Kriyopirin ile İlişikli Periyodik Sendromlar

İçindekiler

Tanım

Kriyopirin ile İlişikli Periyodik Sendromlar (CAPS), belirti ve semptomları örtüşen bir grup rahatsızlık ve aynı genetik bozukluktur.

Grup, Ailesel Soğuk Otoinflamatuar sendrom Tip 1 (FCAS1), Muckle-Wells sendromu (MWS) ve Neonatal Başlangıçlı Multisistem İnflamatuar Bozukluk (NOMID) olarak bilinen üç durum içerir. Bu durumlar daha önce farklı hastalıklar olarak düşünülüyordu ancak şu anda aynı durum spektrumunun bir parçası olarak düşünülür. FCAS1, CAPS’in en az şiddetli, MWS orta şiddetli ve NOMID en şiddetli formudur.

CAPS’ın belirti ve semptomları birçok vücut sistemini etkiler. Genellikle CAPS dönemsel deri döküntüsü, ateş ve eklem ağrısı atakları ile karakterizedir. Bu ataklar soğuk havaya, yorgunluğa, diğer stres etkenlerine maruz kalındığında tetiklenebilir ya da kendiliğinden ortaya çıkabilirler. Ataklar birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Bu ataklar genellikle bebeklikte ya da erken çocukluk döneminde başlar ve hayat boyunca sürer.

CAPS spektrumu benzer belirtiler ve semptomlar paylaşırken, bireysel durumlar farklı özelliklere sahip olma eğilimindedir. FCAS1’e sahip olan insanlar özellikle soğuğa daha hassastır ve soğuk havaya maruz kalındığında ağrılı ve yanan bir kızarıklık tetiklenebilir. Bu kızarıklık genellikle gövde ve uzuvları etkiler ancak vücudun diğer bölümlerine de yayılabilir. Ateş ve eklem ağrısına ek olarak diğer olası semptomlar kas ağrısı, titreme, uyuşukluk, göz kızarıklığı, baş ağrısı ve mide bulantısını içerir.

MWS’li bireylerde ataklar her zaman ve kendiliğinden gerçekleşebilmesine rağmen soğuğa maruz kaldıktan sonra deri döküntüsü, ateş ve eklem ağrısı atakları geliştirirler. Ek olarak gençlik yıllarında ilerleyici işitme kaybı geliştirebilirler. MWS’nin diğer özellikleri cilt lezyonlarını veya amiloid olarak adlandırılan proteinin anormal birikmesiyle (amiloidoz) oluşan böbrek hasarını içerir.

NOMID’e sahip insanlarda hastalığın belirti ve semptomları doğumdan itibaren vardır ve hayat boyu devam eder. Deri döküntüleri ve ateşe ek olarak etkilenen bireyler eklem iltihabına, şişme ve hareketi kısıtlayabilen kontraktür adı verilen deri deformasyonlarına sahip olabilir. NOMID’e sahip olan insanlar genellikle beyin ve omuriliği koruyan ve kaplayan dokunun iltihaplanması olan kronik menenjitten kaynaklanan baş ağrısı, nöbet ve bilişsel bozukluğa sahiptir. NOMID’in diğer özellikleri göz problemleri, kısa boy, belirgin yüz özellikleri ve amiloidozdan kaynaklanan böbrek hasarını içerir.

Sıklık

CAPS 1 milyon bireyde tahmini 2 ila 5 kişide görülür. Bununla birlikte CAPS’in özellikleri diğer yaygın rahatsızlıklara benzediği için rahatsızlığın yetersiz teşhis edildiği düşünülür.

Nedenler

CAPS, NLRP3 genindeki varyantlardan (mutasyon) kaynaklanır. NLRP3 geni kriyopirin olarak adlandırılan bir proteinin üretilmesi emrini verir. Kriyopirin, hücre içi NOD-benzeri reseptör proteinleri adı verilen protein ailesinin bir üyesidir. Bu proteinler iltihaplanma sürecinin düzenlenmesine yardım ederek bağışıklık sisteminde görev alır. İltihap, bağışıklık sistemi sinyal molekülleri ve beyaz kan hücrelerini hastalık veya yaralanma bölgesine yabancı işgalci ile savaştığında ve hasarlı dokuların onarılmasına yardım ettiğinde meydana gelir. Bu gerçekleştikten sonra vücut iltihabı kendi doku ve hücresine zarar vermemek için cevabını durdurur. Kriyopirin, iltihaplanma sürecini tetiklemeye yardımcı inflamasom adı verilen moleküler kompleksin birleştirilmesinde görev alır.

Araştırmacılar CAPS’ye neden olan NLRP3 gen varyantlarının aşırı aktif kriyopirin proteinine neden olduğuna bunun da yersiz iltihap cevabına yol açtığına inanıyor. İltihaplanmayı kontrol eden vücut mekanizmasının bozulması ateş atakları ve CAPS’de görülen vücut hücrelerine ve dokularına zarar vermeyle sonuçlanır.

Kalıtım Modeli

CAPS genellikle her bir hücredeki genin değiştirilmiş bir kopyasının hastalığa neden olmak için yeterli olduğu otozomal baskın bir modelde aktarılır. Bu hastalığa sahip insanlar her hücrelerinde NLRP3 geninin değiştirilmiş bir kopyasıyla doğar. Çoğu durumda değiştirilmiş gen etkilenen bir ebeveynden alınır. Diğer durumlar NLRP3 genindeki varyantlardan kaynaklanır ve ailesinde hastalık geçmişi bulunmayan insanlarda meydana gelir.

CAPS’e neden olan genetik değişiklikler nadiren kalıtsal değildir ancak embriyonik gelişim sırasında bir noktada ya da daha sonra meydana gelir. Hücreler büyümeye ve bölünmeye devam ettikçe bu hücrelerden bazıları genetik değişikliğe sahip olacaktır ancak bazıları ise olmayacaktır (mozaisizm olarak bilinen bir durum).