Nurgül Kılıç
Giriş
St. Louis’deki Washington Üniversitesi’nin yaptığı yeni araştırmada, vahşi hayvanlarda yaygın olarak görülen parazit enfeksiyonlarının karasal ekosistemler üzerindeki etkisinin basamaklı sonuçlarını vurgulamak için matematiksel bir model ve küresel bir meta-analiz kullanıyor.
Parazitler, konakçılarının ve konakçı popülasyonların fizyolojisi ve davranışları üzerindeki olumsuz etki gösterirler ama bu etkiler, yaşadıkları ekosistemlerde dikkate alınmadığını Washington Üniversitesi, Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı’nda yayınlanan çalışmanın ilk yazarı Amanda Koltz söylüyor.
Koltz, bu çalışmada, yaygın parazit enfeksiyonlarının otçul oranlarını azalttığını böylece bitki topluluklarını etkileyen trofik aşamaları etkileyebileceğini gösterdikleri ve ayrıca bu çalışmanın, doğal ekosistemlerdeki parazit enfeksiyonlarının ekolojik sonuçlarıyla ilgili bilgi boşluğunu doldurmaya yardımcı olduğunu belirtti.
Saint Louis Hayvanat Bahçesi Koruma Tıbbı Enstitüsü direktörü Sharon Deem, “Geviş getiren hayvanların ve parazitlerinin yaşadığı ekosistemler üzerindeki bu etkileri daha iyi anlamak için parazitlerin bireysel konakçılar ve ev sahibi popülasyonlar üzerindeki etkilerini ele alan geleneksel çalışmaların yeni çalışmalar ile genişletilmesi gerektiğini söyledi.
Bu çalışmanın bütçesi Washington Üniversitesi, Missouri Botanik Bahçesi ve Saint Louis Hayvanat Bahçesi arasındaki bir ortaklık olan Living Earth Collaborative tarafından finanse edilip disiplinler arası ve uluslararası bir çalışma grubu tarafından yürütülmüştür. Bu ekipte vahşi yaşam veterinerleri, biyologları ve epidemiyologları, ekosistem ekolojistlerini, modelleyicileri ve bulaşıcı hastalık uzmanlarını içermektedir.
Sizi Ne Yiyor?
Geyik, bizon, zürafalar, ceylanlar ve antiloplar geviş getirenler olarak bilinen toynaklı hayvanlardır: Yeme alışkanlıklarının yerel ekosistemler üzerinde ölçülebilir etkileri olan vejeteryanlardır. Mesela, bir bahçede otlayan bir geyiğin ne kadar yeşillik tüketebileceğini ve onun bağırsak ve dokularındaki parazitleri düşünün bu geyik çimenlerde dolaşırken bağırsaklarını ve dokularını işgal eden çok sayıda parazit için başlı başına bir dünyadır.
Yapılan araştırmalar sonunda, konakçılarını öldüren parazit türlerinin ekosistemler üzerinde yırtıcı hayvanlara benzer şekillerde aşamalı olarak etkileri tetikleyebileceği ön görüp öldürücü olmayan parazit enfeksiyonlarının etkilerinin de üzerinde durulmuştur
Araştırmacılar, helmint parazitlerinin geviş getiren konaklar üzerindeki hem öldürücü hem de öldürücü olmayan etkileri ile trofik basamakları başlatma potansiyelini daha iyi anlamak için bir matematiksel model ve küresel bir meta-analiz kullandılar.
Konak ölümünü artıran ölümcül enfeksiyonların ekosistemdeki etkilere sahip olma potansiyeli yada öldürülen konakçılar ekosistemde önemli bir rol oynadığından, biraz sezgiseldir. Örneğin, Yale Üniversitesi’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji profesörü Vanessa Ezenwa, 1960’lardan önce Sahra altı Afrika’da milyonlarca geviş getiren hayvanı öldüren bir virüs olan sığır vebası, antilop ölümleri üzerindeki etkisiyle Serengeti ekosistemindeki ağaç yoğunluklarını değiştirdiğini ve bu modellemenin ölümcül olmayan enfeksiyonların, daha az bilinir olmasına rağmen, ekosistemler üzerinde aynı etkiyi gösterdiğini düşünüyor ve meta-analizin, doğada helmint parazitlerinin öldürücü olmayan etkilerinin yaygın olduğunu gösterdiğini belirti.”
Dave Civitello’nun Emory Üniversitesi’nde yaptığı modelleme de ise, ren geyikler ve ren geyiğiklerinden alınan örneklerdeki parazitlerinden yararlandı.
Karibu ve helmintleri, tundra ekosistemlerinde karibuların ekolojik, ekonomik ve kültürel önemi ve iklim değişikliğinin sistem için oluşturduğu süregelen hastalıklar dolayısıyla en iyi çalışılmış vahşi ruminant-parazit sistemleri arasındadır.
Washington Üniversitesi Sanat ve Bilim bölümünde biyoloji profesörü Rachel Penczykowski “Modellerinin, parazitlerin konakçılarına farklı yollarla zarar verdiğini keşfetmelerini sağladığı ve parazit enfeksiyonlarının karibu konakçılarının popülasyon yoğunlukları ve onların bitki ve liken besin kaynakları üzerindeki etkilerini öğrenmek için kullandıklarını bunun sonucunda da parazit enfeksiyonlarının üç tane spesifik zarara neden olduğunu gözlemlediklerini belirtti. Bu zararlar konakçının hayatta kalmasına, beslenme oranlarına veya üremesine verilen zararın ve kademeli bir etkiye neden olabileceğini yani otçulların hastalıklarının bitkiler için önemli olduğudur dedi.”
Bilim insanları, helmint enfeksiyonları ile doğada serbest yaşayan geviş getiren konakların aynı temel özellikleri arasındaki bağlantıları araştırdılar .Yapılan araştırmalar sonucunda, helmint enfeksiyonlarının konakçıların beslenme oranlarını azalttığını, ancak konakçının hayatta kalması veya doğurganlığı ile ilgili olmadığını sonucuna ulaştılar.
Koltz bu durumu kısaca ölümcül olmayan parazit enfeksiyonlarının muhtemelen yaygın olduğunu ancak gözden kaçırılan ekolojik sonuçları olabileceğini söyledi.
“Helmint parazitlerinin geviş getirenlerin serbest yaşayan popülasyonlarında her yerde bulunduğunu düşünürsek, bulgular geviş getirenlerin küresel otçulluk oranlarının, yaygın helmint enfeksiyonlarından kaynaklanacak olandan daha düşük olduğunu gösteriyor.” “Geviş getiren otçulluğu azaltarak, bu yaygın enfeksiyonlar daha yeşil bir dünyaya katkıda bulunabilir.”
Kaynak: https://phys.org/news/2022-05-nonlethal-parasites-wild-hosts-ecosystem.html
Görsel Kaynak: https://scx1.b-cdn.net/csz/news/800a/2022/nonlethal-parasites-re-1.jpg
Editör: Selin Su GÜNDÜZ