CNGB3 Geni ve Fonksiyonları

İçindekiler

CNGB3 Geni: Siklik Nükleotid Geçitli Kanal Beta 3

Normal Fonksiyonu

CNGB3 geni, konik fotoreseptör siklik nükleotit-geçitli kanalının bir bölümünün (Beta alt birimi olarak) üretim emrini verir. Bu kanallar özellikle gözün arka tarafında özel bir doku olarak bulunan retinada bulunan konik fotoreseptörlerde (Işık sezen) bulunur. Konik fotoreseptörler gün ışığında bize görüş sağlamakla birlikte renkleri görmemizi de sağlar. Diğer fotoreseptörler, çubuk olarak adlandırılan düşük ışıkta görüş sunar.

CNG kanalları pozitif yüklü (katyon) iyonları hücrenin içerisine alınmasını sağlayan hücre zarında bulunan deliklerdir. Koniklerde, CNG kanalları karanlık haldeyken açık olmayı sürdürürler. Katyonların içeri doğru girmesini sağlarlar. Işık göze geldiği zaman, bu kanalların kapanmasını tetikler.Yani katyonların içeri doğru akmasını engeller. Katyon transferindeki bu değişiklik koniğin elektrik yükünü değiştirir. Ayrıca beyin tarafından görüş olarak değerlendirilen bir sinyal üretilir. Işığı elektrik yüke çevirme sürecine Fototransdüksiyon denir.

Genetik Koşullara Bağlı Sağlık Durumları

Akromatopsi

CNGB3 geninde akromatopsi olarak adlandırılan görme bozukluğuna sebebiyet veren 40’dan fazla mutasyon bulunmaktadır. Bu mutasyonlar erken bebeklik çağından itibaren var olan renk görme bozukluğu ve diğer görme bozukluklarıyla özdeşleşen bir bozukluk türü olan tam akromatopsi olaylarının %50-%70’inden sorumludur. Dünya çapında, bu durumdan sorumlu olan en yaygın mutasyon baz çiftlerinden birini CNBG3 geninden siler. Bu mutasyona 1148delC adı verilir.

Tam akromatopsi Mikronezya’nın Doğu Karolin Adaları’nda yaşayan bireylerde sık sık gerçekleşmektedir. Bireyler arasında, bu durum Beta alt birimindeki proteini yapan yapının değişmesinden sorumlu olan bir mutasyondan meydana gelmektedir. Bu mutasyon Serin adlı amino asit ile Fenilalanin adlı aminoasidin 435 konumlu pozisyonda (Ser435Phe veya S435F olarak yazılır) yerini değiştirir.

Çoğu CNGB3 gen mutasyonları CNG kanallarının yapısını değiştiren fonksiyonel beta alt birimlerinin üretimini engeller. Sonuçlayıcı kanallar işlevsizdir ve konilerin Fototransdüksiyon gerçekleştirmesine engel olurlar. Araştırmacılar çok büyük ihtimalle hücrelerin intiharlarına yol açacak (Apostozis) olayının yani kusurlu kanalların büyük miktarda katyonun konilerin içeri doğru akmasını tartışmaktadır. Koninin fonksiyon kaybı renk körlüğü ve diğer görme bozuklukları içeren tam Akromatopsi’ye sahip insanların bu problemlerin temelini oluşturabilir. Çünkü bu CNG kanalları koniklere özeldir, çubuklar genellikle bu bozukluktan etkilenmezler.

Konik-Çubuk Distrofisi

Diğer Bozukluklar

CNGB3 genindeki mutasyonlar, progresif koni distrofisi vakalarının küçük bir yüzdesinde de tespit edilmiştir. CNGB3 genindeki mutasyonlar Achromatopsia gibi (yukarıda tarif edilmiştir) durumu retinadaki konilerin işlevini etkiler. Bununla birlikte, akromatopsiden farklı olarak, ilerleyici koni distrofisi doğumda normal olarak çalışan ancak çocukluk veya ergenlik döneminde arızalanmaya başlayan konilerle ilişkilidir. Zamanla, ilerleyici koni distrofisi olan insanlar artan bulanıklık ve renk görme kaybı geliştirir. Bazı CNGB3 gen mutasyonlarının neden akromatopsiye neden olduğu ve bazılarının ilerleyici koni distrofisine neden olduğu belirsizdir.