Otozomal Baskın Optik Atrofi ve Katarakt

Tanım

Otozomal baskın optik atrofi ve katarakt görme bozukluğu ile karakterize bir göz hastalığıdır. Etkilenen bireylerin çoğu doğumdan itibaren görüş netliğini azaltırken, diğerleri erken çocuklukta veya daha sonra görme sorunlarını yaşamaya başlar. Etkilenen bireylerde, her iki göz de genellikle eşit olarak etkilenir. Bununla birlikte, görme kaybının ciddiyeti, aynı aileden etkilenen üyeler arasında bile, neredeyse normal görüşten tamamen körlüğe kadar değişir.

Otozomal baskın optik atrofi ve kataraktlı kişilerde çeşitli anormalliklerin görme bozukluğuna katkısı vardır. Etkilenen bireyler, hastalığın erken evrelerinde, gözün arkasını kaplayan ışığa duyarlı bir özelleşmiş doku olan retina içindeki bazı hücrelerde ilerleyen bir kayıp yaşarlar. Bu hücrelerin (retinal ganglion hücreleri olarak bilinir) kaybını, görme kaybına katkıda bulunan, gözlerden beyne görsel bilgiyi ileten sinirlerin (optik sinirler) bozulması izler.

Bu sinirlerin atrofisi, sadece göz muayenesi sırasında görülebilen optik sinirlerin anormal derecede solgun görünmesine neden olur. Bu bozukluğu olan çoğu insanda göz merceklerinde bulanıklık (kataraktlarda) vardır. Bu göz anormallikleri herhangi bir zamanda gelişebilir, ancak genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar. Otozomal baskın optik atrofi ve katarakttaki diğer yaygın göz problemleri, gözlerin istemsiz hareketlerini (nistagmus) veya mavi ve yeşil tonlarını ayırt etmeyi zorlaştıran veya imkansız hale getiren renk görme ile ilgili problemleri içerir. 

Otozomal baskın optik atrofi ve katarakt, bazı kişilerde, optik sinirlerin yanı sıra diğer sinirlerin fonksiyonlarında da bozukluklara (nöropati) neden olur. Bu bozukluklar kararsız bir yürüyüş tarzı, kol ve bacaklarda karıncalanma hissi (parestezi), ilerleyen kas sertliği (spastisite), veya ritmik titreme gibi denge ve koordinasyon problemlerine yol açabilir. Bazı durumlarda, etkilenen bireyler, iç kulaktaki anormalliklerin neden olduğu işitme kaybına sahiptir.

Sıklık

Otozomal baskın optik atrofi ve katarakt, dünyadaki 30.000 kişiden 1’ini ve Danimarka’da yaklaşık 10.000 kişiden 1’ini etkilediği tahmin edilen otozomal baskın optik atrofinin bir şeklidir. Otozomal baskın optik atrofi ve kataraktın, otozomal baskın optik atrofi vakalarının sadece yüzde birkaçını temsil ettiği düşünülürken; çoğu vakada optik atrofi tip 1 olarak adlandırılan bir optik atrofi formu oluşturmaktadır.

Nedenler

Otozomal baskın optik atrofi ve katarakt, OPA3 adı verilen bir gendeki mutasyonlardan kaynaklanır.  Bu genin talimat sağladığı protein vücuttaki hücrelerde ve dokularda üretilir. OPA3 proteini, hücrelerin enerji üreten merkezleri olan mitokondrilerin içinde bulunur. Proteinin tam fonksiyonu bilinmemekle birlikte, mitokondrinin şeklinin ile yapısının organizasyonunda ve kontrollü hücre ölümünde (apoptoz) bir rol oynadığı düşünülmektedir. 

OPA3 genindeki mutasyonlar anormal mitokondriyel fonksiyona yol açar. Mitokondri şekilsiz ve düzensiz hale gelir ve enerji üretme yeteneği azalır. Bu kötü işleyen mitokondriyi içeren hücrelerin apoptoza karşı daha duyarlı oldukları görülmektedir. Özellikle, retinal ganglion hücreleri gibi yüksek enerji ihtiyacı olan hücrelerin erken ölmesi muhtemeldir. Akson adı verilen retina ganglion hücrelerinin uzaması optik sinirleri oluşturur, böylece retinal ganglion hücreleri ölürken, optik sinirleri atrofi etkiler ve görsel bilgileri beyne iletemez.

Bununla birlikte, bu etkiler etkilenen bireylerde görüşü azaltır. Buna benzer olarak, vücudun diğer bölümlerindeki sinir hücrelerinin, otozomal baskın optik atrofi ve kataraktlı nöropati bulguları ve semptomları ile sonuçlanan işlevsiz mitokondriden benzer şekilde etkilenmesi muhtemeldir. OPA3 gen mutasyonlarının, otozomal baskın optik atrofi ve kataraktlarda oluşabilecek katarakt ve diğer göz problemlerine nasıl yol açtığı açık değildir.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık, her hücrede mutasyonlu genin bir kopyasının bozukluğa neden olmak için yeterli olduğu, otozomal baskın karakter ile kalıtılır.

Çoğu durumda, etkilenen kişinin hastalığı olan bir ebeveyni vardır.

Hastalığın Diğer İsimleri

• Otozomal dominant atrofi tip 3 
• OPA3
• OPA3, otozomal dominant
• Optik atrofi ve katarakt, otozomal dominant
• Optik atrofi tip 3
• Optik atrofi, katarakt ve nörolojik hastalık

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/autosomal-dominant-optic-atrophy-and-cataract

Görsel Kaynak: https://goodvisionforlife.com.au/2018/07/09/everything-you-need-to-know-about-cataracts/

Editör: Sibel ÖNCEL