Emery-Dreifuss Kas Distrofisi

Tanım

Emery-Dreifuss kas distrofisi, öncelikli olarak hareketi sağlayan iskelet kaslarını ve kalbi etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığın en kolay fark edilen belirtileri arasında eklem deformiteleri olan kontraktür bulunur. Kontraktürler, genellikle dirsekler, ayak bilekleri ve boyun gibi eklemlerin hareketini kısıtlar ve çoğunlukla çocukluğun erken dönemlerinde fark edilmeye başlanır. Bu rahatsızlıktan etkilenen bireylerin büyük bir kısmında, üst kol ve alt bacak kaslarında başlayan sonrasında omuz ve kalça kaslarına geçen ve gittikçe kötüleşen kas zayıflığı ve kaybı görülür.

Emery-Dreifuss kas distrofisine sahip hemen hemen herkes yetişkinlik dönemlerinde kalp sorunlarıyla karşılaşır. Genellikle bu kalp sorunları, kalp atışını kontrol eden elektrik sinyallerindeki anormalliklerden (kardiyak iletim bozuklukları) ve kalp ritimlerinin anormal olmasından (aritmi) kaynaklanır. Tedavi olunmadığı takdirde bu anormallikler, göğüste çarpıntı veya çarpma hissine (çarpıntı), alışılmadık derecede yavaş kalp atışına (bradikardi), bayılmaya (senkop), kalp yetmezliğine ve ani ölüm riskinde artış olmasına yol açabilir.

Araştırmacılar; X’e bağlı, otozomal baskın ve otozomal çekinik olarak kalıtım modellerinin farklılıklarına göre çeşitli Emery-Dreifuss kas distrofisi türü tanımladılar. Türler, genel olarak benzer belirtilere ve semptomlara sahip olmalarına rağmen otozomal baskın olarak kalıtılan forma sahip bireylerin küçük bir yüzdesi, iskelet kaslarında zayıflama olmadan da kalp problemleri yaşarlar.

Sıklık

Emery-Dreifuss kas distrofisinin yaygınlığı tam olarak bilinmemektedir. Bu rahatsızlığın X’e bağlı kalıtılan türü tahmini olarak 100.000 kişiden 1’ini etkilemektedir. Otozomal dominant kalıtılan tipin yaygınlığı bilinmemekle birlikte X’e bağlı kalıtılan tipten daha yaygın olduğu gözlemlenmektedir. Otozomal çekinik kalıtılan tip oldukça nadir görülmektedir, Dünya çapında yalnızca birkaç vaka rapor edilmiştir.

Nedenler

EMD, FHL1 ve LMNA dahil çeşitli genlerdeki mutasyonlar Emery-Dreifuss kas distrofisine sebep olabilir. EMD genindeki ve daha az yaygın olmakla birlikte FHL1 genindeki mutasyonlar, hastalığın X’e bağlı kalıtılan tipine sebep olur. LMNA genindeki mutasyonlar, rahatsızlığın hem otozomal baskın hem de otozomal çekinik kalıtılan tiplerine sebep olur.

Emery-Dreifuss kas distrofisi ile ilişkili genlerin, iskelet ve kalp kasının fonksiyonlarının normal olması için gerekli olduğu bilinmektedir. EMD ve LMNA genleri, hücrelerde çekirdeği çevreleyen çekirdek zarının ana bileşenleri olan proteinlerin sentezi için gerekli talimatları sağlar. Çekirdek zarı, moleküllerin nükleusa giriş ve çıkış hareketlerini düzenler ve araştırmacılar, bu işlemin belirli genlerin aktivitelerinin düzenlenmesinde de rol oynayabileceğine inanıyor. FHL1 geninden üretilen protein, bu hücrelerin yapısının korunmasını, kimyasal sinyalleşmeyi, kasların büyümesini ve boyutunu etkilemekle birlikte diğer kas hücrelerinin fonksiyonlarında da rol oynar.

Emery-Dreifuss kas distrofisine sebep olan EMD, FHL1 ve LMNA genlerindeki mutasyonlar, bazı proteinlerin üretimini engeller veya bu proteinlerin anormal/işlevsiz versiyonlarına yol açar. Araştırmacılar, EMD veya LMNA genlerindeki mutasyonların; iskelet ve kalp kası hücreleri gibi çok fazla mekanik strese maruz kalan hücrelerde çekirdek zarının yapısını zayıflatarak bu hücrelerin daha kırılgan hâle getirileceğini öngörüyor. Mekanizması hakkında oldukça az şey bilinmesine rağmen FHL1 gen mutasyonlarının, kas hücrelerinin yapısını ve fonksiyonunu değiştirdiği bilinmektedir. Araştırmacılar, genetik değişikliklerin Emery-Dreifuss kas distrofisinin en belirgin özelliği olan eklem kontraktürlerine, kas zayıflığına ve kalp anormalliklerine nasıl yol açabileceğini araştırmaya devam etmektedirler.

Başka genlerdeki bazı değişiklikler Emery-Dreifuss kas distrofisine benzeyen ancak daha değişken özelliklere sahip rahatsızlıklara yol açar. Araştırmacılardan bazıları bunların Emery-Dreifuss kas distrofisi türlerinden olduğunu düşünürken diğerleri bunların benzer ancak ayrı bozuklukları temsil ettiğini düşünüyor.

Emery-Dreifuss kas distrofisi vakalarının yarısından fazlasında bu rahatsızlığın genetik nedeni çözümlenememiştir. Araştırmacılar, henüz bilinmeyen ek genlerdeki mutasyonların da bu hastalığa yol açabileceğini düşünüyor.

Kalıtım Modeli

Emery-Dreifuss kas distrofisinin birden fazla kalıtım modeli bulunmaktadır. EMD veya FHL1 genlerinde mutasyonlar meydana geldiğinde X’e bağlı resesif şekilde kalıtım gerçekleşir. Rahatsızlığa neden olan mutasyon geçiren gen, her hücrede bulunan ve iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunuyorsa bu kalıtım modeli X’e bağlı olarak kabul edilir. Erkeklerde (yalnızca 1 adet X kromozomuna sahip bireyler) her hücrede genin mutasyona uğramış bir kopyasının bulunması bu rahatsızlığa sahip olmak için yeterlidir. Erkekler bu kalıtım modelinden kadınlara göre çok daha fazla etkilenirler. X’e bağlı kalıtımın karakteristik özelliği, babaların X’e bağlı özellikleri oğullarına geçirememesidir.

Kadınlarda (2 adet X kromozomuna sahip bireyler) Emery-Dreifuss kas distrofisinin X’e bağlı kalıtılan tipine neden olan mutasyonun, genin her iki kopyasında da bulunması gerekmektedir. Mutasyona uğrayan genin bir kopyasını taşıyan kadınlarda genellikle bu rahatsızlığın karakteristik özelliklerinden olan kas zayıflığına ve kaybına rastlanmaz. Ancak bu mutasyonu taşıyan kadınların bazılarında kalp sorunları veya hafif kas güçsüzlüğü görülebilmektedir.

LMNA geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanan Emery-Dreifuss kas distrofisi vakalarının çoğunda, bu rahatsızlık otozomal baskın kalıtım modeline sahiptir. Otozomal dominant kalıtım modelinde, her hücrede mutasyona uğramış genin bir kopyasının bulunmasının bozukluğa sebep olmak için yeterlidir. Bu şekilde kalıtılan Emery-Dreifuss kas distrofisi vakalarının yaklaşık yüzde 65’i, LMNA geninde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanmaktadır ve ebeveynlerinde bu hastalık görülmeyen kişilerde meydana gelmektedir. Rahatsızlığın bu formuna sahip geriye kalan yüzde 35’lik kısım ise mutasyona uğramış LMNA genini hastalıktan etkilenen bir ebeveynden alır.

LMNA gen mutasyonlarının sebep olduğu Emery-Dreifuss kas distrofisi nadiren otozomal çekinik şekilde kalıtılır. Otozomal çekinik kalıtım modelinde, her hücrede mutasyona uğramış genin her iki kopyasının da bulunması gerekmektedir. Rahatsızlığın bu tip kalıtılan modeline sahip bireylerin ebeveynleri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşırlar ancak rahatsızlığa dair herhangi bir belirti ve semptom göstermezler.

Hastalığın Diğer İsimleri

• Erken kontraktürlerle birlikte iyi huylu kürek kemiği kas distrofisi
• Emery-Dreifuss sendromu
• EDMD
• Emery-Dreifuss tipi kas distrofisi

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/emery-dreifuss-muscular-dystrophy/

Görsel Kaynak: https://genetics-b.ru/tag/distrofiya/

Editör: Yasemin CANKAT