Canlı Yapıştırıcı

Canlı Yapıştırıcı Nedir?

Kıkırdak, yani burnumuzu, kulaklarımızı dik tutan sert ama esnek doku, aynı zamanda eklem yerlerimizde de koruyucu bir kalkan görevi görür. Ne var ki, dizimizdeki koruyucu kıkırdak kapağın yırtılması, özellikle sporcularda sık rastlanan bir olgudur ve oldukça acı vericidir. Dahası, yırtılmış diz kıkırdağı (menisküs), zor iyileşen ve onarılması kolay olmayan bir dokudur. Ayrıca, kıkırdakları aşındıkça milyonlarca yaşlı insan, “osteoartrit” denen bir eklem rahatsızlığı çekiyor. Uzun lafın kısası, kıkırdağa gereksinim duyan insanların sayısı hayli kabarık. Diş çürümesi  gibi nedenlerle oluşan boşluklar, ışık görünce sert bir plastiğe dönüşen ağır bir sıvıyla doldurulabiliyor. Ama kovuğu sımsıkı dolduran plastik, çevredeki dokuyla uyuşmuyor.

Massachusetts Teknoloji  Enstitüsü  Sağlık Bilimleri Fakültesi master öğrencisi Jennifer Elisseef, soruna bir çare bulmuş. Elisseef ve Robert Langer başkanlığında bir kimyagerler ekibi, fotopolimer denen ışığa duyarlı sıvı plastiklere  yeni bir biçim vererek bir kıkırdak yenileme yöntemi geliştirmeyi denemişler. Kondrosit denilen canlı kıkırdak hücrelerini fotopolimer sıvısına karıştırmışlar ve karışımı küçük miktarlarda farelerin derisi altına aşılamışlar. Sıvıyı polimerize etmek için de aşılanan yerin hemen üstüne morötesi ışık tutmuşlar. Karışımda fototetik denen bir madde,  ışığın enerjisini  soğurarak sıvı moleküllerinin zincirler halinde dizilmesini ve dolgunun iki dakika içinde katılaşmasını sağlıyor.

Sıvıya karıştırılan kıkırdak hücrelerinin yaşayıp yaşamadığını kontrol etmek için yedi haftaya kadar uzayan aralıklarla doku örnekleri alınıp iki önemli kıkırdak proteinlerinden kollajen ve proteoglikanın bulunup bulunmadığına bakmışlar. Bunların sürekli artan düzeyi, yeni kıkırdağın geliştiğini ortaya koymuş. Kıkırdak geliştikçe polimer tabanın giderek yok olduğu ve sonunda yalnızca kıkırdak dokunun kaldığı görülmüş.

Canlı Yapıştırıcı için Deneyler

Deneyde kullanılan fareler bağışıklık sistemi olmadan yetiştirilmişler. Bu nedenle, canlı yapıştırıcının insanlarda denenmesi için bağışıklık engelinin aşılması gerekiyor. Elisseef, bunun için sıvıya katılacak kondrositleri biyopsi yoluyla hastanın kıkırdağından alınması ya da yine hastanın kök hücrelerinden geliştirilmesi gerektiğini söylüyor. Kaliforniya eyaletindeki LaJolla kentinde bulunan İleri Doku Bilimleri adlı bir biyoteknoloji şirketi, sakat dizlerin onarılması  için laboratuvarda ürettiği kıkırdak disklerinin daha iyi kaynaması için Elisseef’in canlı yapıştırıcısından yararlanmayı planlıyor.

Kaynaklar: 

1. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/80740/mod_resource/content/0/Ders%2010%20Dokular%20-devam.pdf
2. https://tur.acousticbiotech.com/devitalisation-human-cartilage-high-hydrostatic-pressure-treatment-subsequent-cultivation-chondrocytes-415940
3. https://silo.tips/download/kkrdak-yaralanmalarnn-tedavisinde-matriks-rehberli-otolog-kondrosit-implantasyon
4. New Scientist, 3 Nisan 1999.

Görsel Kaynak: https://news.medsbla.com/medical-news/anaesthesiology/bio-ink-droplets-stick-together-enabling-3d-printing-of-complex-tissues/https://news.medsbla.com/2017/12/27/

Editör: Elif Berfin KORGAN