J Harlen Bretz Kimdir?

Tanım

J Harlen Bretz, onlarca yıl boyunca, Amerika’ nın Kuzeybatısında Pasifik’te sonu olmayan afet niteliğindeki sellerin görülmemiş manzalar yarattığını iddia etmiş ve bu iddiası diğer jeologlar tarafından reddedilmiştir.

Karşıt fikirde olanlar, gördükleri şeyleri kademeli olarak yorumlamayı tercih edip, bu ani, dramatik mega sel fikrinden hoşlanmamışlardır. Yanlış bir şekilde, sadece felaketler yerine yavaş yavaş, kademeli değişiklikler içeren jeolojiyi kabul etmişlerdir. Bretz, dinsel olarak aykırı bir kişi olarak görülüyordu. Karşıtları, Bretz’in en baştan haklı olduğunu kabul etmeden önce onlarca yıl geçecekti.

1980 yılında, Bretz 98 yaşında idi. Diğer bir büyük felaket tartışmasının ortaya çıkmasını görecek kadar uzun yaşamıştır. Bu sefer, paleontologlar (taşıl bilimci), Luis Alvarez’in yıkıcı bir göktaşı çarpmasının dinozorları yok ettiğine dair kanıtını kabul etme fikrini reddettiler.

Gezegenimizin tarihindeki felaket olaylarının rolünü incelemek artık temel akım bilimidir. Bunun nedeni, Bretz ve Alvarez gibi bilim insanlarının bazı bilim insanlarının alay ve düşmanlığı karşısında davalarını tartışmaya devam etmeleriydi.

Başarılar ve Önemli Noktalar

• 1923’ten başlayarak, doğu Washington’ un görülmemiş manzarasının felaketli sellerde oluştuğuna dair saha çalışmasından güçlü kanıtlar sağlayan bir dizi makale yayınlamıştır.
• 12.750 mil karelik Columbia Platosu’ndaki alışılmadık özellikleri tanımlamak için “Kanallı Scablands’’ terimini kullanmıştır.
• Kabukları, sel gibi doğal süreçlerle toprak kaldırıldığı için alttaki kayanın açığa çıktığı arazi olarak tanımlamıştır.
• Kabukların arasından geçen devasa, derinden oyulmuş kanallar gözlemlenmiştir.

Washington’daki Columbia Platosunun topografik özelliklerinin eşsiz kombinasyonunun, yukarıdaki tüm maddelerle tutarlı olarak tek bir açıklaması vardır. Kanallı kabuklar, devasa, yüksek eğimli buzul kaynaklı akarsuların aşındırıcı kayıtlarıdır… Bu buzul, akıntıların yol açtığı aşındırıcı değişikliklerin büyüklüğü şaşırtıcı değildir.

J HARLEN BRETZ, 1923

Dry Falls, Washington, 120 m yükseklikte ve 5600 m uzanmaktadır. Bir zamanlar, dünyanın en büyük şelalelerinin bulunduğu yer idi ve Niagara Şelaleleri’ni arkada bırakıyordu. Erimiş su akarken, dünyadaki tüm nehirlerin toplam su akışının on katı bu şelaleleri geçmiştir.

Scablands, kısmen toparlanmış yaralardır. Bu yaralar, doğanın alttaki kayayı koruduğu toprağın epidermisindeki büyük yaralardır.

J HARLEN BRETZ, 1928

• J Harlen Bretz seller için güvenilir bir kaynak öneremedi ama sağladığı yıkıcı, felaket sel baskınlarına dair kanıtları oldukça güçlüydü.
• Diğer jeologlar tarafından Spokane Taşkınları olarak adlandırdığı teorisi yüzünden çok eleştiri aldı. Fakat bu jeologlar bölgeyi kendileri adına özelliklerini görmek için ziyaret etmemişlerdi.
• Bretz’in güçlü eleştirmenleri standart, tedrici görüşü benimsemişti.
• Bretz’in eleştirmenleri, İncil bağlamında yorumlanabileceğinden korktukları için felaketli bir sel fikrinden rahatsız oldular. Bretz böyle bir yorum yapmamıştı.
• Jeolog Joseph Pardee, 1925’te Bretz’e, taşkınların kaynağının, Missoula Gölü’ndeki antik buzul gölünü hızla boşaltan bir buz barajının kırılması olabileceğini önerdi.
• Bretz, Pardee’nin önerisini tam olarak benimsemedi, çünkü yanlış bir şekilde Missoula Gölü’nün kabukları oluşturacak kadar su tutamayacağı konusunda endişeliydi. 1940’ta Pardee, Missoula Gölü hakkındaki teorisiyle halka açıldı ve tüm gölün felaketle boşaltıldığına olan inancını belirtti.
• 1965’te, 82 yaşında olan Bretz, geri kalan inançsız jeologlardan bir teslimiyet telgrafı aldı (şimdiye kadar pek çok kişi ölmüştü). Kanıtlara kendi gözleriyle bakmak için nihayet Kanallı Kabukluları ziyaret etmişlerdi. Telgrafta, “Artık hepimiz birer felaketçiyiz.” yazıyordu.
• 1979’da, Bretz 97 yaşında iken, Penrose Madalyası’na layık görüldü. Bu madalya Amerika Jeoloji Derneği’nin en yüksek ödülüdür.

Penrose Madalyası’ nı aldıktan sonra, 97 yaşında iken oğluna şu sözlerini iletti:

Benim bütün düşmanlarım öldü, bu yüzden karşıdan zevkle seyredeceğim kimse yok.

J Harlen BRETZ, 1979

Çakıl sırtları, Montana’da Missoula Gölü’nün hızla boşalması ile ortaya çıkan 30 ila 50 fit yüksekliğinde büyük dalgalanma işaretleridir.

Missoula Selleri – Güncel Düşünce

Günümüz jeologları, yaklaşık 18.000-14.000 yıl önce Pasifiğin Kuzeybatısında, Missoula Gölü’nün dolması ve buz barajlarının kırılmasıyla, gölün hızla boşalmasının neden olduğu bir dizi dev taşkın olduğuna son Bretz-Pardee teorisine göre katılıyorlar.

Kişisel ve Kariyer Detaylar

Harley Bretz 2 Eylül 1882’de Saranac, Michigan, ABD’de doğmuştur. Anne ve babası Oliver Joseph Bretz ve Rhoda Maria Howlett çitftçilikle uğraşmışlardır. Babası aynı zamanda, mobilya mağazası ve müteahhitlik işi ile de uğraşmıştır.

Harley, ailenin beş çocuğunun en büyüğüdür. Sonraki hayatında, espiri olarak adını J Harlen Bretz olarak değiştirmiştir. Pratik espirilerden çok hoşlanırdı. ‘’J’’ bir baş harf değildi. Yeni ilk adı aslında sadece ‘’J’’ harfiydi. Herkes ona Harley demeye devam etti.

Bu tuhaf espiri anlayışına bir başka örnek olarak, profesör olarak çalışırken öğrencilerini eve götürmesi ve kendilerini bir bodrum katında kilitli olmalarını verebiliriz. Öğrenciler, onun bodrum katının kapısından gülerek uzaklaştığını duyarlardı. Kilitli kalmış öğrencinin dışarıya çıkabilmesi için gizli bir anahtar ve gizli bir kilit bulması gerekirdi, ki bu sadece birkaç dakika sürerdi.

Bretz, 1905 yılında, 22 yaşında iken, Michigan’daki Albion Koleji’nden Biyoloji lisans derecesi ile mezun olmuştur. Albion Koleji, metodist bir kurumdu. Bretz’in ailesi de pek dindardı ama din konusunda giderek daha şüpheci olmaya başladı.

Mezun olduktan sonra, Flint’de biyoloji öğretmenliği yapmaya başladı. Bir yıl sonra, buradan ayrılıp daha iyi maaş alacağı Seattle, Washington’a gitti. 1907’de 25 yaşında iken, burada öğretmenlik yapmaya başladı. Gezegenimizin doğal özelliklerine bakan bir alan olan fizyografi veya fiziki coğrafya öğretmekle görevlendirildi.

Bretz, yer biliminden resmen büyülendi. Hafta sonlarını bile Puget Sound’da jeoloji inceleyerek geçirmeye başladı. 1910’da, araştırmasını anlatan Glacial Lakes of Puget Sound başlıklı bir makale yazdı. Bu, Journal of Geology tarafından kabul edildi ve yayınlandı.

Bretz, jeolojik araştırma çalışmalarının kendisine, bir öğretimin bile yapamayacağı şekilde ilham verdiğini fark etti. Jeoloji alanında doktora yapmak için Chicago Üniversitesi’nde sadece iki yıl geçirdi. 1913’te, 30 yaşında iken, en yüksek onur derecesi ile mezun oldu.

Washington Üniversitesi’nde bir yıl geçirdikten sonra 1914’te Jeoloji Eğitmeni olarak Chicago Üniversitesi’ne döndü. Kariyerinin geri kalanını orada geçirdi, 1926’da da profesör oldu. 1947’de, 65 yaşında iken emekli oldu.

Aile ve Son

Bretz, kolejde iken karısı Fanny Chalis ile tanıştı. Karısı da aynı şekilde biyoloji üzerine çalışıyordu. 1906 yılında evlendiler. Rudolf ve Rhoda adında iki çocukları oldu.

J Harlen Bretz, 3 Şubat 1981’ de 98 yaşında iken, evinde Homewood, Illinois’te öldü. Hayata kızı ve oğlu ile tutunuyordu. Karısı 1972’ de öldü. Bretz, vücudunu bilime bağışladı bu yüzden de cenazesi olmadı.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/j-harlen-bretz/

Görsel Kaynak: https://portcw.com/ice-age-floods/

Editör: Meryem Melisa KAR