MAPK Yolağı

Tanım

MAPK yolağı, en önemli kanser sinyal yolaklarından birisidir.   MAPK yolağına ait olan bir dizi sinyal, hücre dışından gelen sinyalleri hücre içinde çekirdeğe ileterek hücre çoğalması, hücre yaşamı, anjiyogenez ve invazyonu tetiklemektedir.

Açıklama

Her MAPK yolağı MAPKKK, MAPKK ve MAPK olmak üzere üç protein kinaz grubu içermektedir. MAPK yolağı ERK1/2, JNK12/3 p38 kinaz ve ERK5 olarak bilinen ve farklı uyarıcılar ile etkinleştirilen dört farklı yolaktan oluşmaktadır. Bu dört MAPK yolağının arasında RAS-RAF-MEK-ERK1/2 yolağı hayatta kalma ve hücre çoğalmasındaki anahtar rolü nedeniyle günümüz kanser tedavilerinde hedef olarak kullanılmaktadır [1]. Çoğalma sinyallerine cevap olarak, dimer oluşturan reseptör tirozin kinazlar Ras proteininin GTP’ye bağlanmasını tetikler ve Raf proteininin sitozolden hücre zarına geçerek etkin konuma geçmesine neden olur. Etkinleştirilen Raf proteini, MEK1 ve MEK2’ye fosforil grubu ekler. Fosforillenme sonucunda etkinleştirilen MEK1 ve MEK2 ERK1’i ve ERK2’yi, sırasıyla, p44 ve p42 bölgelerinden tirozin ve tironin amino asitlerinden fosforilleyerek etkinleştirir. Etkinleştirilen ERK1/2, çekirdeğe girerek birçok transkripsiyon faktörünü uyarır. Aktifleşen Myc, CREB ve Fos gibi birçok hücre döngüsü proteini, hücresel süreci kontrol eder (Şekil 1) [1].

Kanser hücrelerinin yaklaşık %90’ında bozulmuş olan MAPK yolağının bir görevi de Mcl-1, Bim, Bad, Bcl-2 ve kaspaz-9 gibi proteinlerin ifadesi ve işlevini etkileyerek dolaylı yoldan hücre ölümünü (apoptoz) düzenlemektir. [1, 2, 3].

Kaynaklar:

1. Memiş, Nejdet. P53 proteininin kanser metabolizmasındaki rolü. Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2020.
2. Cheng, Y., G. Zhang, and G. Li, Targeting MAPK pathway in melanoma therapy. Cancer and Metastasis Reviews, 2013. 32(3-4): p. 567-584.
3. Gollob, J.A., et al. Role of Raf kinase in cancer: therapeutic potential of targeting the Raf/MEK/ERK signal transduction pathway. in Seminars in oncology. 2006. Elsevier.

Görsel Kaynak: https://www.shutterstock.com/tr/image-illustration/illustration-human-cells-169487015

Editör: Sibel Öncel