Farber Lipogranülomatoz Sendromu

İçindekiler

Tanım

Farber lipogranülomatoz vücutta bulunan yağların yıkımı ve kullanılmasını (lipid metabolizması) içeren, nadir olarak görülen kalıtsal bir durumdur. Bu duruma sahip bireylerde lipitler, vücuttaki hücre ve dokularda özellikle eklemlerin etrafında anormal şekilde birikir.

Faber lipogranülomatozda; kısık ses veya zayıf ağlama, deri altında ve diğer dokularda küçük yağ öbekleri (lipogranülomlar), şişmiş ve ağrılı eklemler olmak üzere üç tane klasik belirti görülür. Bu duruma sahip bireylerde ek olarak nefes almada güçlük, karaciğer ile dalakta büyüme (hepatosplenomegali) ve gelişimsel gecikme görülebilmektedir.

Araştırmacılar, karakteristik özelliklerine göre yedi tip lipogranülomatoz tanımlamışlardır.

Bu durumun en yaygın ya da en klasik olan formu Tip 1 formudur. Bu form, doğumdan birkaç ay sonra başlayan kısık ses, cilt ve eklem sorunları ile ilişkilidir. Ayrıca gelişimsel gecikme ve akciğer hastalığı da yaygın olarak gözükmektedir. Tip 1 Farber lipogranülomatoz ile doğan bebekler genellikle erken çocukluk dönemi boyunca hayatta kalırlar.

Tip 2 ve 3 bu durumun diğer tiplerine göre daha az şiddetli (hafif ) semptomlara sahiptir. Tip 2 ve 3 te etkilenen bireylerde üç klasik belirti vardır ve genellikle gelişimsel gecikme gözükmemektedir. Bu tip Farber lipogranülomatoza sahip olan çocuklar genellikle orta ve geç çocukluk döneminde yaşarlar.

Tip 4 ve 5 ciddi nörolojik problemler ile ilişkilidir. Tip 4 durumu, karaciğer dalak akciğer ve bağışıklık sistemindeki dokularda biriken büyük lipit katmanları nedeniyle bebeklik döneminde başlayarak hayatı tehdit eden sağlık sorunlarına neden olur. Bu tipe sahip çocuklar genellikle yaşamlarının ilk yıllarından sonra hayatta kalamazlar. Tip 5 durumu, kol ve bacaklarda felç (kuadripleji), nöbetler, konuşma kaybı, istemsiz kas hareketleri (miyoklonus) ve gelişimsel geriliğe neden olan beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) fonksiyonunda artan gerileme ile karakterizedir. Tip 5 Farber lipogranülomatoza sahip çocuklar erken çocukluk dönemi boyunca yaşamlarını sürdürmektedir.

Sıklık

Farber lipogranulomatoz nadir görülen bir hastalıktır. Dünya genelinde 80 vaka bildirilmiştir.

Nedenler

ASAH1 genindeki mutasyon Farber lipogranülomatoza sebep olur. ASAH1 geni, asit seramidaz olarak adlandırılan enzimin yapılması için talimat verir. Bu enzim, maddeleri sindiren ve geri dönüştüren lizozom adı verilen hücre kısımlarında bulunur. Asit seramidaz, seramid adı verilen yağları sfingosin adlı yağa ve bir yağ asidine parçalar. Bu iki bozulma ürünü, vücudun kullanması için yeni seramidler oluşturmak üzere geri dönüştürülür. Seramidlerin hücre içinde çeşitli görevleri vardır. Örneğin sinir hücrelerini izole eden ve koruyan miyelin adlı yağlı maddenin bir bileşenidir.

ASAH1 genindeki mutasyonlar, asit seramidaz enziminde tipik olarak normal değerinin yüzde 10 altında olacak şekilde ciddi azalmaya neden olur. Bunun sonucunda, enzim seramidleri gerektiği gibi parçalayamaz ve akciğer, karaciğer, kolon, hareket için kullanılan kaslar (iskelet kasları), kıkırdak ve kemiklerde dahil olmak üzere farklı hücrelerin lizozomlarında birikirler. Farber lipograbnülomatoz semptomlarına, seramidlerin birikmesi ve hücredeki yağ parçalanma ürünlerinin azalması neden olabilir. Asit seramidaz aktivitesinin seviyesi ile bozukluğun şiddetinin ilişkili olup olmadığı belirsizdir.

Kalıtım Modeli

Faber lipogranülomatoz, otozomal resesif geçişlidir. Bu, hücrelerdeki geninin her iki kopyasında da mutasyon olduğu anlamına gelmektedir. Otozomal resesif bir duruma sahip bireylerin her iki ebeveyni de mutasyonlu genin bir kopyasını taşımaktadır fakat tipik olarak durumun semptomlarını göstermezler.