Psittacine Gaga ve Tüy Hastalığı Nedir?

İçindekiler

Tanım

Psittacine gaga ve tüy hastalığı (PGTH) ya da genel literatürde kısaca PBFD, bu kısaltma İngilizce karşılığındaki baş harflerinden oluşur: Psittacine beak and feather disease. Bunların dışında Psittacine Circovirus (PCV) veya Psittacine Circoviral Disease (PCD) olarak da isimlendirilir. Enfekte olmuş kuşlarda gaga, tüy ve tırnaklara ek olarak bağışıklık sisteminde de hasara sebebiyet veren viral bir hastalıktır.

PGTH ile ilk defa 1970’li yıllarda Avustralya Kakaduları’nda karşılaşıldı. 50’yi geçkin yabani ve evcil papağan türünde etkisi görülür. Bu virüs en sık:

Kakadular
Afrika gri papağanlar
Muhabbet kuşları
Loriler
Lorikeetler
Eklektus papağanları

türlerinde gözlemlenir.

Kuşlarda PGTH’nin Formları

Perakut

PGHT’nin perakut formu, yumurtadan yeni çıkan kuşlarda kendini gösterir. Semptomlara kan dolaşımındaki bakteri ve bakteriyel toksinler, zatürre, ishale neden olan ince bağırsak enfeksiyonu, mahsul durgunluğundan kaynaklı besin yetersizliğinin ortaya çıkardığı zayıflama örnek verilebilir ve bazı durumlarda ölümle sonuçlanabilir.

Kuşların tüylerindeki anormallikler fark edilmeden önce öldükleri için teşhis aşaması kolaylıkla atlanır. Çünkü ölüm sonrası dokularda, mikroskobik bir inceleme yapılmaz. Perakut formun başlangıcı ani olup, hızlı bir ilerleyiş seyrederek ölümcül bir tabloyu karşımıza çıkarır. Bu olay sadece birkaç saat sürer.

Akut

PGHT’nin akut formu, karşımıza enfekte genç kuşların ilk tüylerinin gelişmesi aşamasında çıkar. Semptomlar çoğunlukla 2-36 ay aralığında kendini gösterir. Şüphelendiren sendromlar:

Birkaç gün süren depresyon
Gelişmekte olan tüylerin oluşumunda ve görünüşünde ani değişimler
Erken tüy dökümü

olarak belirtilebilir.

Bu hastalıkla enfekte olmuş bazı kuşlar, semptomların ortaya çıkmasıyla beraber 1-2 hafta içerisinde ölebilir.

Kronik

PGHT’nin kronik formu, yaşı ilerlemiş kuşlarda (20 yaşına kadar olan), birbirini takip eden tüy dökümlerinde ortaya çıkan simetrik bir modelle ve anormal tüylerin gelişmesiyle görülmektedir. Bu form, enfeksiyonun sonrasında şekillenen ilk tüy dökümünün ardından ya da 6 ay sonrasında oluşur.

Kısalmış, sopa biçimdeki veya deforme olmuş kıvrılmış tüyleri görmemiz de mümkündür. Bu değişimler, hastalığın akut aşamasının ardından hayatta kalabilen kuşlarda kendini gösterir. Etkilenmiş olan kuşlarda, yeterince yaşamaları durumunda kellik ile karşılaşabilir. Gaga deformiteleri, önemli tüy değişikliklerinin meydana geldiği hastalığın uzun bir seyrinden sonra da gelişebilir.

Kuşlardan bazıları, diğer kuşlar için tehdit olan potansiyel bir taşıyıcı haline gelebilir.

Etkilenmiş kuşlar; sekonder viral, fungal, bakteriyel ya da parazitik enfeksiyonlarıyla ölmeden önce aylarca hatta yıllarca yaşayabilir. Belirtileri sıralarsak:

Depresyon
Kan hücresinin sayısının yükselişi
Kusma
Hızlı kilo kaybı
İshal
Zatürre
Tüy de kayıp
Halsizlik ve ölüm

Zayıflayan bağışıklık sistemi, enfeksiyonun sonrasında takip eden aylar ve yıllar içerisinde tüy değişiklikleri fark edilemeden ölüme sebebiyet verebilir.

PGTH’nın Belirtileri

PGTH belirtileri aşağıdaki şekildedir:

Tüyler: tüy kaybına sebep olacak kanamış, kırılmış, kısa-keskin halde, kırılgan şekilde hatalı biçimlenmiş tüyler ve pigment kaybına uğrayan kontur tüyleri
Cilt: yara izleri, pullaşma, kalınlaşma, nemlenme, enfeksiyon, sıcaklık kontrolünün kaybedilmesi
Gaga: önce parlak sonrasında donuk, kırılgan ve yanlış biçimlenmiş
Tırnaklar: kırılgan ve kusurlu
İç organlar: timus, Fabricius Bursası ve kemik iliği dahil bağışıklık sistemi yetmezliği

PGTH’ın Sebepleri

PGTH hastalığına neden olan virüs, ismini dairesel formundan alan bir sirkovirüstür. Hastalığa sebep olduğu bilinen en küçük virüslerden bir tanesidir. Çevredeki etkenlerle bozulmaya karşı ciddi bir dirence sahiptir. Mutasyona sık sık uğramaz. Buna bağlı olarak da fazla varyantı görülmez.

PGTH, enfekte olan kuşlardan sağlıklı kuşlara doğrudan temas ile ya da kirlenmiş su ve beslenme araçlarıyla bulaşır. Etkenin potansiyel giriş yolları şunlardır:

Burun delikleri
Ağız
Kloaka

Ebeveynleri aracılığıyla beslenen yumurtadan yeni çıkmış kuşlara da enfeksiyon geçişi olabilir. Kuşların yuvasında bulunan tüy, kepek ya da dışkının tozu da virüsün yayılmasında rol oynayabilir.

Veteriner Hekimler Kuşların Gaga ve Tüy Hastalığının Teşhisini Nasıl Koyar?

PGTH’nin, alınan kan örneği aracılığıyla DNA prob testi uygulanarak teşhisi yapılmaktadır. Ölmüş olan bir kuşun tüyünden ya da deri numunesinden veya iç organlarından alınmış sürüntü üzerinden de test yapılabilir. Yanlış sonuçların ortaya çıkışı nadirdir.

Tedavisi

PGTH ölümcül seyir gösteren bir hastalıktır. Bu hastalığın maalesef ki özel bir tedavisi yoktur.

PGTH ile enfekte olmuş kuşlar, ilk enfeksiyonun atlatılışından aylar veya yıllar sonra tekrar aynı durumla karşılaşabilir. Ama en son kertede hastalığa teslim olur. Evcil hayvan ebeveynleri, birbirinden farklı birkaç uygulamayla PGTH hastalığına sahip kuşlarına daha uzun süre yaşamasında katkı sağlayabilirler.

Kuşlarda PGTH hastalığına sebep olan sirkovirüsü öldürecek dezenfektan olmadığından ötürü temizleme ve sanitasyon işlemi bir zorunluluk teşkil eder. Stresten yoksun bir ortam oluşturmak, kuşun ömrünün uzamasına yardımcı olabilir. Enfekte olmuş kuşların, virüsün yayılmasının önüne geçmek amacıyla diğer kuşlardan izole edilmesi gerekir.

Bağışıklık sisteminin desteklemesi amacıyla vitamin, mineral ve probiyotik takviyeleri uygulanması önemlidir. Oral alınan antibiyotikler ve antifungal ilaçlar ile ikincil enfeksiyonlar aracılığıyla destekleyici bir bakım şartlar bağlamında reçete edilebilir.

Yaşam ve Yönetim

Enfekte olmuş kuşların, bulaşmayı önlemek amacıyla enfeksiyona yakalanmamış kuşlardan izole edilmesi kritiktir. Stresten arındırılmış bir ortamda destekleyici bir bakım, enfekte kuşların ömrünün uzamasına yardımcı olur. İyi bir beslenme, kuvöze ilave ısı, gaganın kesilmesi ve sekonder enfeksiyonların tedavi edilmesinin de etkili rolü vardır. Tüysüz olan bir kuşun vücut ısısını iyileştirebilmek adına bir şal ya da süveterden yararlanılabilir.

Bu virüs, enfekte olduğu kuşların bağışıklık sisteminin kritik derecede baskılanmasına sebep olur. Ölümü ortaya çıkaracak ikincil enfeksiyonlar yaygın görülür. PGTH, insan immün yetmezlik virüsü olan HIV’e çok benzer. PGTH, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve kuşun normalde mücadele edebileceği diğer hastalıklara karşı daha duyarlı hale gelmesine sebebiyet verir.

PGTH ile ilgili Sık Sorulan Sorular

1) Kuşların PGTH’dan Kurtulması Mümkün mü?

PGTH ölümcül seyir gösteren hastalıktır. Bu hastalığın maalesef özel bir tedavisi mevcut değildir.

2) Gaga ve Tüy Hastalığı Olan Bir Kuşun Yaşamı Ne Kadar Sürer?

Enfekte olmuş bir kuş, birkaç aydan birkaç yıla kadar PGTH ile yaşayabilir.

3) Gaga ve Tüy Hastalığında Karşımıza İlk Çıkan Belirtileri Arasında Neler Vardır?

PGTH’nın erken belirtilerinin içerisinde depresyon hali, halsizlik, gelişen anokreksiya, regürjitasyon, kilo kaybı, kan hücresi sayısında azalma ve ishalde mukus oluşumu yer alır. Tüyler, her tüy dökümü ile ilerleyen simetrik bir düzende gevşek, kanayan, kolayca kırılan, dökülen ve ağrılı bir halde olabilir.