Abdullah Özdemir
Tanım
Gelişimsel kısıtlamalar ile ilgili dokuz tartışma kaleme alınmıştır. Başta Maynard Smith olmak üzere diğer bilim insanları (1985) gelişimsel kısıtlamalar kavramını şu şekilde tanımlamışlardır:
Gelişimsel kısıtlama, gelişim sisteminin yapısı veya değişken olan fenotiplerin üretimi üzerinde bulunan bir önyargısı, bileşimi, karakteri veya dinamiklerinden kaynaklı fenotipik değişkenlikler üzerine uyguladığı sınırlamadır.
Burada verilmeye çalışılan ana fikir, birbirinden farklı olan canlı gruplarının yine birbirinden farklı gelişim mekanizması geliştirmesi ve bir organizmanın gelişim şeklinin, üretmesi veya ortaya çıkarması muhtemel mutasyon türlerini etkileyeceğidir. Örnek olarak, eğrelti otu gibi bir bitkinin, mutasyona uğrayıp herhangi bir omurgalıdan daha çok dalı olan daha farklı bir şekle dönüşme ihtimali daha olasıdır (omurgalılarda, yeni dallar ekstra bacaklar olabilir, hatta iki kafaya bile sahip olabilir). Çünkü bir bitkinin gelişiminde, omurgada böyle bir değişiklik oluşturmak daha kolaydır.
Gelişimsel kısıtlama için bir örnek olarak pleiotropi verilebilir. Bu durumda, bir genin birden fazla fenotipik etkiye sahip olma durumudur pleiotropi.
Felsefeci yazar ve bilişsel bilimci olan Daniel Dennet, evrimsel biyolojinin verilerinden de yararlanarak çalışmalarını sürdürürken gelişimsel kısıtlamaların önemini şu şekilde tanımlar:
Bir organizma inşa etme süreci büyük ölçüde kısıtlanmıştır. Neredeyse bir katedral inşa etme süreci gibidir: en baştan başlayamazsınız, önce temeli inşa etmeniz gerekir-ve onu ıslak spagettiden inşa edemezsiniz!
Kaynak: https://www.blackwellpublishing.com/ridley/a-z/Developmental_constraints.asp
Görsel Kaynak: https://images8.alphacoders.com/946/thumb-1920-946572.jpg
Editör: Doğa DEMİRBAŞ