Çoklu Sülfataz Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Çoklu sülfataz eksikliği beyni, cildi ve iskeleti etkileyen bir bozukluktur. Çoklu sülfataz eksikliğinin birçok semptom ve belirtisi vardır bu yüzden araştırmacılar çoklu sülfataz eksikliğini üç tipe ayırmıştır:

yenidoğan
geç infantil
jüvenil.

Yenidoğan tipi “en şiddetli” olarak görülen tipidir. Semptomlar ve belirtiler doğumdan hemen sonra kendini göstermeye başlar. Yenidoğan tipine sahip olan kişilerde sinir sisteminde doku bozulması (lökodistrofi) hareket problemleri, nöbetler, gelişimsel gecikme ve yavaş büyüme görülebilir . Ayrıca belirti olarak ,kuru, pullu bir cilt (iktiyoz) ve aşırı kıllanmada (hipertrikoz) görülebilir. İskelet anormallikleri, omurganın anormal yan yana eğriliğini (skolyoz), eklem sertliğini ve röntgende görülebilen bir iskelet anormalliğine işaret eden disostoz multipleksini içerebilir. Yenidoğan tipine sahip olan kişiler “kaba” olarak tanımlanabilecek yüz özelliklerine sahiptir. Ayrıca Yenidoğan tipine sahip olan kişilerde işitme kaybı, kalp malformasyonları ve genişlemiş karaciğer ve dalak (hepatosplenomegali) görülebilir. Yenidoğan tipinin birçok semptom ve belirtileri gün geçtikçe kötüleşir.

Geç infantil tipi çoklu sülfataz eksikliğinin “en yaygın” olarak görülen tipidir. Erken çocuklukta normal bilişsel gelişim ve bunu takiben lökodistrofi veya diğer beyin anormalliklerine bağlı olarak azalan zihinsel yetenek ve hareket kaybı (psikomotor gerileme) ile ilişkilendirilir. Geç infantil tipi, yenidoğan tipindeki kadar özelliğe sahip değildir ancak genellikle iktiyoz, iskelet anormallikleri ve kaba yüz özelliklerine sahiptirler.
Jüvenil tipi bu durumun “en nadir” olarak rastlanan tipidir. Semptomlar ve belirtiler çocukluğun ortadan geçe kadar ki dönemde kendini göstermeye başlar. Jüvenil tipine sahip bireylerde normal erken bilişsel gelişim görülür ancak daha sonra psikomotor gerileme yaşarlar. Bununla birlikte, jüvenil tipte gerileme genellikle geç infantil tipte olduğundan daha yavaş gerçekleşir. İktiyoz çoklu sülfataz eksikliğinin jüvenil tipinde oldukça yaygın şeklinde görülür

Çoklu sülfataz eksikliğinin her türünde semptomların görülmesinden yalnızca birkaç yıl hayatta kalınır ancak hastalarda yaşam beklentisi, belirtilerin ciddiyetine ve nörolojik problemlerin ne kadar hızlı bir şekilde kötüye gittiğine bağlı olarak değişir.

Sıklık

Çoklu sülfataz eksikliği durumunun dünyada milyonda 1 bir kişide gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bilimsel literatürde ise 140 ‘tan fazla vaka bildirilmiştir.

Nedenler

Çoklu sülfataz eksikliği SUMF1 genindeki mutasyon sonucu ortaya çıkar. Bu gen formilglisin oluşturan enzim (FGE) olarak adlandırılan enzimin üretimi için talimat verir. Bu enzim protein süreci ve taşınmasında görevli endoplazmik retikulum olarak adlandırılan hücre yapısında bulunur. FGE enzimi, sülfat olarak bilinen kimyasal grupları içeren maddelerin parçalanmasına yardım etmeyle görevli sülfataz adı verilen diğer enzimleri değiştirir. Bu maddeler birçok çeşit şeker, hormon ve yağ içerir.

Birçok SUMF1 gen mutasyonu FGE enziminin fonksiyonlarını azaltır yada hızlıca bozulan kararsız enzimlerin üretilmesini yönetir. Çoklu sülfataz eksikliğinin aktivitesi bozulur çünkü FGE enzimi bilinen bütün sülfataz enzimlerini değiştirir. Bozulmamış olan sülfat içeren moleküller hücrelerde birikir ve genellikle hücre ölümüne sebebiyet verirler. Özellikle beyin, cilt ve iskelet gibi belirli dokulardaki hücre ölümleri çoklu sülfataz eksikliği semptom ve belirtilerine sebebiyet verir.

Araştırmalar, FGE enzim işlevinin azalmasına-neden olan mutasyonların, çoklu sülfataz eksikliğinin daha az şiddetli vakalarıyla ilgili olduğunu gösterirken kararsız bir FGE enziminin üretimine sebebiyet veren mutasyonların daha şiddetli çoklu sülfataz eksikliği vakaları ile ilgili olduğunu göstermektedir.

Kalıtım Modeli

Bu durum, otozomal resesif şekilde kalıtılır. Bu, her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Otozomal resesif bir şekilde kalıtılan rahatsızlığa sahip olan kişinin ebeveynlerinin her biri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır ancak durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.