İmmün Yetmezlikli Antihidrotik Ektodermal Displazi

İçindekiler

Tanım

İmmün yetmezlikli antihidrotik ektodermal displazi (EDA-ID), cilt, saç, diş ve ter bezleri gibi ektodermal dokuların anormal gelişimleri ile karakterize olan ektodermal displazinin bir formudur. Ek olarak, immün sistem fonksiyonu, EDA-ID’lı insanlarda azalır. Bu hastalığın belirti ve sempotomları doğumdan hemen sonra görülür ve immün sistem problemlerinin şiddetinden dolayı bu hastalığa sahip çoğu kişi ancak çocukluğa kadar hayatta kalabilir.

EDA-ID’lı çocuklarda cilt anormalliği olarak kuru, buruşuk ya da normal cilde göre koyu renkli bölgeler bulunmaktadır. Etkilenmiş bireyler, seyrek saç derisi ya da vücut kılına sahip olma (hipotrikoz) eğilimindedirler. EDA-ID ayrıca eksik diş (hipodonti) ya da küçük ve keskin dişlerle karakterize olmuştur. EDA-ID’ya sahip çocukların çoğu daha az terleyebilir (hipohidroz) çünkü normalden daha az ter bezine sahiptirler ya da ter bezleri düzgün bir şekilde çalışmıyordur. Terleyememe, tehlikeli derecede yüksek vücut sıcaklığına (hipertermi) neden olabilir, özellikle de sıcak havalarda ve egzersiz sırasında, çünkü vücut teri buharlaştırarak kendini soğutamaz.

EDA-ID’de immün yetmezliği hastalığa sahip kişiler arasında değişiklik gösterir. EDA-ID’li çocuklar sıklıkla antikor ya da immünoglobulin olarak adlandırılan proteinleri düşük seviyede üretir. Antikorlar, spesifik yabancı cisimlere ve mikroplara tutunarak ve yok edilmeleri için işaretleyerek vücudun enfeksiyonlara karşı korunmasına yardım ederler. Azalan antikor sayısı, bu hastalığa sahip çocukların enfeksiyonlarla mücadele etmesini zorlaştırır. EDA-ID’de, T hücreleri ve B hücreleri olarak adlandırılan immün sistem hücrelerinin, yüzeylerine şeker molekülü bağlanmış (glikan antijen) yabancı istilacıları (bakteri, virüs ve maya gibi) tanıma ve yanıt verme yetenekleri azalır. İmmün sistemin diğer önemli yönleri de bozularak yinelenen enfeksiyonlara yol açabilir.

EDA-ID hastalığına sahip çocukların genellikle akciğerlerinde, kulaklarında, sinüslerinde, lenf bezlerinde, ciltlerinde, kemiklerinde ve sindirim sistemlerinde enfeksiyon oluşur. Zatürre, ortakulak iltihabı, sinüzit, lenfadenit oluşabilecek enfeksiyonel rahatsızlıklara örnektir. EDA-ID’li bireylerin yaklaşık olarak çeyreği imflamatuvar bağırsak hastalığı ya da romatoid artrit gibi anormal iltihaplı hastalıklara sahiptir.

Belirtileri ve semptomları benzer olan ve kalıtım yöntemleriyle X’e bağlı çekinik ve otozomal baskın olmak üzere iki cins EDA-IP hastalığı vardır.

Sıklık

EDA-ID’nin X’e bağlı çekinik tipinin yaygınlığı 250.000 kişide 1 olarak hesaplanmıştır. Otozomal baskın tipinin sadece birkaç vakası bilimsel literatürde tanımlanmıştır.

Nedenler

IKBKG genindeki mutasyonlar X’e bağlı çekinik EDA-ID’ye, NFKBIA genindeki mutasyonlar otozomal baskın EDA-ID’ye sebep olur. Bu iki geni üreten proteinler nükleer faktör-kappa-B’yi düzenler. Nükleer faktör-kappa-B DNA’ya bağlanan ve diğer genlerin aktivitelerini kontrol eden ilişkili proteinler grubudur (protein kompleks). Bu genlere vücudun immün cevaplarını ve iltihap reaksiyonlarını yöneten genler de dahildir. Bu kompleks ayrıca hücreleri kendi kendilerini yok etmelerine (apoptoz geçirmek) sebep olacak sinyallerden korur.

IKBKG ve NFKBIA genlerindeki mutasyonlar, bozulmuş fonksiyonlu proteinlerin üretilmesiyle ve böylece nükleer faktör-kappa-B’nin aktivasyonunun azalmasıyla sonuçlanan EDA-IP hastalığından sorumludur. Bu değişiklikler immün hücreler arasındaki bazı sinyal yollarını bozar ve immün yetmezliğine neden olur. Gen mutasyonlarının cildin, dişlerin, ter bezlerinin ve diğer dokuların gelişimini nasıl değiştirdiği belirsizdir; fakat bu durum muhtemelen diğer tip hücrelerde anormal nükleer faktör-kappa-B sinyalinden kaynaklanır.

Kalıtım Modeli

EDA-ID IKBKG genindeki mutasyonlardan kaynaklandığında, X’e bağlı çekinik modelle kalıtılır. IKBKG geni iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunur. Erkeklerde (yalnızca bir adet X kromozomları vardır) her hücrede genin değişmiş bir kopyası hastalığa sebep olmak için yeterlidir. Dişilerde (iki tane X kromozomları vardır) hastalığa sebep olmak için genin her iki kopyasınında da mutasyon olmalıdır. Dişilerin iki tane değişmiş IKBKG geni kopyasına sahip olma olasılığı düşük olduğu için erkekler X’e bağlı çekinik hastalıklardan kadınlara göre çok daha fazla etkilenirler. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği babaların oğullarına X’e bağlı karakterleri geçirememesidir.

EDA-ID, NFKBIA genindeki mutasyonlardan kaynaklandığında, hastalık her hücrede değişmiş genin bir kopyasının olmasının hastalığın oluşması için yeterli olduğu anlamına gelen otozomal baskın modelle kalıtılır. Çoğu vaka gendeki yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve aile geçmişinde bu hastalık görünmeyen kişilerde oluşur.