Seray Yetkin
Giriş
Helsinki Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, yeni, hızlı ve çok daha güvenilir olarak tanımlanabilen bir teknik geliştirerek insan hücrelerini kök hücre haline geri döndürmeyi başardı. Pluripotent hücreler, biyotıp alanında çeşitli hastalıklar için modelleme yapmak ve yeni terapiler geliştirmek için kapıları açacak bir anahtardır.
Birkaç yıl önce, yetişkin cilt dokusundan pluripotent kök hücre elde etmeyi sağlayan CRISPR aktivatörü (CRISPRa) gen editleme tekniği Helsinki Üniversitesi’ndeki işbirlikçilerle başarılı bir şekilde üretildi. CRISPRa tekniğini, diğer tekniklerden ayıran en önemli özelliği işlem sırasında hücresel genomu değiştirmeden hücrelerin genlerini aktive ederek uygulanabilmesidir. Süreç sonrasında erken embriyonik hücrelere çok benzeyen kök hücreler üretilmiş olur.
Farklılaşmış hücrelerin, gelişimlerinde geriye doğru yani pluripotent kök hücrelere veya uyarılmış pluripotent kök hücrelere (iPS) dönüşmesi işlemine hücresel yeniden programlama adı verilmektedir. iPS hücrelerinin vücuttaki herhangi bir dokuya ya da herhangi bir hücreye özelleşme potansiyeli vardır. Bu özellikleri sayesinde hızlıca transform olurlar ve biyotıp çalışmalarına katkı sağlarlar.
Optimize edilmiş CRISPRa teknolojisiyle, yeniden programlama öncekinden çok daha yüksek bir derecede kontrol edilebilir hale gelir. Bu, insan hücrelerinin yüksek kaliteli pluripotent kök hücrelere son derece güvenilir bir şekilde yeniden programlanmasıyla sonuçlanır.
Tekniğin daha eski bir versiyonuyla gerçekleştirilmiş bir yeniden programlama süreci sonucunda alternatif hücre tiplerini ve anormal iPS hücreleri oluştu. Yeni, optimize edilmiş teknik, bu tür heterojenliği azaltmaktadır.
Araştırma altyapısı gelecek çalışmaları destekleyici yönde ve güvenilir, aynı zamanda pratik bir yüksek-kalitede iPS hücrelerinin eldesi bizleri biyotıp alanında daha etkili kullanımlar için olanak sağlayacaktır.
Araştırmacılar geliştirdikleri hücre programlama tekniğinin birçok pratik uygulaması olacağına inanıyorlar. iPS hücreleri, nörodejeneratif hastalıklar, diyabet ve çeşitli oküler hastalıkların modellenmesinde ve ayrıca onlar için tedavilerin geliştirilmesinde paha biçilmez bir araçtır.
Kaynak: https://phys.org/news/2022-01-increasingly-efficient-production-human-pluripotent.html
Görsel Kaynak: https://thenode.biologists.com/wp-content/uploads/2013/03/SC_3_large.jpg
Editör: Doğa DEMİRBAŞ