GJB1 Geni Nedir?

GJB1 Geni: Boşluk Bağlantı Proteini Beta 1

Normal Fonksiyon

GJB1 geni, Konneksin-32 (nam-ı değer, Boşluk Bağlantı Proteini Beta 1) adlı proteinin üretiminden sorumludur. Bu protein, hücreler arasında oluşan boşluk bağlantıları veya kanallar aracılığıyla hücre iletişimini elinde tutan boşluk bağlantılı konneksin ailesine mensuptur. Boşluk bağlantıları besinlerin, yüklü parçacıkların/iyonların ve hücreler arasında iletim yapan minik moleküllerin taşınmasını hızlandırıcı etkiye sahiptir.

Konneksin-32 proteini sinir sistemi, böbrek, pankreas ve karaciğer gibi bazı dokularda üretilir. Sinir sisteminde, oligodendrositler ve Schwann hücreleri adını alan özelleşmiş hücrelerin zarında bulunmaktadır. Schwann hücreleri, Çevresel Sinir Sistemi‘ne aittir. Bu sistem, duyuları (tatma, ısı, dokunma, duyma ve acı hissi gibi) algılayıp beyin ile çevresel hücreler arasında iletişim sağlamakla görevlidir. Oligodendrositler ise Merkezi Sinir Sistem’i elemanıdır.

Schwann hücreleri ve oligodendrositler, sinirlerin etrafında toplanır, miyelin yağlı proteininin üretimi ve işlevini sürdürmesi için önem taşır. Miyelin, sinir hücresini koruyucu bir kılıf içine hapseder, böylece sinyallerin (impulsların) hızlı ve rahat iletimi garantilenmiş olur.

Konneksin-32 proteini, miyelin kılıf üzerinde bazı kanallar açarak Schwann hücreleri veya oligodendrositlerin iç kısmıyla miyelinin dış tabakası arasında verimli bir geçişi sağlar.

Genetik Değişimlere Bağlı Sağlık Koşulları

Charcot-Marie-Tooth Hastalığı (CMT)

Araştırmalar gösteriyor ki, bilhassa el ve ayaklarda kas güçsüzlüğü ve duyu sorunları ile anlaşılan Charcot- Marie-Tooth Hastalığı (CMT) Tip X mağdurlarında, dört yüzden fazla GJB1 geni mutasyonu mevcut. Bu mutasyonların birkaçı, aynı zamanda bu kişilere duyu kaybı da yaşatmaktadır.

GJB1 geni mutasyonlarının çoğu, Konneksin-32 proteininin amino asitlerinin yapısını değiştirir. Bu mutasyonların miyelin kaybı ve Çevresel Sinir Sistemi’nde uyarıların yavaş iletimi gibi CMT Hastalığı’na ait belirleyici özelliklere nasıl sebep olduğu henüz kesinleşmemiştir. Değiştirilmiş protein, kolay ve hızlı bir şekilde parçalanabilir veya hücre içinde mahsur kalabilir. Böylece boşluk bağlantılarından zara ulaşmasının önüne geçilir. Bazı durumlarda değişmiş bir protein zara ulaşsa da tam anlamıyla işlevli bir boşluk bağlantısı oluşturamaz. İşlevsel boşluk bağlantılarının olmaması, yüksek ihtimalle miyelin üretimi gibi Schwann hücresi etkinliklerini bozar. Sorunlu boşluk bağıntıları, Schwann hücreleri ile alttaki sinir hücreleri arasındaki iletişimi yok edip uyarı iletimini engelleyebilir.

Diğer bir yandan, Çevresel Sinir sistemi gibi bazı Charcot-Marie-Tooth hastalarında da Merkezi Sinir Sistemi’nde GJB1 geninden kaynaklı miyelin kaybı gözlenmiştir. Bu gibi Merkezi Sinir Sistemi anormallikleri, genelde bir belirti vermez. Araştırmalara göre, Konneksin-32 ile aynı görevi paylaşan diğer bir konneksin proteini, Merkezi Sinir Sistemi oligodendrositlerinde mutasyona uğrayan Konneksin-32 proteinin görevini de yaparak telafi etmektedir.

Bu Genin Diğer İsimleri

• CMTX
• CMTX1
• Konneksin-32
• CX32
• CX1_İNSAN
• Boşluk Bağlantı Proteini Beta 1, 32kDa
• Boşluk Bağlantı Proteini Beta 1, 32kDa (Konneksin-32, Charcot-Marie-Tooth Sinir Hastalığı X-Bağlı)

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/gjb1/#synonyms

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/ngl/5kk9

Editör: Elif Berfin KORGAN