BScs. Habibe GÖREN
Neandertal veya Denisova DNA’sına Sahip Olmak Ne Anlama Geliyor?
Neandertal ve Denisova gibi tarih öncesi insanlardan bizlere, bir insan DNA’sının ne kadarının miras olarak aktarıldığını doğrudan tüketiciye yönelik birçok genetik test şirketi bugüne kadar yapmış olduğu çalışmalarla gözler önüne seriyor. Neandertal ve Denisova atalarından miras olarak bize aktarılan DNA miktarı, bilim insanları tarafından yüzdelik olarak ifade edilir. Modern insanlardaki Neandertal DNA miktarı, Afrika’daki insan popülasyonunda sıfır ya da sıfıra yakın olmakla birlikte, Avrupalı insanlarda bu oran yüzde bir, Asyalı geçmişe sahip insanlarda ise yüzde iki düzeyindedir. En yüksek Denisova DNA’sı, yüzde 4-6 oranında Malezya popülasyonunda, bu oran Güneydoğu Asya ve Pasifik Ada’larında bulunan insan popülasyonlarında düşük, elbette dünyanın başka bölgelerinde ise daha düşük olmakla birlikte, yeri geldiğinde tahmin edilemez boyuttadır.
40.000 yıl önce nesli tükenmiş olan, yaklaşık 400.000 yıl öncesine kadar da Avrupa ve Batı Asya’da yaşadığı bilinen Neandertaller, eski (arkaik) bir insan popülasyonudur. Denisovalar ise Asya’da yaşamış, erken dönem insanlarının başka bir popülasyonu olmakla birlikte Neandertaller ile uzaktan akraba olan bir insan popülasyonudur. Bu erken dönem insan popülasyonu hakkında bilim insanlarının elinde sınırlı sayıda bilgi vardır çünkü Denisovalılar ile ilişkili az miktarda fosil kalıntılarına ulaşılmıştır. Kesin olarak bilinen şudur ki, Neandertaller, modern insanlar ve Denisovalıların birbirleriyle olan ilişkileri konusunda halihazırda çalışmalar sürdürülüyor ve insanlık tarihi aydınlatılmaya çalışılıyor. Bununla birlikte araştırmalar, modern insanların Neandertal ve Denisovan popülasyonları ile bir dönem çakıştığını ve birlikte üreyebildiklerini (melezleştiğini) göstermiştir. Sonuç olarak, günümüzde yaşayan çoğu insan bu uzak atalardan küçük miktarlarda genetik materyal almıştır.
Bilim insanları, Avrupa ve Asya’da keşfedilen fosilleri kullanarak Neandertal ve Denisova genomunu sekansladı. Bu genetik bilgi, araştırmacılara eski dönem insanları hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaları konusunda yardımcı oluyor. Genomun, hangi bölgelerinin arkaik insanlarla paylaşıldığını ve hangi bölgelerinin farklı olduğunu belirlemek araştırmacıların modern insanları, soyu tükenmiş en yakın akrabalarımızdan neyin ayırdığını bulmalarına da yardımcı olacaktır.
Neandertal ve Denisova DNA miktarlarına ek olarak, doğrudan tüketiciye yönelik bu genetik test belirli özelliklere etki eden atalarımızdan miras olarak alınan birkaç genetik varyasyon hakkında önemli bilgilerde içerebilir. Araştırmalar, arkaik insanlardan miras kalan bazı genetik varyasyonların, modern insanlarda saç dokusu, boyu, koku alma duyusunun hassasiyeti, bağışıklık tepkileri, yüksek seviyelere adaptasyonlar ve diğer özelliklerde rol oynayabileceğini öne sürer. Bu varyasyonlar, belirli hastalıkların gelişme riskini de etkileyebilir. Bununla birlikte, Neandertal veya Denisovan genetik varyantlarının hastalık riski üzerindeki önemi hala aktif bir çalışma alanıdır ve tüketiciye yönelik doğrudan test sonuçlarının çoğu şu anda bunları içermemektedir.
Bir kişinin, Neandertal veya Denisovalı atalarıyla ne kadar ortak DNA’sı olduğunu bilmek ilginç olabilir ancak bu veriler, bir kişinin mevcut sağlığı veya belirli hastalıkları geliştirme olasılığı hakkında pratik bilgiler sağlamaz. Arkaik insanlarla az ya da çok ortak DNA’ya sahip olmak, bir kişinin nasıl “evrimleştiği” hakkında bilim insanlarına bilgi vermemekle birlikte, güç veya zekaya dair herhangi bir gösterge de sunmaz. Yapılan bilimsel çalışmalarda şimdilik, bir kişinin Neandertal veya Denisovan atalarından miras kalan belirli genetik varyantlarını bilmek, yalnızca birkaç fiziksel özellik hakkında sınırlı düzeyde bilgi sağlıyor.
Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/understanding/dtcgenetictesting/neanderthaldna/
Görsel Kaynak: https://onedio.com/haber/neandertallerle-akrabaligimizin-bilinenden-fazla-oldugunu-kanitlayan-15-genetik-ozellik-737560
Editör: Elif Berfin KORGAN