Brown, 21 Aralık 1773’te doğmuştur. Kendisi, bir bakanın kızı olan Helen nee Taylor’ın oğluydu. Asıl memleketi İskoçya’da bulunan Montrose kasabasıdır. İlerleyen zamanlarda, şimdilerde “Montrose Akademisi” olarak bilinen yerel Gramer Okulu’na gitmiştir. Daha sonra Aberdeen’deki Marischal Koleji’ne “Ramsay Alimi” olarak katılmıştır, fakat dördüncü yılında ailesi Edinburgh’a taşındığı için bu kolejden ayrılmak zorunda kalmıştır.

Robert Brown, Edinburgh Üniversitesi’ne gitmiş ve burada tıp okumuştur, ancak kısa süre sonra botanik alanı için oldukça yoğun bir ilgi beslemeye başlamıştır. Herhangi bir derece almamış dahi olsa da, Brown doğa tarihine oldukça ilgi göstermiştir.

Üniversitede geçirdiği süre boyunca Brown, saygın bir doğa tarihçisi olan John Walker’ın verdiği derslere katılmıştır ve aynı zamanda zamanın önde gelen botanikçilerinden olan William Witheron ile yazışmaya ve bitkiler ile koleksiyon yapmaya başlamıştır. Brown, yeni bir çim türü olan “Alopecurus alpinus”u keşfetmiştir ve ilk botanik makalesi olan “The Botanical History of Angus”u 1792’de yazmıştır

Robert Brown ve Botanik Tutkusu

1793 yılında Robert Brown, okuduğu tıp kurslarını yarıda bıraktı ve yaklaşık bir yıl sonra “Fifeshire Fencibles Alayı’nın” bir parçası olarak görevlendirildi. Parçası olduğu alayda İrlanda bölgesine atandı, fakat burada çok az eylem görevi geldiği için zamanının çoğunu botanik arayışlarına adadı.

Brown’ın ordudaki hayatı kendisi için uygun değildi, çünkü bu durum onun kütüphanelere erişimini ve kendi bitki örnekleri koleksiyonuna başlamasını engelliyordu. 1798 yılında Londra’ya yaptığı bir ziyarette, “Kaptan James Cook’un” ilk büyük yolculuğuna katılan botanikçi “Sir Joseph Banks” ile tanıştı ve onun aracılığıyla ünlü “Linnean Society’nin” bir üyesi oldu.

Robert Brown, İrlanda’ya geri döndü ve burada botanik sevgisini keşfetmesi ve sürdürmesi adına doğa bilimci olarak kabul edildi. 1800 yılında askeri hayatı bıraktı ve Avustralya’ya bir keşif gezisi için katıldı ve burada doğa bilimci olarak görev aldı. Sir Joseph Banks’in daha önce bölgeden topladığı bitki örneğini inceleyerek Avustralya gezisi için hazırlıklar yaptı. Kendisi adına farklı bilimsel örnekler toplaması talimatı verildi. Bu talimatta ana öncelik böceklerin, bitkilerin ve kuşların toplanmasıydı. Botanik illüstratör ve diğer koleksiyoncu “Ferdinand Bauer” ve bahçıvan “Peter Good”, Robert Brown’ın koleksiyonunu oluşturmasına yardımcı oldular.

1801 yılının Temmuz ayında, Robert Brown ve Kaptan Matthew Flinders komutasındaki “HMS Araştırmacısı”, ilk olarak Güney Afrika’daki Masa Dağı’na vararak oradaki bitki yaşamlarını incelediler. Yelkenli gemi, 1801 yılının Aralık ayında Batı Avustralya’daki King George Sound bölgesine geldi. Avustralya’da üç yıl geçiren Robert Brown, Güney Avustralya, Queensland, Yeni Güney Galler, Kuzey Bölgesi ve Tazmanya’da yoğun bir şekilde vakit geçirdi.

Robert Brown, 4000’den fazla botanik örneği topladı, bunlardan yaklaşık 2000 tanesi daha önce bilinmiyordu. Keşif sırasında sürekli rutubete maruz kalması, koleksiyonunu tehdit etti ve bu koleksiyonun büyük bir kısmı, İngiltere’ye dönerken harap oldu. R. Brown, keşif gezileri sırasında topladığı örnekleri sınıflandırmak için beş yıl çalıştı.

Çalışmalar ve Eserler

Robert Brown, Avustralya gezisinde bulduğu örneklere dayanarak 1810 yılında “Prodromus Florae Novae Hollandiae et Insulae Van-Diemen (Prodromus of the Flora of the New Holland and Van Diemen’s Land)” isimli eserini yayınladı. Çalışmada yarısı yeni keşifler olmak üzere yaklaşık 2000’den fazla bitki türü belgeledi.

Robert Brown ayrıca 1818 yılında “Profesör Christian Smith Tarafından Kongo Civarında Toplanan Herbaryum Üzerine Sistematik ve Coğrafi Gözlemler” başlıklı uzun bir makale yayınladı ve yaklaşık dört yıl sonra kendisi “Linnean Society Üyesi” olarak seçildi.

1827 yılında Robert Brown, bir mikroskop kullanarak, suda asılı duran polen tanelerinden çıkan küçük parçacıkların bir tür olduğunu ve bu parçacıkların sürekli titrek hareketler gerçekleştirdiğini gözlemledi. Bu hareketlere “Brown Hareketi” adı verildi. Daha sonra aynı hareketleri inorganik maddelerde gözlemledi ve hareketin bir tür yaşam veren kuvvetten kaynaklanmadığı sonucuna vardı.

1831 yılında “Linnean Society’de” bir makale okudu ve 1833 yılında bir bitki hücresinin çekirdek kısmını adlandıran makaleyi burada yayınladı. Hücrenin çekirdeği 1682 yılında “Leeuwenhoek” tarafından gözlemlenirken, ona “Hücre Çekirdeği” adını veren ve bu özelliği bitki hücrelerinde “Franz Bauer’in” çizimlerine ve gözlemlerine ithaf eden Robert Brown oldu.

Robert Brown, gymnospermler (kozalaklı ağaçlar, sikadlar) ve anjiyospermler (çiçekli bitkiler) arasındaki farkı ilk fark eden kişiydi. Angiospermlerde yumurtalık (genellikle bir meyve) içinde bulunan tohumlar bulunurken, gymnospermlerde çiçek veya meyve bulunmaz ve pulların veya yaprakların yüzeyinde kapatılmamış veya “çıplak” tohumlar bulunur.

1849 yılından 1853 yılına kadar Robert Brown, Linnean Society’nin başkanıydı. Robert Brown, British Museum’un Doğa Tarihi ve Botanik Bölümü’nün ilk koruyucusuydu. Bu görevi, 10 Haziran 1858 yılında başlayıp, yaşamının sonuna kadar sürdürdü. Kendisi 84 yaşında hayatını kaybetmiştir. Botanikteki miraslarından biri olarak, adı, Avustralya’daki “Brunonia” bitki cinsinde ve orada kaldığı süre boyunca keşfettiği diğer Avustralya türlerinde geçmektedir.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/robert-brown/

Görsel Kaynak: https://networthroll.com/robert-brown-net-worth-2/

Editör: Meryem GÖKOĞLU