CEBPA Mutasyonu Olan Ailesel Akut Miyeloid Lösemi

İçindekiler

Tanım

CEBPA mutasyonu olan ailesel akut miyeloid lösemi, akut miyeloid adı verilen kan üreten dokularda (kemik iliği) meydana gelen bir kanser çeşididir. Normal kemik iliğinde: farklı kan hücrelerine dönüşen hematopoietik isimli erken kan hücreleri, vücudu enfeksiyona karşı koruyan lökosit isimli beyaz kan hücreleri, oksijen taşıyan eritrosit isimli kırmızı kan hücreleri ve kanın pıhtılaşmasına katılan trombosit isimli pıhtı hücreleri bulunmaktadır. Akut miyeloid lösemi hastalığında miyeloid blast adı verilen olgunlaşmamış anormal beyaz kan hücrelerinden fazla sayıda üretilir. Bu hücreler normal beyaz kan hücrelerine dönüşmek yerine kanserli lösemi hücrelerine dönüşürler. Kemik iliğindeki fazla sayıdaki anormal hücreler fonksiyonel olan normal beyaz kan hücrelerinin, kırmızı kan hücrenin ve trombositlerin üretimine engel olurlar.

Bu hastalığa sahip bireylerde beyaz kan hücresi noksanlığı görülür ve bu duruma bağlı olarak enfeksiyon duyarlılıkları artmaktadır. Ayrıca yorgunluk ve halsizlik ile sonuçlanan anemi yani kırmızı kan hücrelerinin sayısının azalması durumu söz konusudur. Ek olarak, trombosit sayısının azalmasına bağlı olarak da kolay morarma ve anormal kanamalar da bu hastalıkta görülmektedir. Hastalığın diğer semptomları olarak da ateş ve kilo kaybı söylenebilir.

Genel olarak akut miyeloid lösemi geç yaşlarda açığa çıkarken, CEBPA mutasyonu olan ailesel akut miyeloid lösemi daha erken yaşlarda başlar. Hatta 4 yaş gibi erken bir yaşta da ortaya çıktığı bildirilmiştir. Etkilenen bireyelerin %50-65’inde diğer akut miyeloid lösemi formlarına sahip olanların %25-40’ına kıyasla sağkalım görülür. Yine de bu hastalığa sahip bireylerde ilk oluşumun başarılı tedavisinden sonra bu bozukluğun yeni bir birincil oluşumuna sahip olma riskleri daha yüksektir.

Sıklık

Akut miyeloid lösemi hastalığı, yaklaşık olarak her yıl 100,000’de 3.5 olarak görülür. CEBPA mutasyonu olan ailesel akut miyeloid lösemi ise daha nadir bir form olduğu için henüz birkaç ailede tanımlanmıştır.

Nedenler

CEBPA genindeki mutasyonların sebep olduğu bir hastalıktır. Aile içerinse aktarılmaktadır ve bu mutasyonlar kişinin hayatı boyunca her bir hücresinde bulunmaktadır.

CEBPA geni, CCAAT isimli bir enhancer bağlayıcı protein alfa proteininin yapımı için talimat sağlar. Bu protein bir transkripsiyon faktörüdür. Transkripsiyon faktörleri, DNA’nın spesifik bölgelerine bağlanarak belirli genlerin aktivitesinin kontrolüne yardımcı olurlar. Hücrelerin kontrolsüz bir şekilde ya da oldukça hızlı olarak büyüyüp gelişmelerinden hücreleri koruyarak tümör baskılayıcı olarak hareket ettiğine inanılır.

Bu hastalığa sebep olan CEBPA gen mutasyonları, CCAAT enhancer-bağlanma proteini alfa’nın daha kısa bir formunun üretimine sebep olurlar. Bu kısa versiyon, her bir hücredeki CEBPA genin bir kopyasından üretilir ve genin ikinci kopyasından üretilen normal proteinin tümör baskılayıcı işlevine müdahale ettiğine inanılmaktadır. CCAAT enhancer-bağlanma proteini alfa’nın tümör baskılayıcı fonksiyonunun olmamasının kemik iliğinde kan hücresi üretiminin düzenlenmesini bozduğuna inanılır. Bu durum, akut miyeloid lösemide meydana gelen anormal hücrelerin kontrolsüz üretimine yol açar.

Hastalığa sahip birçok birey, genin mutasyona uğramış ikinci kopyasına da sahiptirler. Somatik mutasyon olarak adlandırılan ek mutasyon, sadece lösemi hücrelerinde bulunur ve kalıtsal olarak aktarılmaz. Lösemi hücrelerinde tanımlanan CEBPA gen mutasyonları, genel olarak CCAAT enhancer-bağlanma proteini alfa’nın DNA’ya bağlanma yeteneğini azaltır. Akut miyeloid löseminin gelişiminde bu ikinci mutasyonun etkisi net olarak bilinememektedir.

Kalıtım Modeli

Otozomal dominant olarak aktarılan bir hastalıktır. Otozomal dominant olması, her bir hücrede mutasyona uğramış genin birer kopyasının bulunmasıyla bireyin hastalanmasıdır. Etkilenen birçok bireyde ikinci somatik mutasyon görülmektedir.