Leber Konjenital Amorozisi

Tanım

Leber Konjenital Amorozisi, temel olarak gözün (1* ) arkasındaki renk ve ışık algısında özel görevi olan ağ tabaka (retina) dokusunu etkileyen genetik bir nadir göz rahatsızlığıdır. Genellikle bu hastalığa sahip bireylerde, şiddetli görme bozukluğu çocuklukta başlar. Bu görme bozukluğu, zamanla çok yavaş bir şekilde ağırlaşabileceği gibi çoğunlukla sabit seyreder.

 

Leber Konjenital Amorozisi, ışığa duyarlılığın artması (fotofobi), gözün istemsiz şekilde hareket etmesi (nistagmus), ileri derecede yakını görememe (hiperopi) gibi başka göz sorunları ile de ilgili olabilmektedir. Göz bebekleri, genel olarak göze ışık girdiğinde genişler ve daralır. Leber Konjenital Amorozisi durumunda ise göz bebekleri ışığa karşı olan bu tepkisini çok daha yavaş gösterebildiği gibi hiçbir yanıt da vermeyebilir. Ayrıca, gözün saydam tabakasının (kornea), konik ve normalden ince olduğu keratokon rahatsızlığı da ortaya çıkabilir.

Franceschetti okülodijital işareti adı verilen, gözü parmakla ovalama, itme gibi hareketlerle baskının söz konusu olduğu özel bir davranış, Leber Konjenital Amorozisi hastalığının önemli bir belirtisidir. Araştırmacılar, bu durumun hastalığa yakalanan çocuklarda çukur gözlülüğe ve keratokona neden olabileceğini düşünmektedir.

Bazı nadir durumlarda Leber Konjenital Amorozisi’nin belirtilerini taşıyan kişilerde, gelişme geriliği ve zihinsel engellilik görülmesine rağmen bu kişilerin Leber Konjenital Amorozisi hastası mı yoksa benzer belirtileri olan başka bir sendroma mı yakalandıkları hala belirsizliğini korumaktadır.

Leber Konjenital Amorozisi’nin en az 13 farklı türü tanımlanmış durumdadır. Bu türlerin birbirinden ayrılan özellikleri ise altta yatan kalıtsal etkenler, görüş kaybı biçimleri ve ilgili göz anormallikleridir.

Sıklık

Leber Konjenital Amorozisi, her 100 bin yenidoğandan 2’sinde veya 3’ünde ortaya çıkar. Bu hastalık, çocuklarda görülen körlüğün en sık rastlanan nedenlerinden biridir.

Nedenler

Leber Konjenital Amorozisi, normal görüş için önemli olan en az 14 gendeki mutasyonlardan kaynaklanabilir. Gözün ağ tabakasının (2* ) gelişiminde ve işlevinde bu genlerin çeşitli katkıları vardır. Örneğin, bu hastalıkla ilişkili bazı genler, ışık almaçlarının normal gelişimi için gereklidir. Diğer genler ise, fototransdüksiyon sürecine katılırlar. Bu aşamada göze giren ışık, daha sonra beyne gönderilecek olan elektrik sinyallerine dönüştürülür. Yine başka genler, silya adı verilen tüycüklerin işlevi için görev görür. Bu tüycükler, birçok hücrenin yüzeyinden dışarıya uzayan parmak şeklindeki mikroskobik yapılardır ve görme dahil birçok duyusal girdinin algılanmasında önemli rol oynar.

Leber Konjenital Amorozisi ile ilgili herhangi bir gende meydana gelebilecek mutasyonlar, ağ tabakanın işlevini bozarak erken görme kaybına neden olur. Özellikle CEP290, CRB1, GUCY2D ve RPE65 genlerindeki mutasyonlar bu hastalığın en yaygın nedenlerini oluşturur. Leber Konjenital Amorozisi, nadiren diğer genlerdeki mutasyonlardan kaynaklanır. Vakaların yaklaşık olarak yüzde 30’unda ise hastalığın sebebi bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Leber Konjenital Amorozisi, genellikle otozomal çekinik bir modelde (3*) kalıtılır. Otozomal çekinik kalıtım, belli bir genin her bir hücredeki iki kopyasının da mutasyona uğraması anlamına gelir. Otozomal çekinik bir hastalığı olan birinin annesi ve babası, söz konusu mutasyonlu genin birer kopyasını taşırlar fakat sıklıkla hastalığın belirtilerini göstermezler.

Leber Konjenital Amorozisi, CRX veya IMPDH1 genlerindeki mutasyonlardan kaynaklanırsa bu rahatsızlık, otozomal baskın bir kalıtım (4* ) gösterir. Otozomal baskın modelde ise mutasyonlu genin her bir hücrede tek bir kopyasının bulunması, hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir. Bu vakaların büyük çoğunluğunda, hasta birey mutasyonlu geni, aynı hastalığa yakalanmış olan annesinden veya babasından alır. Başka vakalara ise yeni (de novo) mutasyonlar neden olur ve ailesinde hastalığın geçmişi olmayan kimselerde meydana gelir.

 

Hastalığın Diğer İsimleri

• Amoroz, doğuştan Leber
• Retina kökenli doğuştan amoroz
• Doğuştan retina körlüğü
• CRB (Congenital Retinal Blindness)
• Nöroepitelyal retina disgenezisi
• Kalıtsal epitelyal retina displazisi
• Kalıtsal retinal aplazi
• Doğuştan heredoretinopati
• LCA (Leber Congenital Amaurosis)
• Leber abiyotrofisi
• Doğuştan Leber tapetoretinal dejenerasyon
• Leber amorozu

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/leber-congenital-amaurosis/

Görsel Kaynak: https://www.iyiliste.net/gozun-anatomik-yapisi-ve-ozellikleri

Editör: Elif Berfin KORGAN