Mert Yalçıntaş
İçindekiler
Tanım
Mezotelyomanın teşhisi biraz zor olabilir çünkü semptomları diğer hastalıklara çokça benzer ve mezotelyoma hücreleri diğer kanser hücreleriyle aynı görülebilir hatta normal hücre gibi bile görünebilir!
Mezotelyomanın teşhisi genellikle nefes darlığından ya da acıdan şikayetçi olunarak hastaneye ya da aile hekiminize gitmekle başlayabilir. Geçmişte asbeste maruz kalmış olabileceğinizi düşünüyorsanız doktorunuza bunu belirtmelisiniz aksi taktirde doktorunuz direkt olarak mezotelyomayı düşünmeyecektir. Hatta bazı durumlarda birçok teste rağmen doktorlar emin olamayıp tekrar testlere girilmesini talep edebilir.
Genel Testler
Genel sağlınız hakkında bilgi vermek amacıyla kan testleri ve X-ışınları size öncülük edebilir.
- Kan testleri: Genel sağlığınızın kontrolü ve doktorunuzun vücudunuzdaki kan hücreleri, böbrek ve karaciğerlerinizin doğru çalışıp çalışmadığını tespit edebilmesi için yapılır. Bu yöntem, hastalıklara karşı ne kadar hazırlıklı olduğunuzu görmeye yardımcı olur. Mezotelyoma, genelde kan testiyle teşhis edilmez ama yine de kan testinin sonuçları kanser hücrelerinin işaretçilerini gösterebilir.
- X-Işınları: Eğer plevral mezotelyoma şüphesi varsa akciğerlerinizdeki değişime, plevradaki incelmeye, akciğer-göğüs kafesi arasındaki sıvıya bakmak için röntgene gireceksiniz demektir. Peritoneal mezotelyoma için ise bu yöntem, karnınızdaki periton sıvısındaki değişimlere bakmaya yardımcı olacaktır.
Bilgisayarlı Tomografi (CT Taraması)
Bilgisayarlı tomografı (CT), vücudun içinde istenen alanın detaylı bir resmini bilgisayar ve röntgen kullanarak oluşturur. Süreç, vücutta herhangi bir acıya neden olmaz ve 30 dakika civarında sürer. Taramadan önce kişiye iyot kontrast boyası verilir, bunun nedeni tarama resimlerinin kalitesini artırmaktır.
Bilgisayarlı Tomografi Taraması, göğüste veya karındaki tümörlerin ve tabaka incelmelerinin yerini gösterir. Ayrıca eğer mezotelyoma başka organlara sıçramışsa (metastaz) bunu da gözler önüne koyabilir. Bu taramalardan elde edilen bilgiler ise test için doku almanın en iyi yolunu bulmak amacıyla kullanılır.
Biyopsi
Biyopsi, mezotelyomanın teşhisi için kullanılan ana testtir. Bir doku örneğinin alınması ve mikroskop altında patolog denilen uzman doktorların incelemesine denir.
Patologlar, hücre değişikliklerine bakarak tümörün mezotelyoma olup olmadığını, eğer mezotelyoma ise de türünü tespit eder. Mezotelyomanın sınıflandırması genelde mikroskop altındaki görüntüsüne göre yapılır (Vakaların yaklaşık %27’sinde sınıflandırma yapılamamıştır.).
Mezotelyoma hücrelerinin üç farklı sınıfı vardır:
- Epiteloid (Vakaların Yaklaşık %70’i): Hücreler normal mezotelyal hücrelere benzer.
- Sarkomatoid (Vakaların Yaklaşık %10-15’i): Hücreler değişir ve fibröz dokudaki hücreler gibi görünmeye başlar.
- Karışık ya da Bifazik (Vakaların Yaklaşık %10-15’i): Epiteloid ve sarkomatoid hücrelerden oluşur.
Biyopsi Yöntemleri
Biyopsi birkaç farklı şekilde alınabilir. Biyopsi tercihi kişinin genel sağlığı ve fitliğine göre aynı zamanda da tümörün en sağlıklı görüntülenebileceği yer olarak değişecektir. Anahtar deliği ameliyatı (VATS veya laparoskopi), hem doku hem de sıvı örneklerinin alınmasını kapsadığından en yaygın biyopsi tekiniğidir.
Video Yardımlı Torrakoskopik Cerrahi (VATS)
Bu teknik, akciğerlerin astarından(plevra) doku örneği elde etmek için kullanılır. Genel bir anestezi uygulanır ve ardından göğüsteki birkaç küçük kesikten ışıklı ve kameralı ince bir tüp yerleştirilir. Doku örnekleri test ve incelemeler için laboratuvara gönderilir.
Eğer sıvı akciğer etrafında birikmişse ve nefes darlığı yaratıyorsa, fıçılar ile boşaltılabilir ve sıvının tekrar birikmesini önlemek için bir plörodeziniz olabilir.
Laparoskopi
Bu yöntem karın astarından (periton) bir doku örneği almak için kullanılmaktadır. Genel anestezi verilir ardından da karına küçük kesikler atılarak ışıklı ve kameralı ince bir tüp yerleştirilir. Doku örnekleri tüplerden alınarak test için laboratuvara gönderilir.
Karında sıvı birikmişse laparoskopi esnasında boşaltılabilir.
BT Rehberliğinde Çekirdek Biyopsisi
Eğer büyük bir kitle varsa ve sıvı yok ise VATS veya laparoskopi yerine Bilgisayarlı Tomografi eşliğinde çekirdek biyopsisi uygulanabilir.
Lokal anestezi uygulanır ve akciğer ya da karnın astarından ince bir doku çekirdeği çıkarılmak için deriden içi boş bir iğne sokulur. İğneyi yönlendirmek için BT taraması kullanılır.
30 dakika masada hareketsizce uzandırılır. Daha sonrasında birkaç saat radyoloji süitinde yatırılır ve olası komplikasyonlar izlenir.
Daha Az Yaygın Olan Testler
- Pet Taraması: Damarlara az miktarda radyoaktif glikoz çözeltisi enjekte edilir ve tarayıcıda kanser hücrelerini daha parlak göstermesi sağlanır.
- Özel Lekeler: Mezotelyomanın teşhisinin onaylanması amacıyla patologlar bazen normal testlere ek olarak doku üzerinde özel lekeler kullanarak testler yapabilirler.
Mezotelyomanın Evrelenmesi
Evreleme, kanserin başlangıç bölgesinden farklı yerlere yayılma durumunu ve eğer yayılmışsa ne kadar yayıldığını tanımlamaya verilen isimdir. Doktorlar, farklı mezotelyoma türlerini evrelemek için belirli yöntemlere başvururlar.
Plevral mezotelyoma için tavsiye edilen yöntem Uluslararası Tümör-Nod-Metastaz (TNM) Evreleme sistemidir. Peritoneal mezotelyoma için ise genellikle “Periton Kanseri İndeksi (PCI)” kullanılır. PCI ne kadar yüksek ise yayılma oranı o derece fazladır.
Mezotelyoma evrelenmesi için kullanılan ana test Bilgisayar Tomografisi taramasıdır. Daha önce mezotelyoma şüphesi yaşadıysanız BT öncülüğünde çekirdek biyopsisi esnasında tarama yaptırmış olabilirsiniz ve eğer BT ilerlemiş hastalık gösteriyorsa, başka bir BT taramasına gerek kalmayabilir.
Ameliyat öncesi testler
Radikal cerrahi uygun görülmüşse, mezotelyomanın diğer bölgelere yayılmasını(metastaz) kontrol etmek için bazı ek testler yapılabilir. Testler aşağıdakiler gibi olabilir:
- FDG-PET Taraması: Vücuda enjekte edilen düşük seviye radyoaktif bir ilacın radyasyonu tespit edilir.
- MRI Taraması: Vücuttaki yumuşak dokuların ayrıntılı ve bölgesel resimlerini oluşturmak için güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanılır.
- Endobranşiyal Ultrason (EBUS): Biyopsi için lenf düğümlerini tanımlamak amacıyla boğaza küçük probu olan bir tüp konumlandırılır.
- Cerrahi Evreleme: Cerrah, vücudun farklı bölgelerinden lenf nodu ve doku örneği çıkarabilir. Yalnızca plevral mezotelyoma için yapılır.
Prognoz
Mezotelyoma, farklı insanlarda farklı şekillerde kendini gösterir. Prognozu etkileyecek büyük bir semptom göstermeden önce bile kişide aylarca mevcut şekilde süregelebilir. Teşhisten sonra hastalığın ilerlemesi daha hızlı veya daha ağır seyredebilir, eğer ilerleme yavaşlamışsa kişi birkaç yıl daha fazla yaşayabilir.
Doktorunuz sizinle prognozu tartışırken aşağıdakiler de dahil bazı faktörleri değerlendirecektir:
- Mezotelyoma hücresinin cinsi,
- Evresi,
- Halihazırda sizde görülen semptom,
- Size uygulanacak olan tedavi,
- Kan hücresi sayınız (normal kan hücresi seviyesine sahip insanlar daha iyi prognoza sahiptir),
- Genel sağlığınız (prosedürlerden sonra hızlı şekilde iyileşme, daha iyi sonuç önerebilme eğilimindedir).
Evrelemenin doktorların tedavi planına yardımcı olduğu bir gerçek fakat mezotelyoma hastalarında her zaman işe yaramayabilir. Bunun nedeni ise mezotelyomanın ne kadar hızlı ilerleyeceğini bilmemek ve tahmin edememektir.
Eğer kanser erken teşhis edilirse sonuç o derece iyi olur fakat kanser ileri evrelere ulaşmışsa başarılı tedavi edilmesi zorlaşır ve öncelik, hayat kaliteniz için semptomları azaltmak olacaktır.
Görsel Kaynak: https://about-pleuralmesothelioma.blogspot.com/2021/01/
Editör: Yasemin CANKAT