Christianson Sendromu

İçindekiler

Tanım

Christianson Sendromu, temel olarak sinir sistemini etkileyen bir hastalıktır ve bebeklikte ortaya çıkar. Tanısal özellikleri; geç gelişme, bilişsel yetersizlik, konuşamama, denge ve koordinasyon sorunları (ataksi), ve ayakta durma ile yürüme problemleridir. Yürümeyi öğrenen bireyler, çocukluklarında bu kabiliyetlerini kaybederler. En ağır etkilenen bireyler 1 ila 2 yaşları arasında başlayan tekrarlayan nöbetler (epilepsi) geçirir.

Christianson Sendromlu bazı bireylerde görülen belirtiler arasında; küçük baş boyutu (mikrosefali) (1*), belirgin bir burun ile uzun, dar bir yüz ve çene, kontrol edilemeyen salya akışı ile anormal göz hareketleri bulunur. Etkilenen çocuklar genellikle mutluluk davranışları sergiler ve aniden gülerler.

(1*) Mikrosefali.

Sıklık

Christianson Sendromu, nadir bir hastalıktır ancak kesin sıklığı bilinmemektedir. Hastalık, ilk olarak Güney Afrika’da bir ailede tanımlanmıştır ve o zamandan beri Dünya’nın diğer bölgelerinde bulunan bireylere de bu hastalığın tanısı konmaktadır.

Nedenler

Christianson Sendromu’na, “sodyum/hidrojen eşanjörü 6 ya da Na+/H+ eşanjörü 6 (NHE6)” adı verilen bir proteinin yapımı için emir veren SLC9A6 genindeki mutasyonlar neden olur. NHE6 proteini, hücre içinde proteinlerin ve diğer maddelerin geri dönüştürüldüğü “endozom” keselerinde bulunur. NHE6 proteini endozomal zar boyunca pozitif yüklü sodyum iyonlarını (Na+), hidrojen iyonları (H+) ile değiştirir. NHE6 proteini hidrojen iyonu yoğunluğunu düzenleyerek, endozomlarda kimyasalların geri dönüştürülmesinde önemli bir etmen olan bağıl asitliğin (pH) ayarlanmasına yardımcı olur. NHE6 proteininin, diğer proteinleri hücre içerisinde olmaları gereken yere götürmek gibi ek işlevleri de olabilir.

SLC9A6 genindeki mutasyonlar, NHE6 proteinin hücre içerisinde kolay yıkıma uğrayan veya işlevsiz, kısa bir çeşidinin üretilmesine neden olur ki bu da işlevli NHE6 proteinlerinin yoğunluğunun azalması ile sonuçlanır. Bu durum endozomlarda pH düzenlemesinin yapılamamasına yol açar. Düzenlenemeyen endozomal pH’ın, nasıl Christianson Sendromu’nun nörolojik belirtilerine yol açtığı net değildir. Bazı araştırmalar, endozomlardaki protein trafiğinin öğrenme ve bilişsel beceri için gerekli olduğunu göstermiştir, ancak endozomal pH’ın ve NHE6 proteininin bu süreçteki işlevi belirlenememiştir.

Kalıtım Modeli

Christianson Sendromu, X’e bağlı çekinik model (2*) ile kalıtılır. Bu hastalığa neden olan gen, iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunur. Yalnızca bir X kromozomuna sahip olan erkeklerde, mutasyonlu genin bir kopyasına sahip olmak hastalığın oluşması için yeterlidir. İki X kromozomuna sahip kadınlarda ise, hastalığın oluşması için iki kromozomda da mutasyonlu genin bulunması gereklidir. Kadınlarda her iki kromozomda da mutasyonun bulunması pek olası olmayan bir durum olduğundan, erkekler bu hastalıktan kadınlardan daha sık etkilenir. X’e bağlı kalıtımın özgün bir özelliği ise babaların oğullarına X’e bağlı kromozomal hastalıkları aktaramamasıdır.

(2*) X’e bağlı çekinik kalıtım modeli.

X’e bağlı çekinik kalıtımda, her hücresinde bir mutasyonlu X kromozomu bulunan kadınlar “taşıyıcı” olarak adlandırılır. Bu kadınlar, hastalığı çocuklarına aktarabilir ancak kendileri genellikle hastalığın belirti ve işaretlerini göstermez. Ancak, nadiren, tek kromozomda SLC9A6 gen mutasyonuna sahip olan kadınlar hafif öğrenme bozukluklarına sahiptir. Bu sorunların gen mutasyonlarına bağlı olarak mı yoksa şansa bağlı olarak mı ortaya çıktığı ise net değildir.