Nicholas Culpeper Kimdir?

Tanım

Tarihe damga vurmayı isyancılara bırakın. Bitki dünyasının “kötü çocuğu” düşünüldüğünde akla gelen ilk isim İngiltere’de 17. yüzyılda yaşamış olan eczacı ve tıp adamı Nicholas Culpeper’dır. Kısa yaşamına karşın anlam dolu olan hayatıyla Nicholas “insanlığın bitki uzmanı” olarak bilinecekti.

Nicholas’ın en ünlü eseri 1653’te yayınlanmış olan The English Physician, şu anki adıyla Culpeper’s Herbal’dır. Çalışması çeşitli bitkilerin medikal kullanımı ve tıbbi bitkilerin tanımlarını Latince’den İngilizceye çevirmiştir. Böylelikle Nicholas bitkisel tedavileri daha erişilebilir hale getirmiştir.

Çocukluk Dönemine Bakış

Asi bitkici’nin hayatı trajediden başka bir şey değildi. Nicholas Culpeper, Rahip Nicholas Culpeper ve eşi Mary’nin tek oğlu olarak 16 Ekim 1616’da dünyaya geldi. Aristokrat ve toprak sahibi bir ailede doğdu. Zamanında bir çok kişinin mahrum kaldığı bir ayrıcalıktı. Babası, doğumundan 2 hafta öncesinde vefat etti. Birkaç ay öncesinde Ockley Malikanesi Lordu olarak atanan genç din adamı için oldukça talihsiz bir durumdu.

Mary, eşini defnettikten sonra babasıyla tanışamayacak olan oğluna babasının ismini verdi. Sonrasında Ockley Malikanesinden ayrılıp genç Nicholas’ı da yanına alarak ailesinin yanına Sussex, Isfield’a gitti.

Nicholas’ın doğduğu zamanda, tıp bilgisi sadece lisanslı doktorların bulunduğu ayrıcalıklı bir azınlıkla sınırlıydı. Birçok çocuk gibi Nicholas da Dünya’nın nefes kesen harikalarına hayranlık duyarak büyüdü ve büyük babasından, Rahip William Attersole’dan, etkilenmişti.

Rahip William Attersole, Aziz Margaret Klisesi’nin bakanıydı. Katı, sert ve entelektüel kişiliğe sahipti. Bu nedenle torununun yetiştirilme eğitimine büyük saygıyla yaklaştı. Rahip Attersole torunu için bir çok arzusu vardı. Bunlar arasında kendi öğrenim gördüğü Cambridge’de torununun da okumasıydı. Rahip Attersole aynı zamanda dindar bir Purist olarak da bilinirdi. Kendisinin kaleme aldığı bir çok İncil yorumu ve teolojik eserleri bulunmaktadır.

Nicholas büyükbabasından Latince ve Yunanca okumayı ve yazmayı öğrendi. Küçük yaşta yıldızlara ilgi duyan Nicholas, büyükbabasının kütüphanesinde astroloji adına kitaplar okudu. Sonrasında William Turner’ın “Herbal” isimli kitabını keşfetti. Böylelikle Nicholas’ın tıbba, tıbbi bitkilere ve bitkilere ilgisi ateşlendi. Büyükbabası Nicholas’ın okuma materyallerini İncil ile sınırlayana kadar Nicholas büyükbabasının kütüphanesinde saatlerce kitaplara göz attı.

İsteksiz İlahiyatçı

1632’de 16 yaşına basan Nicholas büyükbabası vasıtasıyla Cambridge Üniversitesi’ne gönderildi. Büyükbabasının kilise bakanı olma hayallerini gerçekleştirecek olan genç asi teolojiye ilgi göstermeyip Hipokrat ve Galen’in tıbbi eserlerine ilgi duydu. Nicholas hayal kırıklığının acısını akranlarıyla içki ve sigara kullanarak büyükbabasından çıkardı.

Nicholas, varis Judith Rivers’a çılgınlar gibi aşık olmuştu. Zengin ve nüfuzlu bir aileden gelen Judith ile olan birlikteliğinin skandal olduğunu bilen Nicholas birlikte kaçmayı umuyordu. Hollanda’ya yelken açıp, yerleşebilecekleri bir plan yaptılar.

Ancak, Lewes’deki randevuları sırasında sevgilisinin aracına yıldırım çarptı. Olayda Judith hayatını yitirdi ve Nicholas harap oldu. Sonrasında Nicholas çalışmalarını yarıda bırakarak kendisini tecrit etti.

Kişisel trajedileri devam etti. Bir yıl sonra annesi meme kanseri nedeniyle hayatını kaybetti ancak dedikodular oğlunun varisle olan ilişkisini öğrendikten sonra şoktan öldüğünü söyleyecekti. Bu, Nicholas’ın Cambridge’deki çalışmalarını bırakmasına neden oldu.

Elbette, hayal kırıklığına uğrayan büyükbabası Nicholas’ı aile servetinden mahrum bıraktı. Ancak büyükbabası torununu usta eczacı Daniel White’ın yanında çıraklık eğitimi alması için bağlantılarını kullandı. O günden sonra büyükbabası dönek torunuyla olan tüm bağlarını kopardı.

Baştan Başlamak

Nicholas yaklaşık 5 yıl boyunca tıbbi bitkileri kategorileştirerek çıraklık yaptı. Ancak, astrolojiye olan ilgisini hiçbir zaman kaybetmedi ve sonrasında William Lilly’nin eserlerine hayran kaldı. Astrologla tanışabilme şansı Nicholas’ın astrologun çalışmalarına olan ilgisini artırmış ve daha sonra mücadele eden çırağa ilham getirmişti.

Nicholas, 1639’da, varlıklı tüccar babasından varis olan Alice Field ile evlendi. Böylelikle sözleşmeli çıraklık görevini bırakabildi. Kendisi ve karısı için ev satın alıp Londra’nın fakir bölgelerinde dükkan açtı.

Ayrıca kendini astrolog, botanikçi ve doktor olarak adlandırdı. Bu davranışı sadece kalifiye olanların zanaati uygulayabileceğini düşünen Eczacılar Cemiyeti ile uyuşmadı. Eczacılar Cemiyeti için Nicholas’ın aksiyonları tamamiyle bir meydan okumaydı.

Halkın Adamı

Kısa zamanda fakirler için şifacı olarak ün kazandı. Onlara zor durumlarında sempati duydu çünkü kendisi de aynı zorluklarla mücadele etmişti. Oldukça çalışkandı, günde yaklaşık 40 hasta bakıyordu. Muayenelerini çok az ya da hiç ücret almayarak gerçekleştiriyordu.

Büyükbabası 1640’ta hayata gözlerimi yumdu. Büyükbabası vasiyetinde, torununun suratına son bir tokat olarak, 40 şilin bıraktı. Ancak bu Nicholas’ı şaşırtmadı neticesinde kendisini ailede çok büyük bir yükmüş gibi davranan otoriter büyükbaba olarak görmekteydi.

Savaş Zamanında Hizmet

1642’de patlak veren İngiliz İç Savaşı’nda Nicholas ordunun çağrısını kabul etti ve ön saflarda Püritenlerle savaş istemişti. Ancak tıp bilgisi dolayısıyla saha cerrahı olarak orduda görev aldı. Yanına sadece tıbbi bitkileri almıştı. Kısa süre sonra bulunduğu piyadenin komutanı olarak görevlendirildi.

Bir gün çatışmada tüfekle vuruldu. Püritenler o gün galip gelmiş olsa dahi Nicholas’ın savaş alanındaki günleri bitmişti.

Herkes İçin Karşılanabilir Tedavi

Londra’daki yoksullar arasında çalışmak Nicholas’ın tıbbi tedavinin sadece ayrıcalıklı sınıfla kalmaması gerektiğine dair fikrini ateşlemişti. Bu, onun alışılmadık tedavi yöntemi kulan bir hain olduğunu düşünen meslektaşları arasında tartışmalara yol açtı.

Bitkisel ilaçları ihtiyacı olanlara ulaştırmak amacıyla Nicholas Pharmacopia Londonesis’i Lantince’den İngilizce’ye çevirdi. Bu Kraliyet Hekimler Koleji tarafından hoşnut karşılanmadı. Kitabının cildi 1649’da A Physical Directory olarak basıldı.

Sonrasında asi hekim, günümüzde dahi kullanılmaya devam eden birçok kitabı yazdı ve yayınladı. 1651’de ebelere verilen eğitimin eksikliğinden şikayet eden ebeler için A Directory for Midwives’ı yayınladı. En ünlü eseri 1653’te yayınlanan günümüzde Culpeper’s Herbal olarak bilinen The English Physician’dır. Kitabın içeriğinde çeşitli bitkiler ve tıbbi kullanımlarına dair Doktorlar Koleji tarafından yapılan Latince açıklamaların İngilizce çevirisi bulunmaktadır.

Savaş sırasında aldığı yara nedeniyle sağlığı gittikçe kötüleşti. Uzun bir süre tüberkülozla mücadele veren Nicholas Culpeper, 10 Ocak 1654’te 38 yaşında öldü. Ardına eşi Alice ve 7 çocuğunu bırakmış olmasına rağmen yalnızca bir çocuk, Mary, babasından uzun yaşayacaktı.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/nicholas-culpeper/

Görsel Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Nicholas_Culpeper._Line_engraving%2C_1655._Wellcome_V0001380EL.jpg

Editör: Doğa DEMİRBAŞ