Hashimoto Hastalığı

İçindekiler

Tanım

Hashimoto hastalığı boynun alt kısmında bulunan, kelebeğe benzer şekli olan tiroit bezinin fonksiyonlarını etkileyen bir rahatsızlıktır. Tiroit bezi, kritik vücut fonksiyonlarını düzenlemeye yardımcı olan hormonları üretir. Örneğin; büyüme ve gelişme, vücut ısısı, kalp atış hızı, menstrual döngüler ve kilo, tiroit hormonlarının etkisi altındadır. Hashimoto hastalığı, tiroide zarar vererek hormon üretme yeteneğinde azaltma meydana getirebilen kronik bir iltihap rahatsızlığıdır.

Hashimoto hastalığının ilk semptomlarından biri, tiroit bezinin genişleyip büyümesiyle oluşan guatrdır. Büyüklüğüne bağlı olarak, genişlemiş tiroit boynun şişkin gözükmesine sebep olabilir ve nefes almayla yutkunmaya engel olabilir. Tiroit hasarı devam ettiği süre boyunca, bez yıllar içerisinde küçülebilir ve nihayet guatr kaybolabilir.

Tiroidin olması gerekenden daha az çalışmasından kaynaklanan diğer belirti ve semptomlar arasında, aşırı yorgunluk (bitkinlik), kilo alma veya zor kilo verme, ince ve kuru saçlar, yavaş kalp atış hızı, eklem veya kas ağrıları ve kabızlık yer alır. Ayrıca Hashimoto hastalığına sahip bireyler; soluk, şiş bir yüze sahip olabilir ve etraflarındaki kişiler sıcaklamış hissederken bile üşüyebilirler. Hastalıktan etkilenen kadınlar, ağır veya düzensiz adet dönemi geçirmekle birlikte çocuk sahibi olmakta da zorluklar yaşayabilirler. Tiroit hormonlarının eksikliğinden kaynaklanan belirtilere, konsantrasyonda güçlük çekmek ve depresyon da eklenebilir.

Hashimoto hastalığı çoğunlukla orta yaşlarda görülmeye başlanır ancak daha erken veya daha geç yaşlarda da ortaya çıkabilir. Hastalığın belirti ve semptomları aylar veya yıllar içerisinde giderek gelişme eğilimindedir.

Sıklık

Hashimoto hastalığı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki insanların yaklaşık yüzde 1 ila 2’sini etkiliyor. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülür, hormonal faktörlerle alakalı olabilir. Hashimoto hastalığı, Amerika Birleşik Devletleri’nde tiroit yetersizliğinin en yaygın nedenidir.

Nedenler

Hashimoto hastalığının genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu faktörlerin bazıları tanımlanabilmiştir ancak geriye kalan pek çoğu hâlâ tanımlanamamıştır.

Hashimoto hastalığı, büyük hastalık gruplarından biri olan otoimmün bozukluk sınıfındadır ve immün sistem vücudun kendi doku ve organlarına saldırdığı zaman ortaya çıkar. Hashimoto hastalığına sahip bireylerde lenfosit adı verilen beyaz kan hücreleri, tiroitte anormal bir şekilde yığılma gösterir ve bu durum tiroit bezine zarar vermektedir. Lenfositler, tiroit hücrelerine saldıran ve onları yok eden immün sistem proteinleri olan antikorları üretir. Çok fazla tiroit hücresi zarar gördüğünde veya öldüğünde, tiroit bezi artık vücut fonksiyonlarını düzenlemek için yeterli sayıda hormon üretemez hâle gelir. Tiroit hormonlarındaki bu yetersizlik, Hashimoto hastalığının belirti ve semptomlarının asıl nedenidir. Ancak, tiroit antikorlarına sahip bazı kişilerde tiroit yetmezliği veya bu durumla ilişkili belirti ve semptomlar görülmez.

Hashimoto hastalığına sahip bireylerde vitiligo, romatizmal eklem iltihabı, böbrek üstü bezi yetmezliği, tip 1 şeker hastalığı, çoklu doku sertleşmesi, kötücül kansızlık gibi diğer otoimmün rahatsızlıkların görülme riski oldukça yüksektir.

Çeşitli genlerdeki varyasyonlar, Hashimoto hastalığı için olası risk faktörleri grubunda incelenmiştir. Bu genlerin bir kısmı, insan lökosit antijeni (HLA) kompleksi olarak adlandırılan bir ailenin parçasıdır. İmmün sistem, HLA kompleksinin yardımıyla vücudun kendi proteinlerini ve virüsler, bakteriler gibi yabancı istilacıların ürettiği proteinleri ayırt eder. Hashimoto hastalığıyla ilgili diğer genler, immün sistemin düzenlenmesine yardımcı olur veya normal tiroit fonksiyonu ile rol oynar. Keşfedilen genetik varyasyonların çoğunun, kişinin bu rahatsızlığı geliştirme riskinin üzerinde küçük bir etkiye sahip olduğu düşünülmektedir.

Ayrıca, Hashimoto hastalığında genetik olmayan başka faktörler de rol almaktadır. Etki alanı belirsiz olmakla birlikte, bu faktörler risk altındaki kişilerde rahatsızlığı tetikleyebilir. Olası tetikleyiciler arasında; özellikle kadınlardaki seks hormonlarında meydana gelen değişiklikler, bazı ilaçlar, iyonize radyasyona maruz kalma, hayvansal protein içeriğine sahip gıdaların çok miktarda tüketilmesi ve aşırı iyot tüketimi yer alır.

Kalıtım Modeli

Hashimoto hastalığının kalıtım modeli belirsizdir çünkü pek çok genetik ve çevresel faktör, hastalık üzerinde rol oynamaktadır. Ayrıca, rahatsızlık ailelerde kümelenebilir ve Hashimoto hastalığı veya farklı bir otoimmün rahatsızlıkla yakın bir akrabaya sahip olmak, bireyin bu hastalığı geliştirme riskini artırır.