Dormansi ve Dormansi Dönemi

İçindekiler

Tanım

Dormansi’nin literatürde iki ana kelime anlamı bulunmaktadır. Bunlar,

Tohumun ana bitkiden ayrılıp çimlenmeye kadar geçen, embriyonik faaliyetlerin sıfıra yakın olduğu dönemdir.
Bitkilerde ışık, ısı ve su gibi maddelerin yetersiz olduğu dönemlerde gelişmelerini yavaşlattıkları ya da durdukları dönemdir.

Kısacası, tohumlarda belli sebeplerden ötürü çimlenme görülmemesi durumudur, bu döneme “Dormansi Dönemi” denir.

Dormansi genellikle, otsu, odunsu, tohumlu ve soğanlı bitkilerde; ayrıca tohumlarda, yumrularda ve spor gibi canlılarda yaygın olarak görülür. Dormansi dönemi, bazen bir gün sürebilirken bazen aylarca sürebilir.

Tohumlarda Dormansi Dönemi Nasıldır?

Tohumların bazılarında sert tohum gömleğinin üzerindeki mumsu tabaka suyu geçirmemektedir.
Tohumların bazılarında oksijenin içeri girmesine engel olan yapılar bulunmaktadır.
Tohumların bazılarında sert tohum gömleği suyu geçirmektedir, fakat bu durum embriyo gelişimini engeller.
Yüksek karbondioksit miktarı da dormansiye sebep olabilir.

Dormansi Çeşitleri Nelerdir?

Apikal Dormansi

Uç tabakalarda yer alan tomurcukların, kendisinden alt tabakalarda yer alan tomurcuklara uyguladığı baskı sonucunda oluşur. Bitkilerin uç kısımları budandığında diğer tomurcuklar daha hızlı gelişir.

Kış Dormansisi

Soğuk ve ışıklanma tesiri sonucu absisik asit türü hormonların oluşması ile ortaya çıkmaktadır. Bu asit yoğunluğu azaldığında veya giberillin hormonu tesiri ile durum çözülür.

Tohumun Çimlenmesine Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Tohumların çimlenmesinde genetik ve çevresel etmenler oldukça etkilidir.

Sıcaklık: Çimlenme belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir. Minimum veya maksimum sıcaklıklarda çimlenme olmaz. Çimlenme için gerekli olan sıcaklık bitkiden bitkiye değişmektedir. Çok sayıda tohumun uygun sıcaklığa konulmadan önce belirli bir süre farklı sıcaklıklarda tutulması gereklidir.
Su: Tohumların su alması ile birlikte gerekli olan metabolik faaliyetler başlar. Tohum içine giren su, daha sonra depolanmış besinlerin sindirimi için gerekli olan enzimleri aktif hale getirir. Suyun alınması sonucu hücreler genişler ve büyümeye başlar. Eğer ortamdaki su çok fazla olursa tohum yeterli oksijen alamaz ve çimlenme durur.
Oksijen: Tohum kabuğunun parçalanmasına kadar geçen süreçte gerekli enerji oksijensiz solunum ile alınır. Ancak, kabuk parçalandıktan sonra metabolik faaliyetlerle kullanılan enerji oksijenli solunum ile sağlanır.
Işık: Bazı tohumların çimlenmesinde ışık, değişiklikleri başlatan etkin bir faktördür. Çok sayıda durgun tohum, ışığın etkisiyle çimlenir. Çok sayıda durgun olan tohum, ışığın etkisiyle çimlenir. Durgun tohumların çimlenmesinde spektrumun kırmızı ışınları etkili olur.

Hücre içinde suda eriyen proteinler çok az konsantrasyondadır. Işığa duyarlı olan pigment, enzim gibi etki göstererek bazı tohumlarda çimlenmeyi kontrol eder.

Işık istediği olan tohumlar, toprağa derin gömülünce kolayca çimlenemez. Çimlenebilmesi için toprak kalınlığının ışıktan yararlanabilecek oranda azalmış olması gerekmektedir.