CDKL5 Geni Nedir?

İçindekiler

CDKL5 Geni: Sikline Bağlı Kinaz 5 Gibi

Normal Fonksiyonu

CDKL5 geni, vücuttaki hücrelerde ve dokularda bulunan bir proteini yapmak için talimatlar sağlar. Bununla birlikte, beyinde en aktif olan gendir ve normal beyin gelişimi ve işlevi için gereklidir. Araştırmalar, CDKL5 proteininin, sinir hücrelerinin (nöronların) yanı sıra hücre bölünmesinin oluşumunda, büyümesinde ve hareketinde (göçünde) rol aldığını göstermektedir. Ayrıca nöronlar arasındaki bağlantılarda (sinaps) kimyasal sinyallerin iletilmesinde rol oynar.

CDKL5 proteini, belirli pozisyonlarda bir oksijen ve fosfor atomu kümesi (bir fosfat grubu) ekleyerek diğer proteinlerin aktivitesini değiştiren bir enzim olan kinaz olarak görev yapar. MECP2 geninden üretilen MECP2’nin CDKL5 proteini tarafından hedeflenen proteinlerden biri olması mümkündür. MECP2 proteini, nöronların ve diğer beyin hücrelerinin işlevinde ve nöronal sinapsların korunmasında önemli rol oynar. Araştırmacılar tarafından, başka hangi proteinlerin CDKL5 proteini tarafından hedeflendiği henüz belirlenmemiştir.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

CDKL5 Eksikliği Bozukluğu

CDKL5 genindeki en az 150 mutasyonun CDKL5 eksikliği bozukluğuna neden olduğu bulunmuştur. Bu nadir durum, bebeklik çağında başlayan nöbetler, ardından gelişimin birçok alanında önemli gecikmeler ile nitelendirilir. Etkilenen bireylerde ileri zihinsel engellilik görülür ve çoğu bağımsız bir şekilde yürüyemez. CDKL5 eksikliği bozukluğu tanısı alan kişilerin yaklaşık yüzde 90’ı kadındır.

CDKL5 eksikliği bozukluğu daha önceleri Rett sendromunun atipik bir şekli olarak sınıflandırılmıştır. Ancak, CDKL5 eksikliği bozukluğu günümüzde ayrı bir durum olarak kabul edilmektedir. Kadınlarda gelişimi etkileyen Rett sendromu, MECP2 geninde gerçekleşen mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. CDKL5 ve MeCP2 proteinleri beyinde etkileşime girebileceğinden, iki rahatsızlığa da benzer bir mekanizma neden olabilir.

CDKL5 genindeki mutasyonlar, işlevsel CDKL5 proteini miktarını azaltır veya nöronlardaki aktivitesini değiştirir. CDKL5’in eksikliği veya fonksiyonunun bozulması beyin gelişimini bozar, ancak bu değişikliklerin CDKL5 eksikliği bozukluğunun belirli özelliklerine nasıl neden olduğu açık değildir.

Bazı CDKL5 gen mutasyonları, CDKL5 proteindeki amino asitleri değiştirir. Bu mutasyon tipi en sık protein kinaz fonksiyonu için gerekli olan kinaz alanı denilen bir bölgede meydana gelir.

Kinaz alanındaki mutasyonlar, CDKL5’in diğer proteinlere fosfat grupları ekleme yeteneğini bozar. Diğer mutasyon tipleri ile karşılaştırıldığında, bu mutasyonlar daha ciddi CDKL5 eksikliği bozukluğu belirtileri ve semptomları ile ilişkilidir.

Diğer CDKL5 gen mutasyonları, CDKL5 proteininin farklı bölgelerini değiştirir veya proteinin anormal derecede kısa bir versiyonunun üretilmesine neden olur. Araştırmalar, proteinlerin kinaz bölgesi dışındaki kısımlarını etkileyen mutasyonların ve proteinin sonuna kadar kısaltan mutasyonların, CDKL5 eksikliği bozukluğunun diğer mutasyon tiplerine göre daha az belirti ve semptomlarına neden olma eğiliminde olduğunu göstermiştir.

Kromozomal Konum

Sitogenetik Konum: Xp22.13, X kromozomunun 22.1 konumundaki kısa (p) kolu
Moleküler Konum: X kromozomunda bulunan 18,425,605 ile 18,653,629 baz çiftleri